Boks to zaledwie jedna z kilku dyscyplin sportowych, którymi emocjonują się całe rzesze widzów praktycznie na całym świecie. Nie inaczej wygląda sytuacja w naszym kraju, gdzie według badań na przestrzeni ostatnich 20 lat boks był piątą najpopularniejszą dyscypliną w Polsce, a tacy pięściarze, jak Andrzej Gołota czy Tomasz Adamek nawet po zakończeniu kariery są w naszym kraju doskonale rozpoznawalni.
Najwięcej osób pasjonuje się oczywiście wagą ciężką. Nic dziwnego, ponieważ to właśnie w niej mierzą się zawodnicy dysponujący najpotężniejszymi uderzeniami oraz najgroźniejsi, więc w efekcie gwarantujący najbardziej efektowne widowisko. Dlaczego boks jest tak popularny? Co wyróżnia tę dyscyplinę sportu tak bardzo, że przyciąga ona nie tylko widzów, ale i największych inwestorów? Jak boks wpłynął na rozwój mediów? Na te pytania odpowiemy w dalszej części tekstu, zacznijmy jednak od cofnięcia się do samych początków boksu:
Historia boksu
Walka na pięści jest jedną z najstarszych dyscyplin sportowych. Uprawiana była już w starożytnej Grecji i w Cesarstwie Rzymskim. Znajdowała się ona nawet w programie antycznych igrzysk olimpijskich. Statyczne bijatyki dwóch zawodników były bardzo brutalne i czasem kończyły się śmiercią. Walki te toczone były jednak z minimalną ilością reguł i miały niewiele wspólnego z dzisiejszym boksem. Ten narodził się w 1719 roku w Anglii. Wówczas to James Figg, uznawany za pierwszego w historii mistrza Anglii, założył przy Tottenham Court Road w Londynie akademię boksu. Walczący nie nosili rękawic i zadawali ciosy dopóki któryś z nich nie został znokautowany lub opadł z sił.
Następnie Jack Broughton, który w 1730 roku zastąpił Figga, przez 18 lat zachował mistrzowski tytuł i jako pierwszy skodyfikował podstawy zasad tego sportu. Wstrząśnięty śmiercią na ringu jednego ze swych przeciwników, George’a Stevensona, sformułował i wprowadził w życie zbiór zasad znany jako Broughton’s Rules.
Walka w rękawicach
Wymóg zakładania rękawic został wprowadzony jednak dopiero w 1867 roku. Zbiór tych zasad został nazwany Queensberry Rules. Początkowo współistniał on z zasadami londyńskimi, jednak do końca XIX wieku praktycznie je wyparły i walki w rękawicach stały się standardem.
Limit 12 rund
W roku 1916 podjęto ważną decyzję o ograniczeniu oficjalnych zawodowych walk o mistrzostwo świata do 15 rund po trzy minuty każda – z przerwami między nimi trwającymi dokładnie 60 sekund. W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku, wskutek tragicznej śmierci koreańskiego boksera Kim Duk-koo, zawodowe walki ograniczono do 12 rund. Te zasady obowiązują do dziś.
Boks zawodowy – kategorie wagowe
Liczba kategorii wagowych i ich limity zmieniały się na przestrzeni lat. Poniższy podział obowiązuje od 1 września 2010 roku, waga została podana w funtach:
- Kategoria słomkowa – do 105 lbs (47,63 kilograma)
- Kategoria junior musza – do 108 lbs
- Kategoria musza – do 112 lbs
- Kategoria junior kogucia – do 115 lbs
- Kategoria kogucia – do 118 lbs
- Kategoria junior piórkowa – do 122 lbs
- Kategoria piórkowa – do 126 lbs
- Kategoria junior lekka – do 130 lbs
- Kategoria lekka – do 135 lbs
- Kategoria junior półśrednia – do 140 lbs
- Kategoria półśrednia – do 147 lbs
- Kategoria junior średnia – do 154 lbs
- Kategoria średnia – do 160 lbs
- Kategoria superśrednia – do 168 lbs
- Kategoria półciężka – do 175 lbs
- Kategoria junior ciężka – do 200 lbs
- Kategoria ciężka – powyżej 200 lbs (90,72 kilograma)
Boks zawodowy – federacje
Boksem zawodowym obecnie rządzą cztery wiodące organizacje pięściarskie, nazywane “Wielką Czwórką”. Każda z nich posiada swojego własnego prezydenta, odrębne regulaminy i rankingi.
WBC
Największa oraz najbardziej prestiżowa z nich to World Boxing Council (WBC). Powstała 14 lutego 1963 roku w Meksyku. Wówczas prezydent Meksyku – Adolfo López Mateos zaprosił przedstawicieli 11 państw: USA, Argentyny, Anglii, Francji, Meksyku, Filipin, Panamy, Chile, Peru, Wenezueli, Brazylii do stolicy swojego kraju. Celem spotkania było powołania międzynarodowej federacji bokserskiej, która zrzeszać miała wszystkie organizacje oraz kontrolować rozwój boksu. Obecnie prezydentem organizacji jest Mauricio Sulaiman. ramach organizacji WBC zjednoczonych jest 13 regionalnych organizacji.
WBA
Najstarsza i niemal tak samo prestiżowa organizacja nosi nazwę World Boxing Association (WBA). Powstała w 1962 r. na podstawie działającej od 1921 r. National Boxing Association (NBA). Siedzibą WBA jest Panama. Obecnym prezydentem federacji jest Gilberto Mendoza Jr. Od początku XXI wieku, WBA nadaje dwa tytuły mistrza świata. Oprócz zwykłego World Champion jest też w użyciu tytuł tzw. „superczempiona” – Super World Champion. Przysługuje on pięściarzowi, który posiada mistrzowskie pasy co najmniej dwóch z czterech najważniejszych organizacji bokserskich. W momencie, gdy obecny mistrz świata federacji WBA zdobywa mistrzostwo świata innej organizacji, traci poniekąd zwyczajne mistrzostwo WBA, ale zostaje tym samym awansowany na superczempiona WBA. W wyniku przegranej z mistrzem innej organizacji, zawodnik traci tytuł mistrzowski WBA. Wtedy zwalnia się tytuł World Champion i oczekuje obsadzenia. Natomiast zawodnik, który tę walkę wygrywa otrzymuje pas superczempiona WBA.
IBF
Trzecia najbardziej prestiżowa organizacja pięściarska nosi nazwę International Boxing Federation (IBF). Utworzona została w 1983 roku na bazie USBA (United States Boxing Association) oraz kilku organizacji z Europy i Ameryki Południowej. Siedziba organizacji mieści się w New Jersey w USA. Obecnym prezydentem jest Daryl J. Peoples. IBF bardzo szybko stał się organizacją prestiżową, uznawaną za najmniej podatną na działania zakulisowe, wykorzystując osłabienie i konflikty w WBA i WBC w latach osiemdziesiątych.
WBO
Czwarta federacja nosi nazwę World Boxing Organization (WBO). Została utworzona w 1988 roku, a jej siedziba znajduje się w San Juan w Portoryko. Organizacja została założona przez grupę portorykańskich i dominikańskich biznesmenów, którzy opuścili szeregi organizacji bokserskiej WBA, oskarżając ją przy tym o niejasności w przepisach i zasadach ustalania rankingów oraz rzekomej korupcji, która miała miejsce w tej organizacji.
Boks – kontrowersje
Jak wiadomo, wszystkie sztuki walki wiążą się z pewnym ryzykiem. Nie inaczej jest w przypadku boksu. Mimo wielu zmian, takich jak udoskonalenie metod sędziowania, lepsze 
przygotowania bokserów i opieki medycznej, urazy w boksie wciąż nie należą do rzadkich sytuacji. Co więcej, spory między czterema głównymi organizacjami roszczącymi sobie prawo sankcjonowania walk o mistrzostwo świata uniemożliwiają ustalenie jednolitej hierarchii zawodników w poszczególnych kategoriach wagowych.
Do złej reputacji boksu w niektórych kręgach przyczyniają się także bardzo poważne urazy, a nawet śmierć zawodników. Ponadto, u zawodowych pięściarzy może występować schorzenie neurologiczne, którego nazwa to encefalopatia bokserska.
Dlaczego boks jest tak popularny?
Nie da się zaprzeczyć, że boks fascynuje miłośników mocnych wrażeń. Na korzyść tej dyscypliny przemawia także duża brutalność oraz zadziwiająco proste, klarowne dla wszystkich zasady. Na ringu znajduje się tylko dwóch zawodników uderzających się wzajemnie, każdy z nich pragnie z całych sił znokautować rywala – nic innego się nie liczy.
Co więcej, boks to swego rodzaju “cywilizowana” forma agresji. A my – jako ludzie, mamy w sobie instynkt walki. Potrzebujemy więc pewnej formy oczyszczenia, wyrzucenia z siebie trudów dnia codziennego. Podczas oglądania walki dwóch pięściarzy mamy możliwość wyrzucenia z siebie emocje, których manifestowanie nie przystoi w sytuacjach spotykanych na co dzień w pracy, w biurze czy na ulicy. Możemy poczuć adrenalinę, której brakuje nam
w życiu codziennym. Do tego nie stanie nam się krzywda.
Dodatkowo, pięściarze reprezentują dalej typ męskości w starym stylu. Są to więc bardzo silni fizycznie mężczyźni, którzy nie pokazują raczej kobiecej strony swojej osobowości. Ten typ męskości, niemal we wszystkich sytuacjach społecznych praktycznie już nie istnieje. Nie wymaga się umiejętności fizycznych od pracownika biurowego, a tutaj jest element powrotu do natury, do walki o przetrwanie.
Boks jako biznes
Powyższe aspekty wprost gwarantują pasjonujące, niezapomniane widowisko, i to raczej nie powinno się w przyszłości zmienić, ponieważ jest to szalenie dochodowy biznes. Doskonale wiedzą o tym promotorzy. Czym się zajmują? Podstawowo, promotorzy organizują walki bokserskie.
Najsłynniejszym promotorem w historii jest Don King. Zyskał sławę w 1974 organizując walkę bokserską między Muhammadem Alim a George’em Foremanem w Zairze (dzisiejszej Demokratycznej Republice Konga). W swojej karierze promotora, zorganizował ponad 600 walk o pas mistrzowski i zarobił na tym ponad 1 miliard dolarów. Wypromował także dziesięć najchętniej oglądanych imprez sportowych w telewizjach kodowanych. Był on nawet promotorem dwóch najsłynniejszych polskich bokserów: Andrzeja Gołoty i Tomasza Adamka. Dziś majątek Dona Kinga szacowany jest na 350 milionów dolarów.
Boks a pay-per-view
Boks miał także wielkie znaczenie dla rozwoju współczesnych mediów. To właśnie dzięki walkom pięściarzy narodziło się popularne dziś pay-per-view (PPV). Jest to płatna usługę oglądania treści multimedialnych dostarczanych najczęściej za pośrednictwem cyfrowej telewizji i Internetu. W przeciwieństwie do płatności w formie abonamentu, w usłudze pay-per-view płaci się za obejrzenie konkretnej treści.
Początki
Usługa pay-per-view po raz pierwszy pojawiła się w USA w 1948 roku. Przyjęła jednak wtedy inną formę niż dotychczas – walka była na żywo transmitowana w kinie, trzeba więc było kupić bilet, aby ją obejrzeć. Pierwszą transmisją w tym systemie była walka Joe Louis vs Jersey Joe Walcott.
Pay-per-view na ekranie domowego telewizora
Pay-per-view w ramach domowej telewizji kablowej po raz pierwszy pojawiło się w 1961 roku. Transmitowano w ten sposób walkę Floyda Pattersona z Ingmarem Johanssonem. Aby ją obejrzeć w swoim telewizorze, trzeba było zapłacić 2 dolary. Kilka lat później usługa ta zdobyła absolutnie gigantyczną popularność za sprawą efektownych walk Muhammada Alego.
Rekordowa walka
Rekordowa dla systemu pay-per-view walka odbyła się w 2017 roku. Było to ostatnie starcie Floyda Mayweathera Jr. – najbogatszego sportowca na świecie. Zmierzył się on z Conorem McGregorem – irlandzkim zawodnikiem MMA. Osiągnął wtedy swoje 50. zwycięstwo – znokautował McGregora w 10. rundzie. Cena transmisji w USA wyniosła 89,95 USD, a w Europie znacznie mniej – 24,95 euro. Transmisję kupiło łącznie ponad 6,7 miliona widzów.
Pay-per-view w Polsce
W Polsce pierwszym sportowym wydarzeniem transmitowanym za pomocą pay-per-view była walka Witalija Kliczko z Tomaszem Adamkiem. Odbyła się ona w 2011 roku, a koszt transmisji wyniósł 40 złotych. Na jej zakup zdecydowało się 200 tysięcy widzów.