Aby powstało czy rozrosło się miasto, potrzebna jest duża liczba mieszkańców. Jak jednak skłonić ludzi do osiedlania się w danej okolicy? Takie pytanie stawiali sobie średniowieczni właściciele ziemscy, świeccy i duchowni. Należało stworzyć odpowiednie warunki, które zachęcą przede wszystkim kupców do przeprowadzki do niego i poszerzenia grona jego mieszkańców. W ten sposób tworzyło się lokalne ośrodki handlowe, które z czasem potrafiły przyciągać ludzi z całego świata.
Dziś, gdy myślimy o polskich miastach, które warto zobaczyć i zwiedzić, do głowy przychodzą nam przede wszystkim wielkie metropolie, takie jak Warszawa, Kraków, Gdańsk czy Wrocław. Co jednak ważne, historia Polski wykazuje, że w naszym kraju istnieją starsze miasta, które absolutnie warto zobaczyć. Jakie miejscowości uzyskały jako pierwsze w Polsce prawa miejskie przy zastosowaniu prawa lokacyjnego i istnieją do dziś? Przekonamy się poniżej:
Sobótka
Podstawowe informacje
Położona u podnóża góry Ślęży i stanowiąca turystyczne zaplecze Wrocławia, Sobótka dostała prawa miejskie prędzej niż ów wielkie obecnie miasto – już w 1221 roku (podczas gdy Wrocław otrzymał je 5 lat później). Mieszka w nim około 7 tysięcy osób.
Ciekawe miejsca
Do tego niewielkiego miasteczka warto udać się zwłaszcza latem. W szczególności interesująca jest wspinaczka na Ślężę, spacer po rynku, a na koniec odpoczynek w Domu Turysty PTTK im. Bogusza Zygmunta Stęczyńskiego “Pod Wieżycą”. Jest to idealne miejsce, w którym choć na chwilę można uciec od wielkomiejskiego zgiełku. W okolicy znajdują się liczne szlaki piesze i rowerowe o różnym stopniu trudności, które łączą ze sobą szczyty Ślęży, Wieżycy i stoki Raduni. W zachodniej części Sobótki znajdują się odkrywkowe kopalnie granitu i skalenia. Na rynku znajduje się plastyczna mapa Masywu Ślęży. We wspomnianym już ośrodku “Pod Wieżycą” znajduje się park linowy, w którym do wyboru są trzy trasy o różnej skali trudności, tor tubingowy, a także mini park siatkowy “Pajęcza Sieć”. Z pewnością wiele osób zaciekawi pochodzący z XIII wieku Pałac w Sobótce-Górce.
Ciekawostka
W ramach ciekawostki warto wspomnieć, że nazwa miejscowości przez lata bardzo ewoluowała – oryginalnie nazywała się “Sabbath”, kolejne nazwy to “Sobat”, “Czobotha”, “Zobotka”, “Czobothen”, “Czobotaw” i “Zobten”, aż w końcu w 1847 roku w książce “Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” padła nazwa Sobótka.
Opole
Podstawowe informacje
Opole to miasto znane przede wszystkim jako stolica polskiej piosenki. Jednak, nadano mu 
prawa miejskie jeszcze przed 1217 rokiem przez Kazimierza I opolskiego, prawnuka Bolesława III Krzywoustego. Opole położone jest na Nizinie Śląskiej, w Pradolinie Wrocławskiej i Równinie Opolskiej, nad rzeką Odrą. Liczy sobie około 230 tysięcy mieszkańców. W czasach średniowiecza i renesansu Opole było centrum handlu dzięki jego położeniu na kilku szlakach handlowych. Miasto było stolicą księstwa opolsko-raciborskiego.
Ciekawe miejsca
Krajobraz tego miasta jest dość zróżnicowany, dzięki czemu na terenie Opola można znaleźć wiele ciekawych gatunków roślin i zwierząt, również tych rzadkich i chronionych. Oprócz ciekawej przyrody miasto posiada również ciekawe zabytki oraz atrakcje. Jako najważniejsze wymienić należy okrągłą Wieżę Piastowską – czyli jedną z najstarszych zabytkowych budowli obronnych w Polsce, oraz Aleję Gwiazd Polskiej Muzyki, gdzie upamiętniony zostali choćby Marek Grechuta, Czesław Niemen, Krzysztof Krawczyk czy Ewa Demarczyk.
Oczywiście to tylko część atrakcji, które czekają nas na miejscu. W mieście w szczególności wyróżnia się swymi rozmiarami Kościół katedralny Świętego Krzyża, czyli gotycka świątynia z XV wieku, z dwiema wieżami o wysokości 73 metrów. Niezwykle ciekawy jest także Kościół Świętej Trójcy, neorenesansowy ratusz, oraz oczywiście słynny Amfiteatr, gdzie odbywają się opolskie koncerty, czy sam rynek z zachowanym średniowiecznym kształtem. Coraz większym powodzeniem wśród turystów cieszy się “Opolska Wenecja”. Mowa tu o Młynówce, czyli starym korycie Odry w centrum miasta. Nocą dzięki iluminacji prezentuje się wręcz magicznie.
Racibórz
Podstawowe informacje
Również i Racibórz otrzymał prawa miejskie przed 1217 rokiem i – podobnie jak Opole – jest jedną z historycznych stolic Górnego Śląska. Tutaj także swoje rezydencje mieli opolsko-raciborscy książęta. Racibórz liczy sobie dziś około 55 tysięcy mieszkańców.
Ciekawe miejsca
Do dziś z historycznych czasów pozostało sporo cennych zabytków. Należy do nich między innymi “perła gotyku śląskiego”, czyli kaplica zamkowa powołania św. Tomasza Kantuaryjskiego. Z pewnością warto zobaczyć Zamek w Raciborzu, o którym wspominał już w swych Kronikach Gall Anonim. Wrażenie robi także gotycki Kościół św. Jakuba z XV wieku, jak i również XVI-wieczna baszta więzienna. Całkiem interesujący jest także średniowieczny rynek miasta. W niektórych miejscach natknąć się możemy na pozostałości dawnych murów obronnych. Idealnym miejscem na spacer będzie zaś Arboretum Bramy Morawskiej, czyli ogród botaniczny znajdujący się we wschodniej części miasta.
Ciekawostka
Co ciekawe, 21 czerwca 2001 Racibórz jako pierwsze miasto w Polsce i Europie otrzymało certyfikat ISO 14001 wprowadzając tym samym w gminie System Zarządzania Środowiskowego.
Lwówek Śląski
Podstawowe informacje
Lwówek Śląski także otrzymał prawa miejskie jeszcze przed 1217 rokiem. Co więcej, jest to kolejne miasto w zestawieniu położone na Dolnym Śląsku. Miasto leży nad Bobrem, w obrębie Niecki Lwóweckiej. Było stolicą Księstwa Lwóweckiego. Do czasu wojny trzydziestoletniej Lwówek Śląski był jednym z najbogatszych, najpiękniejszych i zarazem jednym z największych miast na Śląsku, miastem królewskim, które posiadało choćby prawo do organizacji targów i jarmarków, handlu solą czy bicia własnej monety. Szybki rozwój zapewniło mu dogodne położenie na szlaku handlowym łączącym Ruś z Saksonią. Co ciekawe, to miasto także zmieniało swoje nazwy – oryginalnie stosowano wobec niego określenie “Lwia Góra”, następnie Lwów, dopiero w 1897 roku po raz pierwszy pojawiła się obecna nazwa. Dziś we Lwówku Śląskim mieszka około 9 tysięcy osób.
Ciekawe miejsca
To właśnie tutaj mieści się najstarszy browar w Polsce i zarazem jeden z najstarszych w Europie – “Browar Lwówek”, z tradycjami piwowarskimi sięgającymi 1209 roku. Natomiast, po południowo-wschodniej stronie miasta położony jest Park Krajobrazowy Doliny Bobru. Niestety, bardzo duża część miasta ucierpiała w wyniku zniszczeń wojennych, a także powojennych dewastacji, jednak część budowli zachowana została w stanie pierwotnym, część natomiast po wojnie odrestaurowano. Na uwagę turysty zasługuje przede wszystkim ratusz – jeden z najstarszych w Europie – w stylu gotycko-renesansowym i średniowieczne mury obronne, jako jedne z nielicznych na całym kontynencie zachowanie niemal w pełni.
To oczywiście nie wszystko, co czeka na nas w Lwówku Śląskim. Znajduje się tu także Zamek w Płakowicach – jedna z największych renesansowych budowli obronnych na Śląsku. Wielu osobom z pewnością przypadnie do gustu Kamienny Most na Bobrze, który pochodzi z 1792 roku. W efekcie więc miasto wprost samo prosi się o dłuższe zwiedzanie, gdyż na miejscu czeka na nas również neorenesansowy Pałac Hohenzollernów, zespół klasztorny franciszkanów, Baszty: Bramy Lubańskiej oraz Bolesławieckiej, a także wiele zabytkowych kamienic. Miłośników przyrody zainteresuje natomiast z pewnością Szwajcaria Lwówecka, czyli zgrupowanie piaskowcowych form skalnych, będące największym tego typu obiektem poza Górami Stołowymi.
Złotoryja – najstarsze miasto w Polsce
Podstawowe informacje
Złotoryję – położone nad rzeką Kaczawą dolnośląskie miasto, oficjalnie uznaje się za najstarsze w Polsce. Prawa miejskie nadano jej jeszcze przed 1211 rokiem. Dokonał tego piastowski książę Henryk I Brodaty. Pierwotnie Złotoryja nazywana była Złotą Górą. W średniowieczu miasto słynęło z wydobywania w nim złota, a dziś wydobywa się tutaj bazalt. Na początku zamieszkiwali je w sporym stopniu napływający z terenów Niemiec górnicy pracujący przy wydobyciu złota. Dziś w Złotoryi mieszka około 15 500 osób.
Słynna kopalnia złota
Najpopularniejsza kopalnia w Złotoryi nosi nazwę Aurelia. Znajduje się na zboczu Góry Świętego Mikołaja i aktualnie funkcjonuje jako atrakcja turystyczna. Powstała w 1660 roku i wydobywano w niej miedź, srebro i złoto. Kopalnia ta jest dostępna dla zwiedzających w okresie od maja do września. Można w niej podziwiać dawne wyrobiska, sposoby wydobywania cennego kruszcu.
Ciekawostki
Według źródeł historycznych szczytowe wydobycie złota w Złotoryi sięgało 50 kilogramów rocznie. W tym mieście swoją siedzibę ma także Polskie Bractwo Kopaczy Złota, które według statystyk wydobywa amatorskimi metodami 0,5 kilograma tego metalu szlachetnego rocznie. Dodatkowo, w każde lato organizowane są tutaj Międzynarodowe Mistrzostwa Polski w Płukaniu Złota.
