Kod kreskowy – co mówią nam paski i cyfry?

0
kod kreskowy

Dzisiejsza logistyka i przemysł niemal codziennie korzystają z kodów kreskowych. Praktycznie każda branża wykorzystuje ten wynalazek do usprawnienia procesów w produkcji i transporcie. Istnienie kodów kreskowych nie jest jednak tylko opcjonalnym wyposażeniem dla przedsiębiorstwa, ale w wielu przypadkach jest to także wymóg, uwarunkowany konkretnymi przepisami.

W jaki sposób działa kod kreskowy? Jakie są jego rodzaje? Jak przedstawia się jego historia? W jakim celu stosuje się kody kreskowe? Przekonamy się poniżej:

Kod kreskowy – co to?

Kod kreskowy to graficzna reprezentacja informacji poprzez kombinację ciemnych i jasnych elementów, ustaloną według symboliki reguł opisujących budowę kodu, (jego wymiary, zbiór kodowanych znaków, algorytm obliczania cyfry kontrolnej i inne) danego kodu. Kod kreskowy przeznaczony jest dla czytników elektronicznych. Ma na celu umożliwienie automatycznego odczytywania informacji. Głównym zastosowaniem kodu kreskowego jest automatyczna identyfikacja produktów w szeroko pojętej logistyce.

Jak działa kod kreskowy?

W trakcie odczytywania kodu techniką skanowania, światło pochodzące z czytnika, uformowane w cienką wiązkę (laser), przesuwa się wzdłuż czytanego kodu, w danym momencie oświetla niewielki punkt kodu, następnie światło to jest odbijane przez jasne elementy kodu (przerwy), a pochłaniane przez jego ciemne elementy (kreski, pola), co odczytuje fotodioda. Światło odbite od przerw powoduje powstanie w czytniku silniejszych sygnałów elektrycznych, natomiast w wyniku braku odbicia (kreski) powstają sygnały słabsze. W zależności od grubości kresek/przerw, różny jest też czas trwania poszczególnych sygnałów. Czas trwania każdego impulsu koduje informacje, które są tłumaczone przez dekoder czytnika na cyfry, litery lub inne znaki i przesyłane do komputera.

Występują również kody wykorzystujące więcej niż dwa kolory (jak choćby Ultracode) , co umożliwia zapisanie większej ilości informacji. Kodowanie symboli może przebiegać również w inny sposób, np. na podstawie różnic wysokości. Ma to miejsce w kodach Bumpy Bar Code.

Kod kreskowy – historia

Pierwsze nieśmiałe kroki w kierunku zmodernizowania identyfikacji produktów zostały podjęte w 1932 roku. Wtedy właśnie Wallace Flint i niewielka grupa studentów na Uniwersytecie Harvarda próbowała stworzyć nowe rozwiązanie dla amerykańskich sklepów. W myśl tej idei klienci mieli wyciągać perforowaną kartę, która byłaby przypisana do konkretnego produktu. Taka karta miała trafić następnie do specjalnego czytnika, a produkt wędrowałby z magazynu do punktu sprzedaży, gdzie po zapłacie konsument otrzymałby rachunek. System miał automatycznie wprowadzać niezbędne zmiany w ewidencji, przez co zarówno obsługa sklepu, jak i magazynierzy, wiedzieliby co aktualnie znajduje się na stanie, a co już zostało sprzedane.

Pomysł był ambitny, ale dopiero w 1948 roku możemy mówić o czymś, co w dzisiejszych czasach znamy jako kod kreskowy. Na Drexel Institute of Technology w Filadelfii odbyła się rozmowa pomiędzy przedsiębiorcą działającym w lokalnym biznesie żywnościowym, a jednym z dziekanów uniwersytetu. Bernard Silver miał szczęście znaleźć się w pobliżu rozmawiających i nie omieszkał podzielić się zasłyszanymi rewelacjami z Normanem Josephem Woodlandem. W tym momencie rozpoczęto badania nad pierwszymi kodami kreskowymi.

Na początku wynalazcy planowali użycie atramentu widocznego w ultrafiolecie, ale pomysł szybko zarzucono, ze względu na brak stabilności atramentu i zbyt duże koszty produkcji. Pierwsze kody kreskowe z prawdziwego zdarzenia przypominały tarcze strzelnicze (stąd nazwa “bull’s eye barcodes”). Pomimo dość zaawansowanych prac nad swoim wynalazkiem, Silver i Woodland niestety nie odnieśli finansowego sukcesu. W 1966 roku pierwszy kod kreskowy wszedł do użytku komercyjnego, a miało to miejsce 4 lata po śmierci Silvera. Woodland został doceniony w 1992 roku przez prezydenta Busha, kiedy to otrzymał nagrodę National Medal of Technology.

Dzisiejsze kody kreskowe różnią się znacząco od swoich protoplastów. Najbardziej powszechnym i najlepiej rozpoznawalnym wzorem służącym do zakodowania informacji są kody jednowymiarowe (1D). Są to znane każdemu ciemne i jasne kreski, które ułożone w jednej linii, przy zachowaniu odpowiednich odstępów, noszą w sobie konkretną informację o danym produkcie.

Kody kreskowe – rodzaje

Ponieważ trochę czasu już minęło od wynalezienia technologii kodowania informacji w graficznej formie, na rynku możemy znaleźć wiele różnych odmian kodów kreskowych. Przez te wszystkie lata wyklarowały się jednak pewne normy, według których przedsiębiorcy z całego świata prowadzą automatyczną identyfikację. Wśród najpopularniejszych oznaczeń graficznych jednowymiarowych znajdziemy kody EAN-13, EAN-8, Code 39, Code 128 i ITF-14.

EAN-13 i EAN-8 (European Article Number, czyli Europejski Kod Towarowy) to rodzina kodów EAN stworzona w 1977 roku. W handlu rozróżniamy wersje EAN-13 i EAN-8. “Trzynastka” składa się z 12 cyfr danych i jednej cyfry kontrolnej, z kolei “ósemka” posiada 7 cyfr danych i jedną cyfrę kontrolną. Pierwsze 3 cyfry (prefiks GS1) oznaczają kraj, w którym dany produkt został zarejestrowany (nie jest to równoznaczne z krajem pochodzenia dobra). Jaki prefiks GS1 jest przypisany do Polski? 590. EAN-13 znajduje zastosowanie w opakowaniach o dużych wymiarach, z kolei EAN-8 lepiej sprawdza się na mniejszych.

Code 39 charakteryzuje się tym, że każdy znak w tym kodzie składa się z 9 pasków (5 czarnych i 4 białe). Trzy paski są szersze względem innych, co dało początek nazwie Code 39 (3 z 9). Ten kod jest atrakcyjny dla użytkownika, głównie dlatego, że prawie każdy czytnik kodów kreskowych jest w stanie go odczytać. Ze względu na małą gęstość zapisu danych Code 39 nie jest polecany na małych produktach.

Code 128 natomiast składa się z 11 czarnych i białych kresek. Zaletą kodu jest możliwość umieszczenia dużej ilości informacji w stosunkowo małym obszarze. Podzbiorem Code 128 jest GS1-128, który znajduje wykorzystanie w globalnym transporcie i pakowaniu produktów.

ITF-14 wykorzystywany jest do kodowania Globalnego Numeru Jednostki Handlowej. Zbudowany jest z 14 cyfr dziesiętnych, a każda cyfra składa się z pięciu pasków. Charakterystyczna czarna ramka chroni cały kod. ITF-14 zazwyczaj stosuje się w oznaczaniu opakowań zbiorczych.

W obiegu znajdziemy także kody dwuwymiarowe (2D). W przypadku tych kodów, główną rolę grają dwuwymiarowe grafiki złożone z czarno-białych kwadratów. Wszystkie kody 2D mają ogromną przewagę nad tradycyjnymi, jednowymiarowymi kodami, którą jest możliwość zapisu dużo większej ilości informacji przy zachowaniu mniejszych rozmiarów samego kodu. Co ciekawe, w odróżnieniu od kodów 1D, wersje dwuwymiarowe mogą także posłużyć do zapisu bardziej skomplikowanej grafiki lub nawet dźwięku. Identyfikacja za pomocą niektórych z kodów 2D została narzucona również przez ważniejsze instytucje (choćby wymóg traceability w przemyśle tytoniowym zarządzony przez Unię Europejską). Ze względu na budowę i powszechność wykorzystania wyróżniamy kilka kodów dwuwymiarowych, trzy najpopularniejsze to DataMatrix, Kod QR i Aztec Code.

DataMatrix to opracowany przez firmę International Data Matrix matrycowy kod kreskowy. W DataMatrixach wykorzystuje się kwadratowe moduły, ułożone wewnątrz wzorca wyszukiwania. Ogromną zaletą tego rodzaju kodu jest jego szybkie i pewne skanowanie, nawet w przypadku znacznego uszkodzenia.

Kod QR opracowany został w Japonii w latach dziewięćdziesiątych. Jest to jeden z najlepiej rozpoznawalnych kodów 2D na świecie, a także jeden z najczęściej wykorzystywanych w różnych gałęziach przemysłu. QR umożliwia kodowanie znaków z najróżniejszych alfabetów, przez co może być wykorzystywany w krajach, gdzie nie obowiązuje alfabet łaciński.

Aztec Code to kwadratowa powierzchnia, w której centrum znajduje się rdzeń (czarna kropka), otoczony białą ramką, która z kolei znów otoczona zostaje czarną ramką. Nazwa jest nawiązaniem do świątyni Azteków, która widziana z góry łudząco przypomina rdzeń kodu.

Kod kreskowy – zastosowania

Kody kreskowe posiadają wiele zastosowań w różnych dziedzinach działalności. Do najważniejszych z nich można zaliczyć:

  • Identyfikację jednostek handlowych (numery GTIN), przy czym w tym ujęciu za jednostkę handlową uważa się dowolny produkt lub usługę, której można nadać cenę i która przepływa przez łańcuchu dostaw. A zatem do kategorii tej zalicza się jednostki (produkty) w opakowaniach zbiorczych i jednostkowych, sprzedawane w hurcie i detalu, dostępne na rynku krajowym (wewnętrznym) lub międzynarodowym, o stałej lub zmiennej ilości, o jednorodnej lub niejednorodnej zawartości.
  • Identyfikację jednostek logistycznych (numery SSCC), czyli takich jednostek, które zostały utworzone dla potrzeb transportu i magazynowania choćby paletowe jednostki ładunkowe lub kontenerowe jednostki ładunkowe) oraz podlegają procesom identyfikacji, śledzenia i zarządzania podczas przepływu przez łańcuch dostaw.
  • Identyfikację zasobów (numery GIAI), a konkretniej zasobów trwałych (o statusie zapasów) przedsiębiorstwa (choćby opakowań zwrotnych wielokrotnego użytku, palet)
    Identyfikację lokalizacji (numery GLN, SWIFT, DUNS, BSI/AFNOR), służącej do identyfikacji obiektów, którym można nadać adres (choćby przedsiębiorstwa, konkretne pokoje, punkty sprzedaży, komunikaty EDI).
  • Identyfikację relacji usługowych (numery GSRN nadawane usługobiorcom).
  • Inne zastosowania, takie jak znakowanie kuponów, kwitów zwrotnych, rachunków, telefonów komórkowych, przesyłek kurierskich, recept, leków, stron internetowych i innych.

Ze względu na fakt znakowania towarów w sprzedaży detalicznej oraz wydawnictw, do najczęściej spotykanych należą symboliki EAN w Europie i UPC w Ameryce Północnej.

Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments