Już w kwietniu przyszłego roku, warszawska Giełda Papierów Wartościowych będzie obchodzić trzydziestolecie. Wydaje się więc, że to odpowiedni moment do przypomnienia jej historii. Jakie były pierwsze spółki na GPW? Co obecnie się z nimi dzieje? Tego wszystkiego dowiemy się z tekstu poniżej.
Historia Giełdy Papierów Wartościowych
Co ciekawe pierwszy prototyp warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych powstał już w 12 maja 1817 roku. Była to Gildia Kupiecka. Działała w specyficzny sposób. Sesje odbywały się tylko w godzinach 12-13, a przedmiotem handlu były weksle i obligacje.
Pierwsze publiczne papiery wartościowe pojawiły się 9 lat później, były to listy zastawne Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego. Natomiast akcje zadebiutowały w 1840. Jaka spółka je wyemitowała? Kolej Warszawsko-Wiedeńska. Handel się rozwijał, w 1938 roku notowanych było już 130 papierów wartościowych. Wraz z wybuchem II Wojny Światowej giełda została zamknięta.
Obecnie znana Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie została uruchomiona 16 kwietnia 1991 roku. Wzięło w niej udział siedem domów maklerskich, a notowanych było zaledwie pięć spółek. Podczas pierwszej sesji wpłynęło 112 zleceń kupna i sprzedaży, a łączny obrót wyniósł 1990 złotych. Była to trzecia utworzona giełda w krajach postkomunistycznych, po Węgrzech i Słowenii. Przez cały 1991 sesja odbywała się raz w tygodniu, podwojono tę ilość w 1992. Do trzech dni pracę Giełdy Papierów Wartościowych wydłużono rok później, a od 3 października 1994 mamy standardowe notowania pięć dni w tygodniu. Poniżej pierwsze spółki na GPW, których akcje można było nabyć już pierwszego dnia.
Pierwsze spółki na GPW – Exbud
Exbud to przedsiębiorstwo budowlane powstałe w 1977 roku w Kielcach. Sprywatyzowane i przekształcone w spółkę zostało w 1990. Przedmiotem jej działalności jest projektowanie, wykonywanie, dostawa i montaż konstrukcji stalowych obiektów budowlanych.
Zadebiutowała na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych po kursie 2,98 PLN. Co się z nią działo dalej? Historyczne maksimum zanotowała w lipcu 1997 roku, kiedy za akcję należało zapłacić aż 47,8 złotych.
Z parkietu zniknęła w lipcu 2002, zgodnie z wolą głównego akcjonariusza – przedsiębiorstwa budowlanego Skanska, które przejęło Exbud dwa lata wcześniej. Odbyło się to po kursie 19,35 PLN, tak więc wieloletnia inwestycja się ostatecznie opłaciła, lecz najlepszą decyzją była sprzedaż akcji pięć lat wcześniej.
Tonsil
Na liście pierwsze spółki na GPW znajduje się również producent głośników z Wrześni Tonsil. Został założony w 1945 roku przez dyrekcję Polskiego Radia w Poznaniu i do 1990 funkcjonował jako przedsiębiorstwo państwowe, następnie został przekształcony w spółkę akcyjną. Firma przez lata współpracowała ze słynnym japońskim koncernem Pioneer.
Zadebiutowała na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych po kursie 8,5 PLN. W przeciwieństwie do Exbudu nie od razu notowała zyski, przez pierwsze dwa lata inwestorzy ponosili straty. Wielka Hossa rozpoczęła się w 1993 roku i trwała do stycznia 1994. W tym czasie cena poszybowała z okolic 2 złotych aż do 83 PLN.
Później już jednak było tylko gorzej. Ostatecznie pod koniec lipca 2005 roku spółka wycofała się z obrotu i ogłosiła upadłość. Ile wyniósł jej kurs w tym momencie? Jedyne 4 grosze.
Krośnieńskie Huty Szkła “Krosno”
To producent szkła gospodarczego, swego czasu jeden z liderów światowego rynku w tej branży i jedna z pięciu na liście pierwsze spółki na GPW. Spółka została założona w 1923 roku, a jej siedziba, jak sama nazwa wskazuje mieściła się w Krośnie. Była przedsiębiorstwem państwowym, w spółkę akcyjną przekształciła się w 1990 roku.
Zadebiutowała na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych po kursie 60 groszy. Podobnie jak Tonsil, przez pierwsze dwa lata jej cena się obniżała. W 1993 rozpoczęła się Hossa i do stycznia 1994 wartość akcji wzrosła z 24 groszy do 9,7 złotych.
Historyczny szczyt został jednak ustanowiony dopiero pod koniec czerwca 2004 roku. Wyniósł 13,5 PLN. Niestety od tego momentu było już coraz gorzej, ostatecznie spółka wycofała się z obrotu i ogłosiła upadłość w październiku 2009, jej ostatni kurs wyniósł 7 groszy.
Śląska Fabryka Kabli
Omawiając pierwsze spółki na GPW nie można zapomnieć o Śląskiej Fabryce Kabli. To, jak sama nazwa wskazuje, producent kabli. Powstał w 1928 roku w Czechowicach-Dziedzicach. W 1973 firma utraciła osobowość prawną i została włączona do sztucznie utworzonych kombinatów. W 1990 przekształciła się w spółkę skarbu państwa, a rok później oczywiście zadebiutowała na giełdzie. W 1993 została przejęta przez duński koncern NKT Cables i właśnie na taką jej nazwa została zmieniona we wrześniu 2002.
Jak spółka radziła sobie na parkiecie warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych? Zadebiutowała po kursie 8 złotych. Niestety pierwszy rok zakończyła ze stratą. Wtedy jednak rozpoczęła się wielka Hossa. Cena poszybowała z okolic 2,5 PLN aż do 118 złotych, co miało miejsce w marcu 1994. Ten wynik udało się jeszcze poprawić 13 lat później – w kwietniu 2007 kurs wyniósł 118,6 i to właśnie jest najwyższy historyczny szczyt.
W sierpniu 2010 duński koncern NKT Cables zdecydował się opuścić Giełdę Papierów Wartościowych. Pożegnanie z parkietem odbyło się po kursie 28,53, tak więc z wyraźnym zyskiem, lecz nie takim, jaki można było osiągnąć 3,5 roku wcześniej.
Próchnik – pierwsze spółki na GPW
To ostatnia spółka, która zadebiutowała na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych 16 kwietnia 1991. Próchnik to spółka zajmująca się wytwarzaniem odzieży męskiej. Powstała w 1948 roku w Łodzi jako Zakłady Przemysłu Odzieżowego im. dr. Próchnika. Stała się jedną z czołowych marek Polskiej Republiki Ludowej, szczególnie wysoki status osiągała w latach 70-tych.
Spółka zadebiutowała na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych po kursie 50,4 złotych. Podobnie jak Tonsil i “Krosno”, przez pierwsze dwa lata jej cena się obniżała. W 1993 rozpoczęła się Hossa i do lutego 1994 wartość akcji wzrosła z okolic 33 PLN do 1035 złotych. Niestety od tego czasu znajdowała się jedynie w trendzie spadkowym.
W końcu w maju 2018 złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości. Sąd je zatwierdził i uprawomocnił pod koniec lipca. Ostatecznie spółka została wycofana z obrotu na giełdzie w styczniu 2019 roku po kursie zaledwie przyjmującym wartość 10 groszy.
Inne najstarsze spółki warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych
W 1991 roku pierwsze spółki na GPW zasiliły cztery kolejne. Były nimi:
- Żywiec
- Swarzędzkie Fabryki Mebli
- Wólczanka
- Wedel
Wedel
Najkrócej notowany był Wedel. To przedsiębiorstwo wytwarzające wyroby czekoladowe i cukiernicze, założone w 1851 roku w Warszawie. Jest również najstarszą polską fabrykę czekolady.
Zadebiutowało w listopadzie 1991 po kursie 18 złotych. Maksimum osiągnęło dwa lata później, wyniosło aż 2900 PLN. W listopadzie 1997 zdecydowano jednak o wyjściu spółki z Giełdy Papierów Wartościowych. Odbyło się to po cenie 200 złotych.
Wólczanka
Zakład Odzieżowy Wólczanka powstał już w 1948 roku w Ostrowcu Świętokrzyskim. W 1990 roku zostały one sprywatyzowane i założono spółkę akcyjną. Na Giełdzie Papierów Wartościowych zadebiutowała w lipcu 1991 po kursie 4 złotych.
Historyczny szczyt osiągnęła w marcu 1994, wyniósł aż 115,5 PLN. W sierpniu 2006 roku doszło do fuzji spółek odzieżowych Wólczanka i Vistula. Akcje tej pierwszej zostały więc wycofane z obrotu, odbyło się to po cenie 68 PLN.
Swarzędzkie Fabryki Mebli
Swarzędzkie Fabryki Mebli powstały w 1952 jako przedsiębiorstwo państwowe. W 1990 zostało one najpierw skomercjalizowane, a następnie sprywatyzowane i przekształcone w spółkę akcyjną.
Zadebiutowała ona na Giełdzie Papierów Wartościowych w czerwcu 1991 po kursie 4,75 złotych. Przez pierwszy rok zanotowała stratę, lecz następnie rozpoczęła się wielka Hossa. Cena poszybowała z okolic 2,5 PLN na najwyższy historyczny szczyt ustanowiony w styczniu 1994. Wyniósł 66 PLN. Później już jednak było tylko gorzej.
W końcu w maju 2010 złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości. Ostatecznie w styczniu 2011 spółka została wycofana z obrotu na giełdzie po kursie w wysokości jedynie 10 groszy.
Żywiec
Absolutnym wyjątkiem jest więc Żywiec. Spółka zajmuje się produkcją piw, w tym kultowej odmiany Jasne Pełne produkowanej od 1955 do dziś w niemal niezmienionej formie, z charakterystyczną tańczącą parą na etykiecie.
Na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych zadebiutowała 24 września 1991 roku po kursie 8,8 złotych. W 1994 jej głównym udziałowcem został Heineken, a w 1998 spółka przejęła firmę Brewpole, właściciela browarów w Elblągu, Leżajsku i Warce. W ten sposób powstała Grupa Żywiec, która w tej chwili odpowiada za 12 marek piw, z których każda zawiera kilka poszczególnych odmian tego trunku.
Od 2006 spółka nieprzerwanie dzieli się zyskiem z akcjonariuszami poprzez wypłacanie dywidendy dwa razy w roku. Historyczne maksimum zostało ustanowione w kwietniu 2011, kiedy kurs wyniósł aż 714,5 PLN. W tej chwili akcja kosztuje około 480 złotych.
Pierwsze spółki na GPW – podsumowanie
Jak widać, jedyną spółką, która zadebiutowała w roku uruchomienia warszawskiej Giełdy Papierów Wartościowych jest Żywiec. Co więcej radzi on sobie znakomicie i prawdopodobnie więc jako pierwszy będzie świętował swoje 30 urodziny na tym parkiecie.
Inne przedsiębiorstwa na dłuższą metę nie odnalazły się w realiach rynkowych i ogłosiły upadłość albo zdecydowały się wykupić akcje od inwestorów i ją opuścić, ewentualnie w wyniku fuzji zostały połączone z inną firmą.
