Już w połowie 2021 roku przedsiębiorcy będą mogli wystawione przez siebie e-faktury przesyłać kontrahentowi przez platformę Ministerstwa Finansów. Na początku dobrowolnie, ale gdy Centralny Rejestr Faktur się sprawdzi, korzystanie z niego może stać się obowiązkiem. Ministerstwo Finansów już od dłuższego czasu pragnęło wprowadzić to rozwiązanie, nic więc dziwnego, że wraz z rozwojem informatyzacji zarówno przedsiębiorstw, jak i całego państwa, w końcu zostanie ono uruchomione. Czym jest Centralny Rejestr Faktur, jak ma działać i kogo dotyczyć oraz czy w innych krajach podobne rozwiązania są stosowane? Odpowiedzi na te pytania zostaną udzielone poniżej.
Co to jest Centralny Rejestr Faktur?
Zgodnie z nowelizacją ustawy o podatku od towarów i usług, w 2021 roku w Polsce zacznie funkcjonować Centralny Rejestr Faktur. Będzie on stworzony w oparciu o dane przekazywane przez przedsiębiorców w nowej strukturze plików JPK_V7 z deklaracją.
Powołanie Centralnego Rejestru Faktur jest konsekwencją wydanych przez Komisję Europejską zaleceń, zgodnie z którymi w państwach członkowskich powstać powinny systemy monitorujące wszystkie faktury funkcjonujące w obrocie między przedsiębiorcami. Centralny, krajowy rejestr faktur ma być w założeniu kolejnym narzędziem służącym uszczelnieniu systemu podatkowego. Całkiem niedawno rozwinięto funkcjonalność wyżej wskazanych Jednolitych Plików Kontrolnych (JPK), a następnie wprowadzono mechanizm podzielonej płatności (split payment) i białą listę podatników VAT.
Cel wprowadzenia CRF
Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, celem wprowadzenia Centralnego Rejestru Faktur jest analiza i kontrola prawidłowości wystawianych faktur VAT. CRF ma pomóc w wychwytywaniu przestępstw podatkowych oraz celowych nadużyć, np. podatku VAT.
Dzięki uzyskaniu bezpośredniego wglądu do faktur przedsiębiorców organy podatkowe będą mogły przeprowadzić szczegółowe analizy, a co za tym idzie możliwe będzie szybkie wychwycenie przestępstw podatkowych – zastosowanie nieprawidłowej stawki VAT poprzez jej celowe zaniżenie czy wystawianie pustych faktur. Oznacza to między innymi stosunkowe zmniejszenie kontroli z udziałem przedsiębiorców – większa automatyzacja, a także przyspieszenie czasu trwania takich kontroli.
Ministerstwo Finansów ma nadzieję, że wprowadzenie centralnego, elektronicznego rejestru faktur spowoduje wyeliminowane nieuczciwego działania, dzięki czemu dojdzie do poprawy warunków prawidłowego prowadzenia działalności gospodarczej.
Centralny Rejestr Faktur a e-Urząd Skarbowy
Podatnik będzie miał dostęp do wszystkich e-faktur przekazywanych przez platformę Ministerstwa Finansów za pośrednictwem konta, które jest przygotowane w ramach projektu e-Urząd Skarbowy. To kolejne przedsięwzięcie, nad którym w ministerstwie trwają prace. Cel jest taki, by każdy podatnik miał swoje osobiste konto do celów podatkowych.
Dostęp do niego ma być możliwy z każdego urządzenia – komputera, telefonu, tabletu. Po zalogowaniu podatnik będzie mógł nie tylko załatwić online sprawy urzędowe dotyczące swoich zobowiązań wobec fiskusa, lecz także mieć zgromadzony w jednym miejscu komplet informacji, którymi na jego temat dysponuje urząd skarbowy. Tu też będzie można zobaczyć swoje e-faktury, zarówno te wystawione za pośrednictwem ministerialnej platformy, jak i otrzymane od kontrahentów, którzy przekazali je przez platformę. Zgodnie z Krajowym Programem Reform dostęp do e-konta mają otrzymać w II kwartale 2021 roku płatnicy, a w I kwartale 2022 – podatnicy i pełnomocnicy.
Wydaje się więc, że wprowadzenie Centralnego Rejestru Faktur nie będzie obciążało podatników ani wiązało się z żadnymi dodatkowymi obowiązkami. Natomiast na pewno usprawni ono procedury kontrolne po stronie urzędników, co być może przełoży się na zwiększona liczbę wszczynanych przez nich kontroli. Uwidocznione w systemie nieprawidłowości podatnicy będą mogli korygować bez konsekwencji w terminie 14 dni od dnia otrzymania upomnienia od Naczelnika Urzędu Skarbowego. Przedsiębiorcy, którzy do upomnienia się nie zastosują, będą mogli być ukarani mandatami, których wysokość ma sięgać 500 zł.
Centralny Rejestr Faktur w innych krajach – gdzie i w jaki sposób działa?
Wiemy już co to Centralny Rejestr Faktur, od kiedy ma funkcjonować i kogo będzie dotyczył. Natomiast, gdzie na świecie system tego typu już funkcjonuje? Komisja Europejska zaleciła jego wdrożenie już w 2010 roku jako propozycję uszczelnienia systemu opodatkowania VAT. Do tej pory takie rozwiązanie, jak Centralna Baza Faktur wprowadziły choćby takie kraje, jak Włochy, Portugalia, Hiszpania, Czechy, Słowacja a poza Unią Europejską – Brazylia, Korea Południowa i Tanzania.
Portugalia
Pierwszym krajem UE, który postanowił wdrożyć rekomendowany przez Komisję Europejską model, była Portugalia. Działa on od 2014 roku i dotyczy określonej grupy podmiotów, które wystawiają faktury przy pomocy certyfikowanego oprogramowania. Podatnicy zobowiązani są więc raportować informacje dotyczące każdego wystawionego dokumentu w czasie rzeczywistym. Co więcej, są oni zobowiązani wystawiać faktury do wszystkich opodatkowanych transakcji.
Aby zachęcić przedsiębiorców do korzystania z tego systemu, w tym kraju funkcjonuje loteria i możliwość odliczenia pewnej części VAT w rozliczeniu PIT (do 250 EUR). Aktualnie ponad 2 miliony podmiotów rocznie dokonuje takiego odliczenia.
Władze portugalskie uznają oficjalnie, że zastosowane rozwiązanie okazało się dużym sukcesem, ponieważ znacząco zwiększyły się wpływy i zmniejszył szacowany poziom nadużyć. Podkreśla się, że kluczowym czynnikiem sukcesu była efektywna komunikacja i ścisła współpraca ze wszystkimi zainteresowanymi stronami.
Hiszpania
W Hiszpanii tego typu model wprowadzono w 2017. Nazwano go systemem SII. Obejmuje on wszystkich podatników VAT, którzy składają miesięczne deklaracje (także tych, niemający siedziby w Hiszpanii), których obrót przekracza 6 milionów euro. W sumie dotyczy to transakcji reprezentujących około 80% kwot podatku VAT fakturowanego w Hiszpanii.
Przedsiębiorcy mają w nim 4 dni robocze na rejestrację faktur w dedykowanym serwisie. Termin liczony jest odpowiednio od dnia otrzymania lub wystawienia faktury. Na serwerze administracji skarbowej rejestrowane są zarówno faktury zakupowe, jak i sprzedażowe. Każda pozycja zawiera opis transakcji, okres płatności i wysokość VAT do odliczenia (w przypadku faktury zakupowej).
Włochy
Z kolei model włoski (obligatoryjne e-fakturowanie w systemie), wprowadzony w 2018 roku, obejmuje 5,5 miliona podatników VAT, co przekłada się na około 2 miliardy e-faktur rocznie. Przy czym, 2 miliony podatników jest objętych specjalnym systemem zwolnień dla małych przedsiębiorstw (zwolnionych z e-fakturowania).
Szacuje się, że koszt zarządzania systemem wynosi około 10 milionów EUR rocznie. Natomiast szacowany roczny wzrost dochodów państwa to około 2 miliardy euro.
