Test sprawdzający wystąpienie zakażenia koronawirusem jest kluczowy przede wszystkim w monitorowaniu rozprzestrzeniania się pandemii choroby COVID-19. W zależności od technologii badania testy te pozwalają określić, czy dana osoba jest zakażona wirusem SARS-CoV-2 lub czy przebyła już chorobę COVID-19. Na badania decyduje się także coraz więcej osób z grup ryzyka, czyli przebywających i pracujących wśród ludzi. Obecnie na rynku dostępnych jest kilka rodzajów testów stosowanych w diagnostyce zakażeń koronawirusem.
Jakie konkretnie mamy rodzaje testów na obecność koronawirusa? Czym się one charakteryzują? Jakie są koszty każdego z nich? Ile trzeba czekać na wyniki? Na te wszystkie pytania, odpowiedzi zostaną udzielone poniżej. Pierwszy prezentowany rodzaj testu na COVID-19 to:
Test molekularny
Test molekularny, nazywany również testem genetycznym, jest najdokładniejszy ze wszystkich. Pozwala wykryć nawet niewielką liczbę cząsteczek wirusa SARS-CoV-2 w badanym materiale biologicznym (pobranym z nosogardzieli). Wśród dostępnych na rynku metod diagnostyki pod kątem zakażenia koronawirusem są to najbardziej czułe testy. Umożliwiają wykrycie, czy dana osoba jest w momencie pobierania materiału chora na COVID-19. Testy molekularne mogą wykryć wirusa nawet do 3 dni przed pojawieniem się pierwszych objawów zakażenia.
Co sprawdza i wykrywa test molekularny?
Testy molekularne są rekomendowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Testy molekularne wykorzystują jedną z najbardziej zaawansowanych technik potwierdzania obecności COVID-19. Testy sprawdzają, czy w danej próbce wymazu występuje materiał genetyczny wirusa (RNA) metodą odwrotnej transkrypcji i łańcuchowej reakcji polimerazy w czasie rzeczywistym.
Diagnostyka testem molekularnym pozwala na wykrycie, czy w danym momencie badana osoba choruje na koronawirusa. Jednak wyniki testów genetycznych nie są w stanie wskazać, czy aktualnie zdrowa osoba przeszła zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Testy molekularne wykonywane są w laboratoriach, materiał biologiczny może jednak zostać pobrany w warunkach domowych. W tym przypadku ważne jest zadbanie o odpowiednie przechowywanie próbki.
Rodzaje testów molekularnych
Aktualnie na rynku można spotkać się z ofertą dwóch rodzajów testów molekularnych na COVID-19:
- Test RT-PCR
- Test RT-LAMP/FRANKD
Test RT-PCR
Test RT-PCR (z angielskiego: Reverse Transcription and real-time Polymerase Chain Reaction) jest najdokładniejszym testem wykrywającym zakażenie koronawirusem na rynku. Umożliwia on identyfikację dwóch sekwencji genetycznych wirusa – jest tak zwanym testem pełnym. Jednocześnie należy on do najdroższych testów na COVID-19. Koszt testu molekularnego RT-PCR może wynieść od 400 do 500 złotych. Ten rodzaj testu jest powszechnie stosowany przez SANEPID w Polsce. Czas oczekiwania na wynik to do 48 godzin (najczęściej do 24 godzin).
Test RT-LAMP/FRANKD
Test RT-LAMP/FRANKD (z angielskiego: Reverse Transcriptase Loop-mediated isothermal Amplification) jest testem przesiewowym. W praktyce oznacza to, że pozwala on na identyfikację jednej sekwencji genetycznej – w przeciwieństwie do RT-PCR, który wykrywa dwie. Z reguły dodatni wynik testu RT-LAMP/FRANKD potwierdza się testem RT-PCR, przeważnie jest to zawarte w cenie badania. Materiał biologiczny pobiera się z reguły z gardła. Cena badania RT-LAMP/FRANKD jest znacznie niższa niż testów molekularnych RT-PCR – wynosi około 250 złotych. Czas oczekiwania na wynik to do 48 godzin (najczęściej do 24 godzin).
Test antygenowy
Testy antygenowe należą do najszybszych testów. Pozwalają na wykrycie zakażenia koronawirusem w ciągu maksymalnie 30 minut (najczęściej już po 15 minutach). Testy antygenowe umożliwiają zidentyfikowanie antygenu (białek strukturalnych) SARS-CoV-2 w pobranych próbkach wymazu z gardła lub nosogardła. Diagnostyka za pomocą testów antygenowych jest rekomendowana zarówno przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), jak i przez Ministerstwo Zdrowia dla osób z objawami COVID-19 w celu rozpoznania zakażenia wirusem SARS-CoV-2.
Co charakteryzuje test antygenowy?
Test antygenowy jest mniej czuły od testów molekularnych wykonywanych metodą RT-PCR, ponieważ rozpoznaje jedynie cząstki wirusa (wiriony) obecne w próbce pobranego materiału biologicznego, nie posiadając zdolności do ich multiplikacji. Osoby, które podejrzewają u siebie zakażenie koronawirusem powinny wykonać test antygenowy od 5 do 7 dniu po wystąpieniu pierwszych objawów.
Dodatni wynik testu antygenowego wskazuje na obecność wirusa SARS-CoV-2 u badanej osoby. Jednocześnie ujemny wynik należy dodatkowo potwierdzić testem molekularnym wykonywanym za pomocy metody RT-PCR. Ujemny wynik testu antygenowego u osoby bezobjawowej wyklucza zakażenie COVID-19 z dużym, lecz nie stuprocentowym, prawdopodobieństwem. Cena testu antygenowego wynosi od 120 do 150 złotych.
Test immunologiczny
Testy immunologiczne to trzeci rodzaj testów, które pozwalają wykryć zakażenie chorobą COVID-19. Testy immunologiczne, nazywane również serologicznymi, różnią się od wymienionych wcześniej kategorii testów zarówno sposobem diagnostyki, jak i rodzajem pobieranego materiału biologicznego.
Co wykrywa test immunologiczny?
Testy immunologiczne wykonywane w kierunku koronawirusa umożliwiają wykrycie obecności przeciwciał wytwarzanych przez układ odpornościowy po kontakcie z wirusem oraz mierzą obecność antygenów wirusa SARS-CoV-2 we krwi lub materiale biologicznym. Testy immunologiczne wykrywają trzy rodzaje przeciwciał:
- IgM
- IgA
- IgG
Obecność wymienionych przeciwciał oznacza, że badana osoba miała kontakt z koronawirusem. Wyniki badania nie doprecyzowują jednak, czy dotyczą one aktualnie trwającej choroby COVID-19, czy przebycia zakażenia we wcześniejszym czasie. Testy immunologiczne wykonuje się przeważnie z pobranej próbki krwi.
Co bardzo ważne, testy immunologiczne – w przeciwieństwie do testów molekularnych – nie pozwalają wykryć, czy osoba poddana badaniu właśnie przechodzi zakażenie koronawirusem, czy dodatni wynik dotyczy przebytej w przeszłości choroby COVID-19. Dodatkową do wadą testów serologicznych należy możliwość otrzymania fałszywie dodatniego testu. W związku z tym testy immunologiczne z reguły wykonuje się w celu sprawdzenia, czy badana osoba przeszła chorobę COVID-19. Najlepiej test serologiczny wykonać pomiędzy 10. a 21. dniem od wystąpienia pierwszych objawów zakażenia koronawirusem.
Cena testu immunologicznego
Z powodu niższego poziomu dokładności wyników testów immunologicznych oraz braku informacji, czy rezultat dodatni dotyczy aktualnej choroby, czy zakażenia, które miało miejsce w przeszłości, ceny nie są tak wysokie, jak w przypadku testów molekularnych. Koszt testu serologicznego może wynieść od 100 do 220 złotych.
Test kasetkowy
Szczególnym rodzajem testów immunologicznych (serologicznych) są testy kasetkowe. Diagnostykę w tym przypadku można wykonać samodzielnie w domu lub w punkcie medycznym. Wyniki testów kasetkowych gotowe są w ciągu zaledwie kilkunastu minut. Jednak testy kasetkowe nie są rekomendowane przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).
Niska doskładność
Do powodów, dla których WHO nie zaleca stosowania testów kasetkowych jest ich dokładność – są znacznie mniej czułe od testów laboratoryjnych. W praktyce oznacza to, że osoba, która jest chora na COVID-19 może uzyskać wynik negatywny testu kasetkowego, ponieważ ma za mało przeciwciał w danej próbce krwi. Dodatkowo podobnie jak w przypadku pozostałych testów immunologicznych, z otrzymanych wyników nie można określić, kiedy dokładnie badana osoba zetknęła się z koronawirusem.
Cena testu kasetkowego
Wynik testu kasetkowego otrzymywany jest na podstawie niewielkiej próbki krwi. Dokładniej mówiąc wystarczy jedna kropla krwi z palca, aby sprawdzić, czy badana osoba jest chora na COVID-19. Do wad testów kasetkowych należy zaliczyć ich niski poziom dokładności oraz miarodajności. W związku z tym ceny testów kasetkowych są dużo niższe od pozostałych. Ich koszt wynosi od 30 do 60 złotych.
Testy kasetkowe/immunologiczne z marketów
Co ciekawe, testy tego typu można kupić w największych sieciach marketów, w tym w Biedronce i w Lidlu. Wykrywają obecność przeciwciał IgG i IgM. Obecność w krwi przeciwciał IgM może świadczyć o aktywnym zakażeniu, ale mogą być wykryte dopiero w 7-10 dni od wystąpienia objawów. Z kolei obecność w krwi przeciwciał IgG wskazuje natomiast na przebyty kontakt z wirusem. Cena detaliczna w tym przypadku wynosi 39,99 PLN.
Czas oczekiwania na wyniki testu na obecność koronawirusa
Czas oczekiwania na wyniki testu na obecność koronawirusa jest różny. Przeważnie najszybciej dostępne są wyniki testów antygenowych, nawet od 10 do 30 minut. Z kolei na rezultat testów immunologicznych i molekularnych trzeba czekać z reguły do 48 godzin. Najdłuższy czas jest w przypadku niektórych testów na przeciwciała – do 3 dni roboczych.