Na terenach mieszkalnych nieprzyłączonych do sieci kanalizacyjnej zdecydowanie najczęściej montuje się szambo. Nie jest to jednak jedyne rozwiązanie. Wywóz ścieków jest kłopotliwy i kosztowny, dlatego coraz częściej szamba ustępują miejsca przydomowym oczyszczalniom. Są one dowodem na to, że można jednocześnie zatroszczyć się o ekosystem i podarować sobie komfort na miarę XXI wieku. Jak działa to rozwiązanie? Ile kosztuje przydomowa oczyszczalnia ścieków? Czy jej instalacja ostatecznie się opłaca? Przekonamy się poniżej:
Jak działa przydomowa oczyszczalnia ścieków?
Etap I
Działanie przydomowej oczyszczalni ścieków polega najczęściej na dwuetapowym oczyszczaniu ścieków bytowo-gospodarczych. Pierwszy etap to wstępne mechaniczno-biologiczne oczyszczanie w osadniku gnilnym, które zachodzi z udziałem bakterii beztlenowych i grawitacyjnego oddzielania cząstek. W wyniku opadania cząstek o większej gęstości (sedymentacja) tworzy się osad. Ulega on fermentacji, w czasie której zanieczyszczenia rozkładane są na substancje rozpuszczalne i nierozpuszczalne, substancje mineralne. W wyniku flotacji cząstki lżejsze wynoszone są na powierzchnię zwierciadła cieczy.
Etap II
Drugi etap to biologiczne oczyszczalnie ścieków. Oczyszczone w przydomowej oczyszczalni ścieki bytowo-gospodarcze mogą zostać odprowadzone do stawu, jeziora, rowu melioracyjnego lub gruntu (studnia chłonna, drenaż, pakiety rozsączające). W przypadku odprowadzania oczyszczonych ścieków do gruntu najlepszym odbiornikiem jest piasek drobnoziarnisty, gruboziarnisty, jak również średnioziarnisty.
W konsekwencji przydomowa oczyszczalnia ścieków wyróżnia się dużym bezpieczeństwem, wygodą i dodatkowo jest niezwykle ekologiczna dla środowiska.
Rodzaje przydomowych oczyszczalni ścieków
Przydomowe oczyszczalnie ścieków w zależności od rodzaju gleby, w których zostaną zainstalowane, oraz położenia wód gruntowych, mogą się od siebie różnić. Aktualnie wyróżniamy trzy warianty, które pracują w cyklach tlenowych (proces zachodzi przy użyciu tlenu) i beztlenowych (analogicznie: bez dostępu do powietrza). Udział tlenu lub jego brak ma bezpośredni wpływ na rodzaj bakterii, biorących udział w oczyszczaniu.
Tak więc, do dyspozycji mamy takie rodzaje oczyszczalni ścieków, jak:
- Oczyszczalnia drenażowa
- Oczyszczalnia biologiczna
- Oczyszczalnia roślinna
Oczyszczalnia drenażowa
Najczęściej stosuje się przydomową oczyszczalnię ścieków z drenażem rozsączającym oraz z filtrem piaskowym lub żwirowym. Ten rodzaj oczyszczalni świetnie sprawdzi się w domach, w których mieszka kilka rodzin, oraz na małych polach namiotowych czy campingowych. Oczyszczalnie drenażowe są jednymi z najprostszych i najtańszych rozwiązań, które dodatkowo wyróżniają się stosunkowo niską awaryjnością.
Jak ona działa? Po wstępnym oczyszczeniu w osadniku gnilnym ścieki trafiają do studzienki rozdzielczej, z niej do systemu perforowanych rur drenarskich i w końcu do przygotowanego poletka filtracyjnego. Wielkość poletka dobiera się do ilości ścieków i liczby użytkowników. Na jednego mieszkańca przeznacza się około 15 metrów rury z PVC o średnicy około 110 milimetrów, którą obsypuje się warstwą płukanego żwiru frakcji 16/32 mm, a w celu zapewnienia organizmom tlenowym odpowiedniego napowietrzenia.
Oczyszczalnia biologiczna
Przydomowa biologiczna oczyszczalnia ścieków wybierana jest najczęściej wtedy, gdy metraż działki jest niewystarczający, by móc zmieścić na niej oczyszczalnię drenażową. Ten rodzaj oczyszczalni idealnie sprawdzi się na każdym gruncie oraz przy każdym poziomie wód gruntowych, lecz ma jedną, poważną wadę – jest niestety dość kosztowny. Na rynku funkcjonują trzy typy oczyszczalni biologicznych:
- Z osadem czynnym
- Ze złożem biologicznym
- Hybrydowa (łącząca obie technologie)
Oczyszczalnia biologiczna z osadem czynnym
W przypadku oczyszczalni z osadem czynnym pierwsza komora zbiornika pełni rolę osadnika wstępnego, w drugiej następuje napowietrzanie, trzecia to osadnik wtórny. Ścieki, wstępnie podczyszczone w pierwszym osadniku, cyklicznymi porcjami podawane są do komory napowietrzenia, po czym dalej. Pływające mikroorganizmy (osad czynny), które tlenowo rozkładają ścieki na osad i ciecz nadosadową, pracują wydajnie pod warunkiem, że są dotlenione i wymieszane ze ściekami. Zadanie to spełnia urządzenie napowietrzające. Niedotleniony osad opada na dno i jest przepompowywany do osadnika wtórnego w postaci osadu nadmiernego.
W oczyszczalni z osadem czynnym celowo inicjuje się proces recyrkulacji (przepływania osadu z dna osadnika wtórnego na początek systemu oczyszczania, czyli do osadnika wstępnego), dzięki czemu część wracającego osadu, powstającego w wyniku procesu sedymentacji, również zostaje rozłożona. Resztę okresowo usuwa się z oczyszczalni. Natomiast ciecz nadosadową, po odprowadzeniu do odbiornika lub studni chłonnej, można wykorzystać gospodarczo.
Oczyszczalnia biologiczna ze złożem biologicznym
W przypadku oczyszczalni ze złożem biologicznym, z osadnika gnilnego ścieki przepływają do zbiornika z napowietrzonym, stałym złożem biologicznym, utworzonym przez kamienie, kształtki PVC, siatkę z polietylenu. Na powierzchni złoża rozwija się błona biologiczna z bakterii, które odżywiają się związkami zawartymi w ściekach i w ten sposób je oczyszczają. W wyniku wielokrotnego przepływania przez złoże i błonę biologiczną ścieki zostają oczyszczone i mogą być odprowadzone do gruntu, wód powierzchniowych i urządzeń wodnych.
Wadą oczyszczalni ze złożem biologicznym jest konieczność czyszczenia złoża. Aby tego uniknąć, do tradycyjnego złoża biologicznego dodaje się złoże zanurzone (tarczowe lub zraszane). Cechuje je stabilność i odporność na zmiany jakościowe, ilościowe i temperaturowe dopływających ścieków. Aby ścieki odpowiednio przepływały i stale kontaktowały się z błoną biologiczną, w oczyszczalni montuje się tarcze i dyski, które obracają się ze stałą prędkością, zapewniając równomierny dopływ ścieków do złoża.
Oczyszczalnia roślinna
Przydomowa roślinna oczyszczalnia ścieków, zwana również oczyszczalnią ekologiczną jest zdecydowanie najdroższym rozwiązaniem. Do oczyszczania wykorzystuje się naturalne procesy, które zachodzą w przyrodzie za pomocą mikroorganizmów żyjących w glebie. Ten typ domowej oczyszczalni świetnie sprawdzi się w przypadku projektów domów jednorodzinnych, gospodarstw agroturystycznych, czy zakładów produkcyjnych, położonych na gliniastych terenach. Co więcej, oczyszczalnie te umożliwiają wykorzystanie oczyszczonych ścieków do celów gospodarczych lub ozdobnych (ociek można skierować do studni chłonnej, stawu).
Przydomowa oczyszczalnia ścieków – przypisy prawne
Zgłoszenie chęci w starostwie
Prawo określa, że budowa przydomowej oczyszczalni, która będzie miała wydajność mniejszą niż 7,5 metra sześciennego na dobę, nie wymaga pozwolenia na budowę, a jedynie zgłoszenia chęci jej wykonania w starostwie powiatowym. Po upływie 21 dni od zgłoszenia można przystąpić do jej realizacji. Jeśli natomiast nie podejmiemy się instalacji w ciągu dwóch lat, konieczne będzie ponowne zgłoszenie do urzędu.
Co musi zawierać zgłoszenie?
Co ważne, zgłoszenie powinno zawierać szkice oraz rysunki oczyszczalni, a także mapę lokalizacyjną uwzględniającą odległości oczyszczalni ścieków od infrastruktury przydomowej:
- Minimum 15 metrów od studni
- Minimum 2 metry od granicy działki
- Minimum 3 metry od drzew
- Minimum 0,8 metra od kabli energetycznych
Przepisy prawne wymagają również, aby proces budowy został zakończony inwentaryzacją powykonawczą. Po zakończeniu prac należy także zgłosić się do urzędu, w celu poinformowania o tym fakcie.
Kiedy nie można postawić przydomowej oczyszczalni ścieków?
Niestety, zgodnie z prawem nie w każdym miejscu możemy postawić przydomową oczyszczalnię ścieków. Nie można tego zrobić między innymi na terenach okresowo zalewanych wodą.
Ile kosztuje przydomowa oczyszczalnia ścieków?
Koszt przydomowej oczyszczalni ścieków uzależniony jest przede wszystkim od jej rodzaju, ilości domowników oraz cen lokalnych firm, które zajmują się instalacją oczyszczalni. W efekcie, zależnie od typu oczyszczalni jej finalny koszt dla domu jednorodzinnego (wraz ze sporządzeniem projektu i montażem) wynosi:
- Oczyszczalnia drenażowa – od 7000 do 9500 PLN
- Oczyszczalnia biologiczna – od 11 000 do 15 000 PLN
- Oczyszczalnia roślinna – od 18 000 do 22 000 PLN
Koszt eksploatacji – czy to się opłaca?
Jaki jest natomiast koszt eksploatacji? Zaskakująco niewielki. Jedyne wydatki stanowią preparaty antybakteryjne oraz usuwanie osadów z osadnika gnilnego. Łączny koszt tych dwóch elementów wynosi około 180 złotych rocznie. W efekcie szacuje się, że przydomowe oczyszczalnie ścieków zwracają się już po trzech latach. Z tego powodu koszty początkowe nie powinny zniechęcać do wyboru tego sposobu gospodarowania ściekami.
Dofinansowanie
Co więcej, w niektórych województwach prowadzone są programy, dzięki którym właściciele domów jednorodzinnych, którzy zdecydują się wziąć kredyt na założenie przydomowej oczyszczalni, będą mogli uzyskać częściową spłatę kapitału kredytu bankowego. Dofinansowanie najczęściej obejmuje koszty kwalifikowane, do których zalicza się: przygotowanie terenu, zakup i montaż urządzeń, czy rozruch instalacji.
