Z jakim sąsiednim krajem Polska dzieli najdłuższą granicę? Wiele osób myśli, że z Niemcami, ale nic bardziej błędnego! Wynosi ona zaledwie 467 kilometrów, natomiast granica polsko-czeska aż 796. Ten interesujący kraj leżący w sercu Europy Środkowej jest popularnym kierunkiem wśród turystów, jego stolicę czyli Pragę co roku odwiedzają miliony przyjezdnych, w tym wielu Polaków. Czym charakteryzuje się nasz południowy sąsiad? Dowiemy się poniżej:
Czechy – podstawowe informacje
Republika Czeska od północy graniczy z Polską, od południa z Austrią, od zachodu z Niemcami, a od wschodu ze Słowacją. Stolicą i największym miastem oczywiście jest Praga. Kraj składa się z trzech historycznych krain:
- Czech właściwych
- Moraw
- czeskiej części Śląska
Jego powierzchnia wynosi niecałej 79 tysięcy kilometrów kwadratowych, na których żyje 10,7 miliona ludzi, z czego 94% jest narodowości czeskiej. Najwyższym punktem wzniesienia kraju jest Śnieżka, która oczywiście leży w paśmie Karkonoszy na granicy polsko-czeskiej. Ponad 30% powierzchni państwa zajmują lasy, a aż 72% kraju leży na wyżynie.
Głową państwa jest prezydent, naczelnym organem władzy ustawodawczej jest parlament z Izbą Poselską i Senatem, władzy wykonawczej rząd z czternastoma ministerstwami, a władzy sądowniczej Sąd Konstytucyjny i Sąd Najwyższy. Czechy są członkiem wielu organizacji międzynarodowych, w tym ONZ, NATO, Unii Europejskiej i Grupy Wyszehradzkiej.
Na podstawie danych Institute for Economics and Peace Czechy są dziesiątym najbezpieczniejszym krajem pod względem zagrożenia wojną i występowania przestępczości fizycznej. Według indeksu śladu ekonomicznego, to państwo w porównaniu do innych krajów rozwiniętych jest znacznie mniejszym dłużnikiem ekologicznym. Średnia długość życia w tym kraju wynosi 77,6 lat.
Czechy należą również do najbardziej laickich państw na świecie. Choć historycznie są oczywiście państwem chrześcijańskim, to aktualnie tylko 20% mieszkańców określa siebie mianem wierzących, przy czym tylko 13,9% należy do wspólnot religijnych. Z kolei 80% uważa się za niewierzących, a 65% deklaruje ateizm.
Czechy – gospodarka
Walutą kraju jest korona czeska (CZK), która dzieli się na 100 halerzy. W rzeczywistości jednak halerze nie są używane, monety o tych nominałach zostały wycofane z obiegu do 2009 roku. Z kolei najwyższy nominał banknotu to 5000 CZK.
PKB Czech wynosi 247 miliardów dolarów, dzięki czemu zajmują pod tym względem 45 pozycję na świecie i 18 w Europie. Z kolei PKB na osobę wynosi 23 213 USD, co przekłada się na odpowiednio 36 pozycję na świecie i 20 w Europie, pod tym względem jednak wyraźnie wyprzedzają Polskę.
Gospodarka tego kraju uznawana jest za najstabilniejszą spośród wszystkich państw postsocjalistycznych. Procent mieszkańców żyjących poniżej progu ubóstwa jest znikomy. Stopa bezrobocia wynosi aktualnie 3,8% i jest w tej chwili najniższa w Europie. Czechy wykazują także niewielki stopień nierówności w dochodach pomiędzy najbogatszymi i najbiedniejszymi oraz stosunkowo zrównoważoną redystrybucję majątku.
Głównymi ośrodkami przemysłu w Czechach są:
- Praga
- Brno
- Ostrawa
- Pilzno
- Mladá Boleslav
Kraj oczywiście słynie ze swojego przemysłu motoryzacyjnego, za który odpowiadają zakłady Škoda w Mlada Boleslav. We wschodniej części kraju bardzo dobrze rozwinął się przemysł ciężki, a na północy znajdują się złoża węgla brunatnego.
Ogromne znaczenie ma również turystyka. Ta branża daje w Czechach zatrudnienie ponad 110 tysięcy osób, a Praga jest piątym najchętniej odwiedzanym miastem w Europie. Pod tym względem zdystansowała inne pobliskie metropolie, takie jak Budapeszt, Wiedeń, Warszawa, a nawet Berlin.
Ten kraj posiada 14 miejsc wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, są nimi:
- Zabytkowe centrum Pragi
- Zabytkowe centrum miasta Český Krumlov
- Zabytkowe centrum miasta Telcz
- Zelená Hora – sanktuarium pielgrzymkowe św. Jana Nepomucena
- Kutná Hora – Stare Miasto z kościołem św. Barbary i katedrą Mariacką w dzielnicy Sedlec
- Krajobraz kulturowy Lednice-Valtice
- Ogrody i pałac w Kromieryżu
- Wieś Holaszowice
- Pałac w Litomyšli
- Kolumna Świętej Trójcy w Ołomuńcu
- Willa Tugendhatów w Brnie
- Dzielnica żydowska i bazylika św. Prokopa w Třebíču
- Krajobraz w Kladrubach nad Labem i stadnina koni starokladrubskich
- Region górniczy w Rudawach
Czechy – największe miasta
Stolicą i największym miastem jest oczywiście Praga. Leży nad rzeką Wełtawą w zachodniej części kraju. Liczy sobie 1,3 miliona mieszkańców. Jest ośrodkiem administracyjnym, przemysłowym, handlowo-usługowym, akademickim, turystycznym i kulturalnym o znaczeniu europejskim. Stanowi najważniejszy w Czechach węzeł kolejowy i drogowy.
Jej średniowieczne centrum przetrwało II Wojnę Światową praktycznie bez szwanku, dzięki czemu pozostaje ono obecnie zjawiskową mieszanką brukowanych uliczek, otoczonych murami dziedzińców i katedr. W pierwszej kolejności wzrok przyciąga jednak majestatyczny zamek Hradčany z IX wieku.
Drugie największe miasto to Brno. Leży na Morawach w południowo-wschodniej części kraju. Liczy sobie 380 tysięcy mieszkańców, w tym aż 90 tysięcy studentów. Jest ważnym ośrodkiem kulturalnym i naukowym. Duże znaczenie ma w nim również przemysł, konkretnie wełniany, poligraficzny, a zwłaszcza maszynowy z powodu produkowanych tam ciągników Zetor.
Pod koniec maja lub na początku czerwca w Brnie odbywa się międzynarodowy konkurs sztucznych ogni – Ignis Brunensis przyciągający co roku setki tysięcy odwiedzających.
Trzecie największe miasto to Ostrawa. Leży na północnym krańcu Bramy Morawskiej, na granicy Śląska i Moraw. Liczy sobie 300 tysięcy mieszkańców. Jest ważnym ośrodkiem gospodarczym i komunikacyjnym Czech. Od XVIII wieku jest miastem przemysłowym, kiedy to odkryto rozległe złoża węgla na tym obszarze. Jako jedyna w Czechach, jest jednym z najbardziej zanieczyszczonych miast Unii Europejskiej, ale w ostatnich latach ta sytuacja ulega zmianie.
Czechy – ciekawostki
Choć niewielu zdaje sobie z tego sprawę cukier w kostce powstał właśnie w Czechach, a konkretnie w 1841 roku w miejscowości Dačice. Podobnie wygląda sytuacja ze słowem “robot”. Po raz pierwszy pojawiło się ono w dramacie R.U.R. autorstwa czeskiego pisarza Karela Čapka w 1920 roku.
Czeska kuchnia nie należy do najpopularniejszych w Europie, lecz z całą pewnością jest charakterystyczna. Dania z których słynie ten naród to gulasz z knedlikami oraz smażony panierowany ser. W największych miastach praktycznie na każdym kroku natkniemy się także na budki z trdelnikami. To rodzaj walcowatego słodkiego ciasta grillowanego i posypanego cukrem wymieszanym z orzechami i cynamonem.
Najważniejszym sportem w Czechach jest oczywiście hokej na lodzie. Aż 40% mieszkańców uważa się za fanów tej dyscypliny. Są w niej mistrzami olimpijskimi z 1998 roku oraz sześciokrotnymi mistrzami świata (po raz ostatni triumfowali w 2010 roku). Właśnie z tego kraju pochodzi jeden z najwybitniejszych hokeistów w historii – Jaromir Jágr.
W innych dyscyplinach sportu czescy zawodnicy także osiągali sukcesy najwyższej światowej klasy. Warto tutaj wspomnieć o tenisie ziemnym. Martina Navrátilová wygrała aż 18 turniejów wielkoszlemowych w samej grze pojedynczej i uchodzi za jedną z najwybitniejszych tenisistek w historii. Wielkie sukcesy osiągał także Ivan Lendl, który zdobył 8 takich tytułów i jest uznawany za najlepszego tenisistę lat osiemdziesiątych. Z kolei w piłce nożnej legendarnym zawodnikiem, zapamiętanym głównie z gry w barwach włoskiego Juventusu, jest Pavel Nedvěd. W 2003 roku został laureatem złotej piłki – trofeum, które wręcza się najlepszemu piłkarzowi w danym roku kalendarzowym.
Czechy są oczywiście znane również z piwa. Rocznie wypijają go zdecydowanie najwięcej na świecie w przeliczeniu na mieszkańca – około 180 litrów, czyli średnio jedną butelkę dziennie. To właśnie w tym kraju opracowano recepturę jednego z najsłynniejszych rodzajów tego trunku – pilznera. Wydarzyło się to w 1842 roku, jak sama nazwa wskazuje w Pilźnie. Pierwszą firmą go sprzedającą był Pilsner Urquell.
W 1957 roku Zdeněk Miler przygotował film animowany, który miał za zadanie jak najlepiej przedstawić i wyjaśnić na czym polega produkcja tkaniny. W tym celu stworzył dobrze u nas znaną postać Krecika.
Czesi uważani są za jeden z najbardziej muzykalnych narodów na świecie. Ich hymn pochodzi ze sztuki satyrycznej. Za najsłynniejszego czeskiego kompozytora uchodzi Antonin Dvořák.
Czesi obchodzą aż dwa święta zakochanych. Oprócz znanego wszystkim św. Walentego 14 lutego, kolejny raz świętują 1 maja, a patronem jest czeski poeta romantyczny Karel Hynek Mácha.
Inni najbardziej uznani Czesi to:
- Karol IV Luksemburski – król czeski w XIV wieku
- Tomáš Masaryk – ojciec niepodległej Czechosłowacji
- Jan Hus – czeski reformator religijny działający sto lat przed Marcinem Lutrem
- Tomáš Bat’a – założyciel obuwniczej firmy Bata
- Miloš Forman – reżyser, nakręcił Lot nad kukułczym gniazdem
- Jaroslav Hašek – pisarz, autor “Przygód dobrego wojaka Szwejka”
- Franz Kafka – światowej sławy pisarz
- Zygmunt Freud – neurolog i psychiatra, twórca psychoanalizy