Czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem na drogach, kierowanie ruchem i jego kontrolowanie należy w świetle przepisów do zadań policji. Funkcjonariusze mogą zatrzymywać pojazdy do kontroli bez względu na to, czy sami znajdują się w radiowozie, czy poza nim. Okazuje się jednak, że policja to nie jedyna służba, która ma do tego prawo w naszym kraju.
Do zatrzymania auta i wydawania poleceń kierowcom uprawnionych jest także wiele innych służb, lecz niektóre z nich muszą się przy tym trzymać narzuconych przez prawo ograniczeń. Kto ma zatem prawo zatrzymać pojazd do kontroli? Oto lista służb, na których sygnał lub wezwanie jesteśmy zobowiązani zatrzymać pojazd. Pierwsza z nich to:
Główny Inspektorat Transportu Drogowego
Służby te dotychczas zajmowały się przeprowadzaniem kontroli autobusów i ciężarówek, ich uprawnienia zostały jednak rozszerzone na samochody osobowe i motocykle. Główny Inspektorat Transportu Drogowego ma prawo do sprawdzania dokumentów pojazdu i jego stanu. Poza tym mogą wystawiać mandaty i naliczać punkty karne. Funkcjonariusz zawsze musi być umundurowany. Ma on prawo zatrzymać kierowcę, który naruszył przepisy ruchu drogowego lub spowodował zagrożenie na drodze. Jeśli natomiast zachodzi podejrzenie, że kierowca spożywał alkohol lub substancje o podobnym działaniu, może on przeprowadzić kontrolę trzeźwości. Inspektorzy mogą posługiwać się urządzeniami pomiarowymi i rejestratorami.
Straż Graniczna
Również tutaj zachodzi konieczność umundurowania, poza tym jednak uprawnienia Straży Granicznej pokrywają się z uprawnieniami policji. Wbrew powszechnemu przekonaniu, kontroli może ona dokonać na terenie całego kraju, nie tylko przy przejściach granicznych. Ma prawo do legitymowania uczestnika ruchu i wydawania mu wiążących poleceń co do sposobu korzystania z drogi lub używania pojazdu, sprawdzania dokumentów wymaganych w związku z kierowaniem pojazdem i jego używaniem, sprawdzania stanu technicznego pojazdu i przeprowadzenia badania na obecność alkoholu i środków odurzających. Poza tym funkcjonariusze mogą oczywiście odmówić prawa przekroczenia granicy, choćby w przypadku stwierdzenia nietrzeźwości kierującego.
Służba Celna
Służba Celna posiada w tym zakresie identyczne uprawnienia, co straż graniczna. Tutaj więc także zachodzi konieczność umundurowania, kontroli może ona dokonać na terenie całego kraju, nie tylko przy przejściach granicznych. Celnicy mogą więc zmierzyć prędkość przy użyciu radaru, a także zbadać stan trzeźwości.
Straż Miejska i Straż Gminna
Wśród najważniejszych obowiązków Straży Miejskiej i Gminnej jest ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych, pod czym kryje się także kontrola ruchu drogowego. Mogą oni jej dokonać, jeśli kierowca nie zastosował się do zakazu ruchu w obu kierunkach lub naruszył przepisy o zatrzymaniu, lub postoju pojazdów. Strażnik przeprowadzający kontrolę musi być umundurowany oraz poinformować kierującego o powodzie zatrzymania pojazdu i okazać legitymację służbową na żądanie kierowcy. Obszar jego uprawnień zawężony jest wyłącznie do gminy, którą reprezentuje.
Straż parku i strażnicy leśni
Gdy wjedziemy na teren lasu lub parku narodowego, również musimy mieć się na baczności. To tam bowiem skontrolować nas mogą strażnicy leśni lub parkowi. Łamiąc na tych obszarach przepisy odnoszące się do zakazu wjazdu, postoju pojazdów lub zatrzymywania się, musimy liczyć się z możliwością otrzymania mandatu. Straż uprawniona jest do skontrolowania dokumentów pojazdu i uprawnień kierowcy oraz wydawania poleceń dotyczących zachowania na drodze. Jeśli okaże się, że zatrzymany jest pod wpływem alkoholu lub substancji o podobnym działaniu, mają oni obowiązek uniemożliwić mu dalszą jazdę i wezwać policję.
Żandarmeria Wojskowa
Żandarmeria Wojskowa ma prawo do zatrzymania samochodu, ale nie mają oni uprawnień do przeprowadzenia kontroli, chyba że są to pojazdy wojskowe. Jeśli jednak chodzi o cywilów, coraz częściej pojawiają się patrole mieszane, w których udział bierze także funkcjonariusz policji. Wówczas przeprowadzona może zostać pełna kontrola drogowa.
Osoby uprawnione przez zarządcę drogi
Art. 129d ustawy Prawo o ruchu drogowym stanowi, że osoby działające w imieniu zarządcy drogi mogą przeprowadzić kontrolę ruchu drogowego w obecności funkcjonariusza policji lub inspektora Inspekcji Transportu Drogowego. Dotyczy to przestrzegania przepisów o wymiarach, masie lub nacisku osi pojazdu, a także sytuacji, gdy nawierzchnia drogi została uszkodzona, zniszczona lub gdy kierowca ją zanieczyszcza albo zaśmieca.
Policjanci nieumundurowani
Każdy policjant może przeprowadzić kontrolę drogową, nawet funkcjonariusz w cywilu. On może tego jednak dokonać jedynie w terenie zabudowanym, używając tarczy (zwanej potocznie lizakiem) lub latarki. Funkcjonariusz w mundurze może natomiast przeprowadzić kontrolę w każdej sytuacji i w każdym miejscu. Może być pieszo, w radiowozie, a nawet – choć to bardzo rzadkie – w śmigłowcu. Sygnał do zatrzymania musi być wydany tak, by można było go zauważyć lub usłyszeć.
Jak zachować się podczas kontroli drogowej? Jakie uprawnienia ma wtedy policjant? Wszystkiego na ten temat dowiesz się z tego artykułu.
