W ciągu ostatnich lat zatrudnienie osób niepełnosprawnych systematycznie wzrasta – w szczególności na otwartym rynku pracy. Według danych Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, w Polsce mieszka 3,1 miliona osób niepełnosprawnych, którzy mają powyżej 16 lat. Liczba osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym wynosi natomiast 1,7 miliona. Aktywnych zawodowo jest natomiast 425 tysięcy z nich.
Sytuacja jest z każdym rokiem coraz lepsza, ale wciąż daleka od ideału. Różnice między aktywnością zawodową osób sprawnych i niepełnosprawnych pozostają znaczące. W przypadku tej pierwszej grupy wskaźnik zatrudnienia wynosi 75,9%, a u niepełnosprawnych – 25%. Natomiast w całej Unii Europejskiej odsetek zatrudnionych niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym sięga średnio 48,7%.
Nie zmienia to faktu, że coraz więcej osób z różną niepełnosprawnością podejmuje pracę. Chcą być samowystarczalni i spełnieni. Dobrze wiedzą, że żadna dysfunkcja, stereotypy czy zapisy w orzeczeniu o niepełnosprawności nie wykluczają ich z rynku pracy.
Choć absolutnie nie jest im łatwo. Na rynku pracy niepełnosprawni wciąż spotykają się z wieloma pytaniami i wątpliwościami ze strony pracodawców, gdy aplikują na dane stanowisko. Jak sobie radzą? Przekonamy się poniżej:
Niepełnosprawni na otwartym rynku pracy 
Otwarty rynek pracy jest dostępny dla wszystkich, co oznacza, że stan zdrowia czy rodzaj niepełnosprawności nie stanowią bariery w aplikowaniu na oferty pracy. Obowiązują prawa konkurencyjności i wydajności, a osoba z niepełnosprawnością jest traktowana na równi z innymi kandydatami. Pracodawca bierze pod uwagę przede wszystkim doświadczenie zawodowe i kwalifikacje ubiegających się o pracę. Zatrudnienie następuje na takich samych zasadach jak pracownika pełnosprawnego. Równość ta dotyczy także obowiązków i odpowiedzialności.
Przywileje niepełnosprawnych pracowników
Wyjątkiem są jednak przywileje i uprawnienia obejmujące zarówno zatrudnionego pracownika, jak i jego pracodawcę. Wynikają z Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. W efekcie pracownikowi z niepełnosprawnością przysługuje skrócony czas pracy, prawo do dodatkowej przerwy w pracy czy urlopu wypoczynkowego.
Prawa i obowiązki pracodawcy
Pracodawca natomiast jest zobowiązany przystosować stanowisko pracy do potrzeb niepełnosprawnego pracownika i przestrzegać stosownych przepisów. To jednak nie wszystko – korzysta on również z dofinansowań i szeregu refundacji. Więcej na temat korzyści przysługujących pracodawcom z zatrudniania osób niepełnosprawnych można przeczytać tutaj.
Zawsze warto wysłać CV
Coraz częściej pracodawcy z otwartego rynku pracy umieszczają w ofertach pracy adnotacje zachęcające osoby z niepełnosprawnością do składania swoich aplikacji. Warto korzystać z takich ofert, ale brak tych informacji nie powinien powstrzymywać przed wysłaniem CV na interesujące ogłoszenia. Pamiętajmy jednak, że przedsiębiorstwu zależy na osiąganiu jak najlepszych wyników i zachowaniu konkurencyjności, dlatego od pracowników wymaga się efektywności, dotrzymywania terminów i norm jakości.
Niepełnosprawni na chronionym rynku pracy
Na rynku działają także Zakłady Pracy Chronionej, które stwarzają specjalne warunki do zatrudniania osób z niepełnosprawnością, zwłaszcza o znacznie ograniczonej zdolności do pracy. Do głównych celów ich funkcjonowania należy nie tylko wypracowanie zysku, ale także aktywizacja zawodowa osób, które z różnych przyczyn, także zdrowotnych, mają trudności w wejściu na otwarty rynek pracy.
Dlatego zapewnia się tu odpowiednią opiekę medyczną, rehabilitacyjną i socjalną, a profil i technologia produkcji, podobnie jak stanowiska pracy, są dostosowane do potrzeb zatrudnianych osób. Niestety, w ostatnich latach liczba Zakładów Pracy Chronionej systematycznie spada, a przez to możliwości rozwoju zawodowego czy wykonywania pracy zgodnej z kwalifikacjami w tych miejscach są mocno ograniczone.
Do chronionego rynku pracy zaliczają się także Zakłady Aktywności Zawodowej. Nie działają dla osiągnięcia zysku, a ewentualny dochód przeznaczają na zadania związane z rehabilitacją swoich niepełnosprawnych pracowników. Osoby niezdolne do pracy, które chcą pozyskać lub przywrócić umiejętności niezbędne do podjęcia zatrudnienia, mają możliwość rehabilitacji społecznej i zawodowej w Warsztatach Terapii Zajęciowej.
Jakiej pracy najczęściej podejmują się osoby niepełnosprawne?
Niepełnosprawni bardzo często zajmują się wyszukiwaniem informacji i katalogowaniem w bazach danych, telemarketingiem i obsługą klientów oraz grafiką komputerową. Regularnie znajdują również zatrudnienie w pracach biurowych na stanowiskach samodzielnych i pomocniczych, sekretariacie, punktach obsługi klienta, a także w placówkach medycznych w rejestracji.
