Zapewne nie raz spotkałeś się ze słowem inflacja. Przewija się ono nie raz w wiadomościach gospodarczych. W poniższym artykule zostanie przedstawione, czym jest inflacja, jakie są jej przyczyny oraz jakie są rodzaje inflacji.
Co To Jest Inflacja?
Definicja inflacji wskazuje, że jest to proces wzrostu poziomu cen w danej gospodarce. W skutek tego zjawiska następuje spadek siły nabywczej pieniądza krajowego. Inflacja jest przedstawiana w stosunku procentowym. Inflację mierzy się dwoma wskaźnikami: wskaźnikiem CPI oraz PPI.
Wskaźnik CPI to wskaźnik cen towarów i usług. Jest to średnia ważona cen towarów oraz usług, które nabywane są przez przeciętne gospodarstwo domowe. Tworzony jest na podstawie cen ze statystycznego koszyka zakupów konsumentów. Wskaźnik PPI jest także nazywany wskaźnikiem cen dóbr produkcyjnych. Przedstawia zmianę cen na różnych etapach procesu tworzenia dóbr. Publikacją powyższych wskaźników zajmuje się w Polsce Główny Urząd Statystyczny.
Rodzaje Inflacji – Różne Typy Inflacji
Wymienia się różne rodzaje inflacji. Warto zacząć od jej przeciwieństwa, czyli od deflacji. Deflacja jest to ujemna inflacja oznaczająca spadek cen oraz wzrost siły nabywczej pieniądza.
Kolejnym rodzajem jest inflacja pełzająca. Taka inflacja ma miejsce w momencie, gdy wzrost cen utrzymuje się poniżej 5% rocznie.Z kolei inflacja umiarkowana (inflacja krocząca) ma miejsce w sytuacji, gdy stopa inflacji oscyluje w przedziale 5-10% rocznie. Inflacja galopująca występuje, gdy w danej gospodarce następuje co najmniej dwucyfrowa stopa inflacji.
Zjawiskiem, które często przewija się w wiadomościach gospodarczych jest hiperinflacja. Jak wskazuje sama nazwa jest to inflacja, która wymknęła się spod jakiejkolwiek kontroli. Najczęściej określana jest tak sytuacja, w której wzrost cen przekracza nawet 150% miesięcznie.
Przyczyny Inflacji
Jak wszystkie zdarzenia gospodarcze, tak też inflacja ma swoje określone przyczyny. Jako jedną z przyczyn podaje się nadmierne zwiększanie podaży pieniądza poprzez emisję banku centralnego, bądź ich kreację w bankach komercyjnych.
Jako kolejną przyczynę podaje się gwałtowny oraz niespodziewany wzrost kosztów produkcyjnych, prowadzący do ograniczenia zagregowanej podaży. Dodatkowo budżet państwa, w którym wydatki przewyższają wpływy, wskazuje się jako przyczyna inflacji. Rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo, prowadzące do przeinwestowania gospodarki. Dodatkowo inflacja może być importowana w momencie, w którym wzrastają ceny artykułów importowanych z zagranicy. Powoduje to wzrost kosztów produkcji, a to w naturalny sposób powoduje wzrost cen.
Skutki Inflacji
Inflacja niesie za sobą określone skutki gospodarcze. Przede wszystkim następuje redystrybucja siły nabywczej na korzyść emitenta pieniądza, kosztem pozostałych uczestników. Dodatkowo następuje realny spadek wartości wierzytelności, które nie są waloryzowane. Spadają realne zarobki osób, których dochody są stałe. Dlatego też w przypadku wysokiej inflacji, konieczna staje się waloryzacja zobowiązań, jak również dochodów.
Jako dodatkowe skutki inflacji wymienia się koszty „zdartych zelówek” oraz „zmiany karty dań”. Pierwsze dotyczą sytuacji, w której klientom spada zainteresowanie na posiadanie gotówki, więc klienci zanoszą gotówkę do banku, co wpływa na przysłowiowe zużycie obuwia. Z kolei tzw. koszt „zmiany karty dań” wynika z tego, że przy wysokim wzroście cen, restauracje zmuszone są do częstej zmiany cen w menu, co rodzi dodatkowe koszty.
Do innych skutków inflacji należy zaliczyć chociażby fakt, że konsumenci chętniej zakupują dobra trwałe, które nie tracą na wartości. W ten sposób uchronią się przed systematycznym uszczuplaniem swoich portfeli.
Inflacja w Polsce w Latach 2000 – 2018
Polska po reformacji systemowej w 1989 roku borykała się z hiperinflacją. W 1990 roku stopa inflacji przekroczyła poziom 500%. Poziom inflacji do końca XX wieku utrzymywał się na poziomie dwucyfrowym. Jej wzrost był efektem przejścia z gospodarki centralno-planowanej na wolny rynek. Nie była to łatwa zmiana, ale była konieczna by dziś możliwe było porównywanie naszej rodzimej gospodarki do krajów zachodnich. Wraz z początkiem nowego wieku inflacja w Polsce stała się bardziej miarodajna. Inflacja w Polsce od 2000 roku wyglądała w następujący sposób:
Zaobserwować można, że w XXI wieku, poziom inflacji zaczął systematycznie spadać. W 2015 i 2016 roku poziom ten osiągnął nawet ujemny poziom, co wskazuje na deflację, czyli wzrost siły nabywczej pieniądza. Zjawisko to było wówczas powszechne na świecie, więc nasza gospodarka również napotkała na tego typu problemy.
Inflacja w Polsce 2019
Inflacja roczna jest publikowana w momencie, kiedy dany rok jest zakończony. Nie oznacza to jednak, że w czasie roku nie występują żadne publikacje. W roku kalendarzowym inflacja prezentowana jest kwartalnie, jak również miesięcznie. To właśnie miesięczne odczyty stanowią bazę do publikacji obejmujących szerszy okres czasu. Publikacja miesięczna prezentowana jest w stosunku adekwatnego okresu z ubiegłego roku. Oznacza to, że publikacja inflacji za np. styczeń jest porównywana w stosunku do pierwszego miesiąca sprzed roku. Inflację warto także porównywać na tle zmian z miesiąca na miesiąc. W ten sposób można określić aktualne trendy w zmianie cen.
Inflacja w 2019 roku w skali miesięcznej prezentuje się w następujący sposób:
- Styczeń – 0,9
- Luty – 1,2
- Marzec – 1,7
- Kwiecień – 2,2
- Maj – 2,4
Cel inflacyjny Narodowego Banku Polski jest stały od 15 lat i wynosi 2,5%. NBP dopuszcza wahania w granicy 1 pkt procentowego, nim zdecyduje się na interwencję. Interwencją może być np. podwyższenie, bądź obniżenie stopy stopy procentowej.
Wskaźnik Inflacji na Świecie – Kraje z Najniższym i Najwyższym Stopniem Inflacji w 2018
Inflacja jest zjawiskiem ekonomicznym występującym na całym świecie. W 2018 roku najwyższy stopień inflacji miała Wenezuela, której stopa inflacji wyniosła ponad 1,7 mln%. Wzrost cen o ponad milion procent zdarzył się wcześniej, jedynie dwa razy w historii. Pierwszym razem poziom inflacji o ponad mln% wystąpił w 1923 roku w Niemczech. Drugi raz z kolei miał miejsce w Zimbabwe po 2000 roku.
Najniższa inflacja w roku ubiegłym miała miejsce w państwie na morzu karaibskim o nazwie Saint Kitts i Nevis. Poziom inflacji wyniósł -0,65%, co wskazuje na deflację, czyli wzrost siły nabywczej pieniądza, co w rzeczywistości oznacza spadek cen.
Kryzysy Inflacyjne
Po II wojnie światowej na Węgrzech miała miejsce hiperinflacja. W 1946 roku największym nominałem był banknot 100 000 000 000 000 000 000 pengő, a z kolei inflacja wyniosła 41,9 biliarda % w skali miesiąca. Z uwagi na to, ceny podwajały się średnio co 15 godzin. W sierpniu 1946 roku wprowadzono forinta, który miał przelicznik 1:400 000 000 000 000 000 000 000 000 000 pengő.
Podczas wojny w byłej Jugosławii, która miała miejsce w ostatniej dekadzie XX wieku, inflacja potrafiła osiągnąć nawet 100% dziennie. W praktyce dinar jugosłowiański nie miał praktycznego wykorzystania. Obywatele woleli wykorzystywać marki niemiecki, bądź dolary amerykańskie, należące do stabilnych walut. Na początku 1994 roku dokonano dwóch denominacji. Pierwsza odbyła się w proporcji 1:1 000 000 000, druga z kolei wprowadziła nowego dinara jugosłowiańskiego. Nowy dinar jugosłowiański został zrównany wartością do marki niemieckiej. W tym momencie zastosowano denominację w proporcji 1: 10 000 000 wartości.
Hiperinflacja w przedwojennej Polsce
Inflacja – Podsumowanie
Inflacja jest powszechnym zjawiskiem w świecie ekonomii, także wzrost cen nie powinien nikogo dziwić. Umiarkowana inflacja jest korzystna, ponieważ napędza gospodarkę. Z kolei inflacja, która wymyka się z jakiejkolwiek kontroli, niesie ze sobą skutki, które latami będą ciążyły w danej gospodarce. Dlatego też odpowiedzialna polityka pieniężna pełni kluczową rolę w każdym kraju.
Każdy bank centralny ma za zadanie utrzymywanie stabilności cen w swojej jurysdykcji, a decydując się na interwencje ma na celu zapobiec, bądź złagodzić ewentualne problemy gospodarcze.
