Komisja Europejska przedstawiła 5 marca pierwszą w historii Unii Europejskiej strategię na rzecz przemysłu obronnego (EDIS). Definiuje ona cel, jakim jest osiągnięcie „gotowości przemysłu obronnego w Unii Europejskiej” w nowych warunkach geostrategicznych.
Cele europejskiej strategii na rzecz przemysłu obronnego
W strategii na rzecz przemysłu obronnego przedstawiono wyzwania, przed którymi stoi obecnie europejska baza technologiczno-przemysłowa sektora zbrojeniowego, a także sposoby na lepsze wykorzystanie jej potencjału.
Według Komisji Europejskiej, aby zwiększyć gotowość europejskiego przemysłu obronnego, państwa członkowskie muszą inwestować więcej, lepiej, wspólnie i w Europie. Aby wesprzeć państwa członkowskie w tym obszarze, w europejskiej strategii przemysłu obronnego przedstawiono zestaw działań mających na celu:
- Wspieranie skuteczniejszego definiowania zbiorowego zapotrzebowania państw członkowskich na uzbrojenie – będzie ono opierać się na istniejących instrumentach i inicjatywach, takich jak plan rozwoju zdolności (CDP), skoordynowany roczny przegląd w zakresie obronności (CARD) oraz stała współpraca strukturalna (PESCO)
- Zapewnienie dostępności wszystkich produktów obronnych poprzez rozwijanie i wspieranie europejskiej bazy technologiczno-przemysłowa sektora obronnego (EDTIB) w każdych okolicznościach i w każdym horyzoncie czasowym
- Zapewnienie wsparcia z budżetów krajowych i unijnych na dostosowanie europejskiego przemysłu obronnego do nowego kontekstu bezpieczeństwa
- Włączenie kultury gotowości obronnej do głównego nurtu polityki, w szczególności poprzez wezwanie do dokonania w tym roku przeglądu polityki kredytowej Europejskiego Banku Inwestycyjnego
- Zacieśnianie więzi z Ukrainą poprzez jej udział w inicjatywach UE wspierających przemysł obronny oraz stymulowanie współpracy między unijnym i ukraińskim przemysłem obronnym
- Współpraca z NATO oraz strategicznymi, podobnie myślącymi i międzynarodowymi partnerami, a także ściślejsza współpraca z Ukrainą
KE zachęca kraje UE do wspólnych zakupów uzbrojenia
Co istotne, strategia na rzecz przemysłu obronnego zachęca państwa członkowskie Unii Europejskiej, by do 2030 roku realizowały co najmniej 40% zakupów uzbrojenia poprzez wspólne zamówienia.
Opisywana strategia postuluje także, by do 2030 roku wartość wewnątrzunijnego handlu obronnego stanowiła co najmniej 35% wartości unijnego rynku zbrojeniowego. Komisja Europejska chciałaby też, aby do 2030 roku 50% budżetów krajów unijnych na uzbrojenie realizowano w Unii Europejskiej, a do 2035 roku – 60%.
Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej Margrethe Vestager oświadczyła, że KE przyjmuje strategię przemysłową w dziedzinie obronności, “aby zareagować na zmiany w europejskim paradygmacie bezpieczeństwa”.
Wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej zwróciła przy tym uwagę, że “wydatki na obronność krajów członkowskich są przeznaczane na zbyt wiele różnych systemów uzbrojenia, kupowanych głównie poza Unią Europejską”.
Według Margrethe Vestager “teraz, gdy budżety obronne we wszystkich państwach członkowskich gwałtownie rosną, powinno się inwestować lepiej, co w dużej mierze oznacza wspólne inwestowanie i europejskie inwestowanie. Umożliwi to Unii Europejskiej przejście z trybu reagowania kryzysowego do trybu strukturalnej gotowości obronnej”.
Z kolei Wysoki Przedstawiciel Unii Europejskiej do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa Josep Borrell oznajmił, że “strategia na rzecz przemysłu obronnego oznacza zmianę paradygmatu w kierunku Unii, która jest silnym podmiotem w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony oraz lepszym partnerem, zgodnie z celami Strategicznego kompasu na rzecz bezpieczeństwa i obrony”.
Czym jest Europejski Program Przemysłu Obronnego?
Wraz z przyjętą przez Komisję Europejską strategią na rzecz przemysłu obronnego, przedłożona został wniosek dotyczący Europejskiego Programu Przemysłu Obronnego (EDIP).
Pod tym pojęciem kryje się inicjatywa ustawodawcza, która zgodnie z intencją Komisji ma pozwolić przejść od krótkoterminowych środków nadzwyczajnych, przyjętych w 2023 roku i kończących się w 2025, do bardziej strukturalnego i długoterminowego podejścia do osiągnięcia celów postawionych przed europejskim przemysłem obronnym.
Europejski Program Przemysłu Obronnego obejmuje zarówno aspekty finansowe, jak i regulacyjne. Uruchomi on 1,5 miliarda euro z budżetu Unii Europejskiej w latach 2025–2027 na zwiększanie konkurencyjności bazy przemysłu zbrojeniowego.
W sferze regulacyjnej EDIP dąży do zacieśnienia współpracy państw członkowskich w zakresie wyposażenia obronnego. Ponadto Europejski Program Przemysłu Obronnego umożliwi uruchomienie europejskich projektów obronnych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, z potencjalnym wsparciem finansowym Unii Europejskiej.
Budżet Europejskiego Programu Przemysłu Obronnego może być również wykorzystany do utworzenia funduszu na rzecz przyspieszenia transformacji łańcuchów dostaw w sektorze obronności (FAST).
Europejski Program Przemysłu Obronnego będzie miał też na celu ułatwienie dostępu do finansowania dłużnego lub kapitałowego dla małych przedsiębiorstw i spółek o średniej kapitalizacji, które uprzemysłowią technologie obronne lub wytwarzają produkty obronne.
Wspieranie Ukrainy, skuteczne reagowanie na kryzysy dostaw i i powołanie Rady ds. gotowości przemysłu obronnego
Budżet Budżet Europejskiego Programu Przemysłu Obronnego wzmocni także współpracę przemysłową Unii Europejskiej z Ukrainą w dziedzinie obronności i wesprze rozwój jej bazy przemysłowej i technologicznej w dziedzinie obronności.
Co istotne, Europejski Program Przemysłu Obronnego obejmuje również ogólnounijny system bezpieczeństwa dostaw sprzętu obronnego, który zapewni stały dostęp do wszystkich niezbędnych produktów obronnych w Europie i zapewni ramy skutecznego reagowania na ewentualne przyszłe kryzysy dostaw produktów obronnych.
Co więcej, Europejski Program Przemysłu Obronnego proponuje ustanowienie struktury zarządzania, w której państwa członkowskie będą w pełni zaangażowane, w celu zapewnienia ogólnej spójności działań Unii Europejskiej w dziedzinie przemysłu obronnego (Rada ds. gotowości przemysłu obronnego).
