Zaczynając przygodę z działalnością gospodarczą, musimy zmierzyć się z obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenie społeczne we własnym zakresie. Ponadto, zobowiązani jesteśmy do prowadzenia odpowiedniej dokumentacji księgowej i samodzielnego dokonywania rozliczeń. Co ciekawe, rolnicy decydujący się na prowadzenie własnej pozarolniczej działalności gospodarczej mają wybór w kontekście opłacania składek na ubezpieczenie między Zakładem Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) i Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).
Czy ta druga opcja się bardziej opłaca? Ile wynosi składka i jakie wymogi trzeba spełnić by prowadzić działalność gospodarczą na KRUS? Przekonamy się w dalszej części tekstu. Zacznijmy jednak od wyjaśnienia czym jest KRUS i kto podlega w nim pod ubezpieczenie:
KRUS – co to jest?
KRUS, czyli Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego to nic innego, jak instytucja państwowa odpowiedzialna za ubezpieczenie społeczne rolników. Rolnicy podlegają obowiązkowo pod ubezpieczenie w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, jeśli powierzchnia ich użytków rolnych wynosi powyżej 1 hektara przeliczeniowego. W przypadku użytków rolnych o mniejszej powierzchni przystąpienie do ubezpieczenia ma charakter dobrowolny. Dobrowolne ubezpieczenie w KRUS obejmuje rolników wraz z małżonkami, domowników, którzy wraz z nimi pracują, a także pomocników rolnika.
Kim jest rolnik
Jak już zostało wspomniane, pod ubezpieczenie w KRUS podlegają rolnicy, czyli osoby:
- Pełnoletnie
- Zamieszkujące i prowadzące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność rolniczą w pozostającym we własnym posiadaniu gospodarstwie rolnym
- Prowadzące działalność osobiście i na własny rachunek
Rolnikiem jest również osoba, która przeznaczyła do zalesienia grunty prowadzonego przez siebie gospodarstwa rolnego.
Kim jest domownik?
Za domownika uważa się natomiast osobę, która ukończyła 16 lat oraz pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie. Dodatkowo stale wykonuje ona pracę w danym gospodarstwie rolnym. Co istotne, domownicy nie mogą być związani z rolnikami stosunkiem pracy.
Kiedy można prowadzić działalność gospodarczą na KRUS? 
Rolnik zakładający firmę lub nawiązujący współpracę przy jej prowadzeniu (jako osoba współpracująca z przedsiębiorcą), może zachować prawo do ubezpieczenia KRUS, jeżeli:
- Podlega ubezpieczeniu KRUS z mocy ustawy nieprzerwanie przez okres 3 lat
- Złożył w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zawiadomienie o kontynuacji ubezpieczenia w terminie do 14 dni od rozpoczęcia wykonywanej działalności
- Nie jest pracownikiem w innej firmie
- Nie posiada ustalonego prawa do emerytury, renty czy innych świadczeń z tytułu ubezpieczeń społecznych
- W przypadku gdy działalność jest kontynuowana nie przekroczył limitu należnego podatku dochodowego za poprzedni rok podatkowy od przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, który w tym roku wynosi 3604 złote
Co ważne, według przepisów o KRUS za rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej uznaje się także:
- Wznowienie wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, której prowadzenie okresowo zawieszono
- Zmianę rodzaju lub przedmiotu wykonywanej działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD)
Oznacza to, że jeśli rolnik wznawia działalność albo zmienia PKD (i wskazuje to we wniosku o wpis/zmianę do CEIDG), to musi złożyć oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników oraz oświadczenie, że w poprzednim roku podatkowym nie została przekroczona kwota podatku dochodowego.
Składki na ubezpieczenie KRUS przy działalności gospodarczej
Rolnik lub domownik prowadzący firmę jest zobowiązany do opłacania miesięcznej składki podstawowej na ubezpieczenie emerytalno-rentowe w podwójnym wymiarze. Natomiast na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie składka opłacana jest w pojedynczej wysokości, tak samo jak za pozostałych ubezpieczonych, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej.
Ubezpieczenie emerytalno-rentowe
Składka na ubezpieczenie emerytalno-rentowe za każdego ubezpieczonego prowadzącego działalność gospodarczą wynosi więc 20% emerytury podstawowej, której wysokość ogłasza Prezes Kasy w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. W III kwartale 2021 roku wynosi 202 złote miesięcznie.
Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie
Natomiast składka na ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie na każdego ubezpieczonego ustalana jest przez Radę Rolników i ogłaszana są przez Prezesa Kasy w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. W III kwartale 2021 roku wynosi 42 złote miesięcznie.
Terminy opłacania składek
Składki na ubezpieczenie opłacane są kwartalnie. Termin ich płatności przypada na ostatni dzień pierwszego miesiąca danego kwartału, czyli:
- 31 stycznia za I kwartał
- 30 kwietnia za II kwartał
- 31 lipca za III kwartał
- 31 października za IV kwartał
Do 31 maja każdego roku, po rozliczeniu roku podatkowego, rolnik lub domownik podlegający ubezpieczeniu rolniczemu, prowadzący działalność gospodarczą lub współpracujący przy jej prowadzeniu, ma obowiązek złożyć w KRUS zaświadczenie naczelnika właściwego urzędu skarbowego albo oświadczenie, że kwota należnego podatku dochodowego od przychodów z działalności gospodarczej za poprzedni rok podatkowy nie przekroczyła rocznej kwoty granicznej.
Zaświadczenie/oświadczenie można złożyć do KRUS albo – jeśli firma zarejestrowana jest w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej- przez formularz CEIDG-1.
Składki ubezpieczenia KRUS jako koszt działalności
Zgodnie z ogólnymi zasadami, przedsiębiorcy prowadzącemu działalność przysługuje możliwość bezpośredniego odliczenia od dochodu składek opłaconych z tytułu ubezpieczenia społecznego lub uwzględnienia tych składek w kosztach działalności. Jednak w przypadku rolników opłacających składki KRUS, opłacone składki ubezpieczenia w całości nie pomniejszają dochodu, czyli też nie zostaną zaliczone do kosztów.
Jedynie ich część, a dokładnie mówiąc kwota, o którą zostało podwyższone ubezpieczenie z tytułu prowadzonej działalności będzie mogła obniżyć dochód lub zostać uznana jako koszt. Tylko bowiem ta część spełnia podstawowy warunek uznania za koszt jakim jest związek z prowadzoną działalnością. Podstawową składkę KRUS rolnik płaci bez względu na to czy prowadzi działalność czy nie. Nie można więc uznać, że ma ona bezpośredni związek z przychodem z prowadzonej dodatkowo firmy.
Kiedy nie można prowadzić działalności gospodarczej na KRUS? 
Osobiste wykonywanie wolnych zawodów
W KRUS nie można zarejestrować się, jeżeli prowadzi się działalność wykonywaną osobiście, zaliczaną do wolnych zawodów. Dotyczy to:
- Lekarzy
- Stomatologów
- Weterynarzy
- Felczerów
- Położnych
- Pielęgniarek
- Tłumaczy
- Nauczycieli udzielających lekcji na godziny
Wyjątki
Osobiste wykonywanie działalności oznacza, że nie zatrudnia się osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu. Wynika z tego, iż jeśli jesteśmy lekarzami i zatrudniamy innych lekarzy to nie mamy do czynienia z osobistym wykonywaniem działalności, więc możemy pozostać ubezpieczeni w KRUS jako rolnicy lub domownicy.
Wspólnicy spółek osobowych
Co ważne, w KRUS nie mogą być ubezpieczeni także wspólnicy osobowych spółek prawa handlowego.
Czy zatem działalność gospodarcza na KRUS się opłaca?
Jak najbardziej, takie rozwiązanie jest bardzo korzystne, ponieważ składki, jakie rolnik-przedsiębiorca musi odprowadzić na poczet ubezpieczeń, są odczuwalnie niższe, niż gdyby miał je opłacać w ZUS. Natomiast dopełnienie wszelkich formalności oraz spełnienie niezbędnych warunków, często stoją rolnikom na przeszkodzie do zaoszczędzenia na składkach przy prowadzeniu własnej, pozarolniczej działalności gospodarczej.
Chcesz dowiedzieć się więcej na temat Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Zajrzyj do tego artykułu.
