Zakupy kontrolowane przez urzędników – czym są nabycia sprawdzające i jaki mają cel?

Udostępnij

Zakup kontrolowany, formalnie nazywany nabyciem sprawdzającym, obowiązuje nieco ponad rok. To rozwiązanie zostało wprowadzone przez Polski Ład i od samego początku budziło spore obawy. Eksperci spodziewali się bowiem permanentnych kontroli ze strony urzędu skarbowego.

I najnowsze dane Ministerstwa Finansów potwierdzają, iż rzeczywiście mieli oni rację. Okazuje się, że fiskus przeprowadza nawet 150 zakupów kontrolowanych dziennie.

Nabycie sprawdzające – co to jest? Kasa fiskalna

Nabycie sprawdzające to urzędowa nazwa czynności, która polega na zakupie towaru lub usługi w celu sprawdzenia, czy sprzedawca poprawnie ewidencjonuje sprzedaż przy zastosowaniu kasy rejestrującej i wydaje paragon fiskalny.

Inaczej mówiąc – jest to legalny, pozorowany zakup dokonywany przez urzędników z urzędu skarbowego lub celno-skarbowego, aby skontrolować wypełnianie przez sprzedawcę obowiązków wynikających z zapisów ustawy o VAT.

Wydatki na zakup towaru lub usługi nabywanej w toku nabycia sprawdzającego pokrywane są z utworzonego na ten cel funduszu w budżecie państwa. W 2022 roku urzędnicy mieli na zakupy 8,5 miliona złotych, a w 2023 fundusz ma być uzupełniony o kolejne 1,7 miliona PLN.

Nabycie sprawdzające – podstawa prawna

Instytucję nabycia sprawdzającego wprowadziła Ustawa z dnia 29 października 2021 roku o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw, nazywana potocznie Polskim Ładem.

Nabycie sprawdzające zostało uregulowane w Rozdziale 1b Ustawy z 16 listopada 2016 roku o Krajowej Administracji Skarbowej.

Jak przebiega procedura zakupu kontrolowanego?

Nabycie sprawdzające dokonywane jest na podstawie legitymacji służbowej i stałego upoważnienia udzielonego przez naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego. Wspomnieni urzędnicy mogą dokonywać zakupu na terenie całej Polski. Oznacza to, że nie są ograniczeni właściwością miejscową w zakresie prowadzenia tej czynności.

Urzędnik uprawniony do dokonania nabycia sprawdzającego, udając zwykłego klienta, nabywa towar lub usługę i opłaca je. Zwraca przy tym uwagę, czy transakcja została zaewidencjonowana na kasie fiskalnej i czy został do niej wydany paragon. Sprawdzanym podczas zakupu kontrolowanego jest natomiast przedsiębiorca dokonujący sprzedaży towaru lub usługi lub osoba dokonującą sprzedaży w imieniu i na rzecz podatnika.

Po wydaniu (bądź niewydaniu) paragonu urzędnik niezwłocznie powinien się ujawnić – czyli okazać swoją legitymację służbową i poinformować o przeprowadzanej w tej chwili czynności nabycia sprawdzającego oraz pouczyć sprzedawcę o jego prawach i obowiązkach.

Oczywiście, jeśli sprzedawca nie wystawi paragonu, otrzyma mandat. Urzędnik sporządza wtedy także protokół z nabycia sprawdzającego. Sprzedawca nie dostanie jednak z powrotem towaru, ponieważ jest to dowód popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego.

Co, gdy sprzedawca wyda paragon? Kasa fiskalna drukująca paragon

Jeśli natomiast sprzedawca wydał paragon, to urzędnik sporządza notatkę służbową. Następnie zwraca on sprzedającemu towar i paragon. Sprzedawca ma obowiązek go przyjąć wraz z paragonem i zwrócić pieniądze.

Nieco inaczej wygląda procedura w przypadku towarów, których nie można ponownie sprzedać, oraz usług. Wtedy sprzedawca nie musi zwracać za nie pieniędzy. W takiej sytuacji natomiast urzędnik musi sporządzić odpowiedni protokół.

Warto również wiedzieć, że na każde żądanie sprawdzanego, urzędnik musi okazać stałe upoważnienie do dokonywania nabycia sprawdzającego.

Co, gdy nabycie sprawdzające zakończone jest negatywnym rezultatem?

W przypadku, kiedy urzędnik stwierdzi naruszenie w zakresie wywiązywania się przez sprzedawcę z obowiązków, sporządza z czynności protokół zawierający:

  • Oznaczenie organu
  • Datę i miejsce dokonania nabycia sprawdzającego
  • Numer stałego upoważnienia do dokonania nabycia sprawdzającego
  • Wskazanie sprawdzającego
  • Wskazanie sprawdzanego, w tym jego imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, numer PESEL oraz rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości
  • Wskazanie przedsiębiorcy, jeżeli sprawdzanym jest osoba dokonującą w jego imieniu i na jego rzecz sprzedaży towarów lub usług
  • Określenie nabytego towaru lub usługi oraz wartość sprzedaży brutto, w tym wskazanie kwoty należnego podatku od towarów i usług
  • Informację o towarze/usłudze (o zwrocie towaru, niemożności zwrotu ze względu na brak możliwości ponownej sprzedaży, o wykonaniu usługi i jej rodzaju, o zwrocie paragonu i zwrocie opłaty)
  • Informację o ewentualnych odmowach: przyjęcia zwracanego towaru, wykonania zwrotu opłaty, przyjęcia zwracanego paragonu fiskalnego
  • Opis stwierdzonego naruszenia w zakresie wywiązywania się przez sprawdzanego z obowiązków
  • Omówienie dokonanych w protokole poprawek, skreśleń i uzupełnień,
    wykaz załączników do protokołu
  • Podpis urzędnika dokonującego nabycia sprawdzającego i sprzedawcy (w przypadku odmowy podpisania się, urzędnik robi wzmiankę o tym na końcu protokołu)
  • Datę i miejsce sporządzenia protokołu.

Kiedy jeszcze spisuje się protokół? sprawy urzędowe

Protokół jest spisywany, oprócz sytuacji naruszenia obowiązków fiskalnych przez sprzedawcę, zawsze gdy:

  • Nabycie sprawdzające dotyczyło usługi
  • Towaru nie można zwrócić ze względu na jego rodzaj lub został zatrzymany przez urzędnika, jako dowód w sprawie
  • Sprzedawca odmówił przyjęcia zwrotu towaru, zwrotu paragonu lub odmówił zwrotu zapłaty za zwrócony towar.

Protokół musi zostać sporządzony w dwóch identycznych egzemplarzach – jeden zostanie bowiem przekazany sprzedającemu.

Ile zakupów kontrolowanych zrealizowali urzędnicy w 2022?

Ministerstwo Finansów ujawniło, że w 2022 roku organy Krajowej Administracji Skarbowej zrealizowały 56 246 nabyć sprawdzających, w wyniku których nałożyły 13 397 mandatów karnych na łączną kwotę 17 901 221 złotych.

Jak zatem widzimy, zrealizowano przeciętnie ponad 150 zakupów kontrolowanych dziennie. Warto również zauważyć, że wskaźnik liczby mandatów do liczby kontroli sięga niemal 24%.

Ile może wynieść mandat, gdy sprzedawca nie wystawi paragonu?

Według powyższych danych Ministerstwa Finansów, mandat za niewydanie paragonu wyniósł w ubiegłym roku średnio 318 złotych. W 2023 roku jego kwota będzie jednak wyższa. Mandat

W praktyce w najbliższych miesiącach mandat może wynieść:

  • W okresie od 1 stycznia do 30 czerwca – od 349 do 17 450 PLN
  • W okresie od 1 lipca do 31 grudnia – od 360 do 18 000 PLN.
Jakub Bandura
Jakub Bandura
Redaktor portalu PortfelPolaka.pl. Wiedzę z zakresu rynków finansowych i inwestowania zgłębiał na studiach ekonomicznych. Trader rynku OTC i Forex preferujący handel krótkoterminowy. Entuzjasta statystyki oraz analizy technicznej instrumentów finansowych.

Najnowsze

Zobacz również