Termin „logistyka” początkowo związany był wyłącznie z wojskiem. Dopiero po II wojnie światowej, doświadczenia z areny działań militarnych zaczęły przenikać do sfery gospodarczej. W pierwszym rzędzie przenoszono doświadczenia z zakresu przemieszczeń materiałów i towarów, a więc usprawnienia w transporcie, magazynowaniu, przygotowaniu ładunków do dalekich transportów, co wiązało się ze wzmożonymi przewozami olbrzymich mas towarów przez Ocean Atlantycki.
Problemem był nie tylko przewóz, ale również organizacja miejsc składowania przed załadunkiem, koordynacja prac załadunkowych, planowanie tras i wybór docelowych portów oraz dalsze rozprowadzanie towarów do miejsc przeznaczenia ładunków. Wtedy po raz pierwszy publikacje naukowe wprowadzili bardzo istotne dziś pojęcie „logistyka”.
Cały ten złożony proces tylko na pozór wydaje się prostym środkiem do osiągnięcia celu. Na czym więc polega wykorzystanie logistyki w biznesie? Czy warto w nią inwestować, aby wesprzeć procesy logistyczne w przedsiębiorstwie za pomocą nowych technologii? Na te pytania, odpowiedzi zostaną udzielone w dalszej części tekstu. Zacznijmy jednak od dokładnego wyjaśnienia co kryje się pod terminem „logistyka”:
Logistyka – co to?
Logistyka to proces planowania, realizowania i kontrolowania sprawnego i efektywnego ekonomicznie przepływu surowców, materiałów, wyrobów gotowych oraz odpowiedniej informacji z punktu pochodzenia do punktu konsumpcji w celu zaspokojenia wymagań klienta.
Działania logistyczne
Działania logistyczne mogą obejmować:
- Obsługę klienta
- Prognozowanie popytu
- Przepływ informacji
- Kontrolę zapasów
- Czynności manipulacyjne
- Realizowanie zamówień
- Czynności reparacyjne i zaopatrywanie w części
- Lokalizację zakładów produkcyjnych i składów
- Procesy zaopatrzeniowe
- Pakowanie
- Obsługę zwrotów
- Gospodarowanie odpadami
- Transport
- Składowanie
Reguła „7R”
Uproszczoną definicję logistyki przedstawia reguła 7R, w Polsce przetłumaczona na 7W:
- Right product – właściwy produkt
- Right quantity – właściwa ilość
- Right condition – właściwy stan
- Right place – właściwe miejsce
- Right time – właściwy czas
- Right customer – właściwy klient
- Right price – właściwa cena
System logistyczny
W ramach przedsiębiorstwa mówi się o systemie logistycznym. To celowo zorganizowany i połączony zespół takich elementów (podsystemów) jak: produkcja, transport, magazynowanie, odbiorca – wraz z relacjami między nimi zachodzącymi oraz ich własnościami, warunkującymi przepływ strumieni towarów, środków finansowych i informacji. Dwiema najważniejszymi cechami systemu logistycznego są: elastyczność oraz wysoki stopień spójności.
Płaszczyzny systemu logistycznego
System logistyczny można rozpatrywać wyróżniając w nim trzy płaszczyzny:
- Przestrzenną – akcentowaną w definicji poprzez połączenie elementów systemu i przepływ strumieni towarów
- Organizacyjną – definicja mówi o zorganizowaniu elementów systemu
- Informacyjną – w definicji przejawia się w postaci przepływu strumieni finansowych i informacji
Na każdej z płaszczyzn występują przepływy oraz relacje pomiędzy elementami odpowiadających im struktur. Płaszczyzny te są ze sobą silnie powiązane i razem tworzą spójną całość opisującą wielowymiarowość systemu logistycznego. Dotyczy to w równej mierze systemów w skali makro jak i systemów logistycznych poszczególnych przedsiębiorstw.
Wykorzystanie logistyki w biznesie
Uporządkowanie procesów
W całym łańcuchu realizacji procesów logistycznych ogromne znaczenie ma sposób ich uporządkowania – każdy z nich zajmuje w nim określone miejsce, co pozwala osiągnąć doskonałą wydajność pracy przedsiębiorstwa. I to uporządkowanie jest najważniejszą cechą, która określa cały system logistyczny – wszystkie wcześniej wspomniane działania logistyczne muszą być ze sobą logicznie powiązane i następować w konkretnej kolejności – dlatego tak istotne jest odpowiednie planowanie procesów logistycznych w firmie. Kiedy każdy etap procesu jest jasno określony, a prace są starannie zaplanowane – nie ma ryzyka, że któraś z czynności zostanie pominięta lub coś „pójdzie nie tak”. Nie zabraknie zapasów towaru czy opakowań, pracownik nie zapomni złożyć lub wydać zamówień, a powierzchnia magazynowa nie zmarnuje się.
Procesy logistyczne dotyczące obsługi klienta, gospodarki opakowaniami czy transportu podlegają podobnym procesom planowania. Dopiero, gdy wszystkie ogniwa łańcucha zostaną dopracowane w najdrobniejszych szczegółach, stworzą kompletny i niezawodny system logistyczny.
Logistyka a płynność
Logistyka oddziałuje również na płynność finansową przedsiębiorstwa, poprzez wywieranie wpływu na niektóre aktywa obrotowe i zobowiązania, takie jak: zapasy, należności z tytułu dostaw oraz zobowiązania z tytułu dostaw. Zapasy, będące podstawowym składnikiem struktury aktywów kształtują się pod wpływem procesów logistycznych. Sterowanie łańcuchem dostaw po stronie zakupów i sprzedaży jest równoznaczne ze sterowaniem zapasami. Związek z procesami logistycznymi wykazują również zobowiązania z tytułu dostaw materiałów, paliw, energii, a także usług zewnętrznych. W celu zachowania właściwego poziomu płynności finansowej przedsiębiorstwa, niezbędna jest odpowiednia korelacja terminów należności i zobowiązań.
Optymalizacja procesów logistycznych
Zewnętrzna firma
Aby zoptymalizować procesy logistyczne dla przedsiębiorstwa, można wybrać dwie drogi. Pierwszą z nich jest wynajęcie specjalistycznej firmy świadczącej usługi w tej właśnie dziedzinie. Choć jest to opcja pozwalająca zaplanować skuteczne procesy logistyczne, to jednak wiąże się z wysokimi kosztami.
Nowe technologie i systemy
Drugim sposobem jest zakup nowoczesnego systemu informatycznego, który pomoże firmie zaplanować efektywne procesy logistyczne w oparciu o dostępne dane, takie jak choćby identyfikacja zadań podlegających planowaniu, określenie celów i problemów do rozwiązania czy identyfikacja zasobów koniecznych do osiągnięcia celu.
Istotnym elementem współczesnych systemów logistycznych, w który warto zainwestować w naszej firmie, jest także sztuczna inteligencja. Takie rozwiązanie jak zautomatyzowana intralogistyka przy wykorzystaniu machine learningu w elastyczny sposób dopasowuje się do wyjątkowych potrzeb przedsiębiorstwa, skutecznie zastępując przestarzałe i nieefektywne technologie. To także wyjątkowo dobry sposób na problem braku siły roboczej – maszyny mogą przejąć znaczną część zadań wykonywanych w przedsiębiorstwie.
Czy zatem warto inwestować w rozwój logistyki w swoim biznesie?
Starannie zaplanowane procesy logistyczne są podstawą prawidłowego funkcjonowania każdej firmy i – co za tym idzie – osiągania przez nią satysfakcjonujących wyników sprzedażowych i realizacji zakładanych celów. Muszą uwzględniać jej wyjątkowe potrzeby wynikające ze specyfiki branży i rodzaju świadczonych usług, rodzaju planowanych przedsięwzięć, zasobów siły roboczej i innych środków.
Logistyka w XXI wieku rozwija się wyjątkowo prężnie, nie da się zaprzeczyć, że odpowiada ona za to, aby globalna gospodarka nie pogrążyła się w chaosie, nawet w sytuacjach kryzysowych. Choćby z tego powodu, zdecydowanie warto w nią inwestować w naszym biznesie. Co więcej, dla osiągnięcia maksymalnie zadowalających efektów w planowaniu i realizacji tego procesu, najlepiej wykorzystywać nowe, innowacyjne technologie.
Tak też się dzieje. Przeprowadzone w ubiegłym roku niezależne badania wykazują, że aż 74% przedsiębiorstw produkcyjnych i handlowych wykazuje chęć inwestowania w logistykę i łańcuch dostaw w najbliższym roku, a nawet przewiduje przeznaczenie na ten cel znaczących wydatków.