W Sejmie trwają prace nad projektem ustawy o fundacji rodzinnej. Ministerstwo Rozwoju i Technologii chce, by proponowane rozwiązania weszły w życie w pierwszej połowie 2023 roku.
Podczas posiedzenia, które miało miejsce 13 grudnia, Biuro Legislacyjne zgłosiło do procedowanych rozwiązań szereg poprawek o charakterze redakcyjno-legislacyjnym, które zyskały akceptację strony rządowej, reprezentowanej przez wiceminister rozwoju i technologii Olgę Semeniuk-Patkowską.
Pozytywnie projekt z poprawkami zaopiniowali wszyscy posłowie uczestniczący we wtorkowych obradach komisji. Co ma wprowadzić omawiana ustawa? Czy przyczyni się ona do rozwoju biznesów w naszym kraju? Przekonamy się poniżej:
Projekt ustawy o fundacji rodzinnej – podstawowe informacje 
Projekt ustawy o fundacji rodzinnej stanowi odpowiedź na postulaty firm rodzinnych, które mierzą się lub będą mierzyć w niedalekiej przyszłości z koniecznością przekazania przedsiębiorstwa następcom prawnym.
W Polsce blisko 830 tysięcy firm to firmy rodzinne, spośród których 57% planuje sukcesję w ciągu najbliższych pięciu lat. Przy czym tylko 8,1% następców przedsiębiorców deklaruje chęć poprowadzenia firmy stworzonej przez rodziców.
Cele utworzenia instytucji fundacji rodzinnej
Według opracowanego przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii projektu ustawy o fundacji rodzinnej, fundacja taka to nowa instytucja, której zadanie to przede wszystkim zarządzanie majątkiem i jego ochrona, w tym zapewnienie środków dla grupy wskazanych przez fundatora beneficjentów.
Fundacja taka ma bowiem pomóc firmom rodzinnym kontynuować prowadzenie biznesu w perspektywie dłuższej niż jedno pokolenie. Polska instytucja fundacji rodzinna jest wzorowana na fundacjach tego typu działających w wielu państwach europejskich – między innymi w Austrii, Niemczech czy Liechtensteinie.
W myśl projektowanych przepisów fundator będzie miał dużą swobodę w określeniu zarówno zasad zarządzania fundacją, jej funkcjonowania, jak i celu, dla którego zostaje ona powołana. Fundacja rodzinna będzie mogła być ustanawiana na czas określony albo na czas nieokreślony.
Warto również dodać, że fundacja rodzinna – podobnie jak inne osoby prawne – będzie działać poprzez zarząd i będzie mogła podlegać wewnętrznemu nadzorowi rady nadzorczej.
Według projektodawców dodatkowymi celami utworzenia fundacji rodzinnej są:
- Budowanie ładu rodzinnego w przypadku rodzin związanych z biznesem
- Akumulacja kapitału
- Zwiększenie inwestycji w Polsce
Majątek fundacji rodzinnej
Majątek, w który wyposaża się fundację rodzinną, będzie mogło stanowić mienie, w rozumieniu Kodeksu cywilnego, należące do fundatora, w tym przede wszystkim udziały i akcje spółek. Wartość przekazanego fundacji rodzinnej majątku ma wynosić co najmniej 100 tysięcy złotych.
Fundacja rodzinna będzie mogła prowadzić działalność gospodarczą, polegającą na obrocie majątkiem, w tym udziałami w spółkach, jeśli nie nabywa ich tylko w celu dalszej odsprzedaży, najmie, udzielaniu pożyczek spółkom, w których posiada udziały lub beneficjentom, obrocie obcą walutą w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji oraz prowadzeniu gospodarstwa rolnego.
Kto będzie mógł zostać fundatorem, a kto beneficjentem? 
Fundator, który będzie chciał skorzystać z nowych rozwiązań, będzie musiał złożyć przed notariuszem oświadczenie o powołaniu fundacji lub sporządzić testament z takim oświadczeniem.
Następnie konieczne ma być sporządzenie statutu i przekazanie majątku na fundusz założycielski, a także wpisanie fundacji do prowadzonego przez sąd rejestru fundacji rodzinnych.
Zgodnie z uzasadnieniem do projektu, fundatorem będzie mogła zostać osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Fundację rodzinną będzie mogło utworzyć także kilku fundatorów. Co ważne, fundator otrzymuje również możliwość wycofania się z aktywnego prowadzenia biznesu, bez utraty dochodów.
Warto również wiedzieć, że fundacja rodzinna będzie przekazywać środki beneficjentom na ich bieżące potrzeby. Beneficjentami będą mogły być osoby fizyczne, najczęściej członkowie rodziny fundatora, oraz organizacje pozarządowe.
Fundacja rodzinna a podatki
Co bardzo istotne, założenie fundacji rodzinnej i przekazanie majątku do fundacji ma nie być opodatkowane. Daniny dla państwa zapłacą dopiero beneficjenci – w momencie przekazania im środków. Jeśli fundator będzie jeden, to od uzyskanych pieniędzy beneficjenci nie zapłacą PIT, tylko CIT.
Fundacja rodzinna nie będzie mogła jednak skorzystać z obniżonej stawki CIT (9%), ani zwolnienia dywidendowego.
Fundacja rodzinna a zachowek
Projekt ustawy o fundacji rodzinne przewiduje możliwość zrzeczenia się prawa do zachowku. Ponadto, ta sama osoba uprawniona do wypłat od fundacji rodzinnej i do zachowku będzie mogła otrzymać tylko jedno z tych świadczeń.
Ustawa ma wprowadzić w tym zakresie zakaz czerpania podwójnych korzyści. Co więcej, wprowadzona zostanie ogólna reguła pozwalająca na bardziej elastyczne podejście do zapłaty zachowku.
Projekt przewiduje także możliwość rozłożenie zachowku na raty, odroczenie terminu jego płatności, a nawet – w uzasadnionych przypadkach – jego obniżenie.
Co przedsiębiorcy myślą o ustawie o fundacji rodzinnej? 
Jak oceniają eksperci Konfederacji Lewiatan, przyjęta formuła odzwierciedla najlepsze praktyki europejskie w zakresie zabezpieczania aktywów na pokolenia i jednocześnie odpowiednio uwzględnia też polskie realia.
Ekspert ds. sukcesji rodzinnej w Konfederacji Lewiatan, Paweł Tomczykowski, oznajmił że “to bardzo interesujące przepisy i z pewnością wielu przedsiębiorców będzie z nich korzystać. Dzięki temu polskie firmy będą mogły działać przez pokolenia”.
Inni eksperci dodają, że dzięki wprowadzeniu instytucji fundacji rodzinnej, znacząco zmniejszy się ryzyko konfliktów wywołanych sukcesją, takich jak spory związane z dziedziczeniem udziałów w spółkach.
Wprowadzenie tego rozwiązania ułatwi bowiem dokonywanie podziału zysków z majątku rodzinnego pomiędzy osoby wskazane przez fundatora, z możliwym wyodrębnieniem na osoby czynnie działające w ramach rodzinnego przedsiębiorstwa a osoby, które nie biorą udziału w życiu firmy.
