Z dniem 1 stycznia 2022 roku, w wyniku wdrożenia rozwiązań Polskiego Ładu, w sposób istotny zmieniają się przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych, czyniąc przepisy podatkowe PIT najbardziej skomplikowanymi w swojej historii. Wśród wielu rozmaitych zmian, przepisy wprowadziły ulgę dla klasy średniej, która ma na celu chronić klasę średnią przed skutkami wspomnianej reformy podatkowej. Brzmienie przepisów nie gwarantuje jednak, że tak się stanie w każdym przypadku, dlatego warto z konstrukcją ulgi zapoznać się już teraz, aby uniknąć rozczarowania przy składaniu zeznania rocznego.
Na czym polega ulga dla klasy średniej? Ile ona wynosi? Kto dokładnie i w jaki sposób będzie mógł z niej skorzystać? Przekonamy się poniżej:
Ulga dla klasy średniej – co to jest? 
Ulga dla klasy średniej polega na odliczeniu od dochodu kwoty, która jest ustalana indywidualnie w oparciu o wysokość uzyskanych przychodów. Zaczęła ona obowiązywać 1 stycznia 2022 roku, zatem będzie można ją wyliczyć w deklaracji składanej w 2023. W praktyce, z ulgi może skorzystać każdy, kto uzyskał przychody:
- Z pracy na etacie (umowa o pracę, stosunek służbowy, praca nakładcza, spółdzielczy stosunek pracy), LUB
- Z działalności gospodarczej, podlegające opodatkowaniu przy zastosowaniu skali podatkowej, pomniejszone o koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia tej działalności, z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne.
Co ważne, z ulgi dla klasy średniej skorzystają także twórcy i artyści, którzy stosują 50% autorskie koszty uzyskania przychodów. Łączna wysokość tych przychodów w każdym przypadku musi wynosić od 68 412 do 133 692 złotych rocznie.
Oznacza to, iż, jeśli pracownik osiągnie przychód z umowy o pracę od 5701 do 11 141 złotych brutto miesięcznie, płatnik będzie mógł zastosować tę ulgę podczas wyliczania podatku. Co istotne, prawo do ulgi mają również osoby, które uzyskują przychody z pracy na etacie poza granicami kraju, zobowiązane do samodzielnego obliczenia i wpłacenia zaliczki na podatek.
Jak obliczyć ulgę dla klasy średniej?
W trakcie roku pracodawca przy obliczaniu zaliczek na podatek stosuje ulgę „z urzędu”, dlatego pracownik nie musi składać wniosku o stosowanie tej ulgi. Natomiast jeżeli pracownik nie chce, aby pracodawca stosował ulgę dla klasy średniej w trakcie roku, powinien o tym go poinformować, wysyłając do niego stosowny wniosek.
W praktyce, ulga jest automatycznie stosowana przez pracodawcę za każdy miesiąc, w którym pracownik uzyskał przychody z pracy na etacie w wysokości od 5701 do 11 141 złotych. Aby prawidłowo zastosować ulgę, należy zsumować wszystkie przychody podlegające opodatkowaniu w danym miesiącu.
Co wlicza się do przychodów?
Przychodami ze stosunku pracy są, oprócz świadczeń pieniężnych, również świadczenia rzeczowe oraz nieodpłatne – takie jak choćby Pracownicze Plany Kapitałowe w części finansowanej przez pracodawcę, pakiety medyczne czy dodatkowe ubezpieczenia. W kwocie przychodów nie uwzględnia się jednak przychodów zwolnionych oraz zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, w tym również w sytuacji, gdy są one wypłacane przez zakłady pracy.
Przekroczenie limitu oznacza koniec naliczania ulgi
Co ważne pracodawca, ustalając prawo do ulgi za poszczególne miesiące, powinien sprawdzać, czy suma wypłaconych danemu pracownikowi przychodów z pracy na etacie nie przekracza maksymalnego limitu przychodów rocznych uprawniających do ulgi, czyli kwoty 133 692 złotych. Po przekroczeniu tego limitu pracodawca ma obowiązek przestać stosować u tego pracownika ulgę dla klasy średniej.
Wzory na ulgę dla klasy średniej w ujęciu miesięcznym
Jak zatem obliczyć ulgę w ujęciu miesięcznym? Stosując poniższy wzór. Dla kwoty od 5701 do 8549 złotych brutto miesięcznie wygląda on tak:
Ulga = (Przychód x 6,68% – 380,50) / 0,17
Natomiast dla kwoty powyżej 8549 do 11 141 PLN wzór przyjmuje taką postać:
Ulga = (Przychód x (-7,35%) + 819,08] / 0,17
Rezygnacja z ulgi dla klasy średniej naliczanej co miesiąc
Jak już zostało wspomniane, jeśli pracownik nie chce, aby ulga dla klasy średniej stosowana była w trakcie roku, powinien o tym poinformować, w formie wniosku, swojego pracodawcę. Pracownik taki wniosek składa odrębnie dla każdego roku podatkowego. Ulga przestanie być stosowana najpóźniej od następnego miesiąca po złożeniu wniosku, ponieważ w tym miesiącu, w którym pracownik złożył wniosek, pracodawca może już nie wypłacać żadnych przychodów.
Co ważne, rezygnacja z ulgi dla klasy średniej w trakcie roku nie oznacza utraty prawa do skorzystania z niej po zakończeniu roku. Należy podkreślić, że prawo to przysługuje jednak wyłącznie po spełnieniu warunków zarówno w zakresie źródeł przychodów, jak i limitów. Jeśli zostaną one spełnione, jak najbardziej możemy w zeznaniu podatkowym skorzystać z odliczenia ulgi za cały rok.
Wzory na ulgę dla klasy średniej w ujęciu rocznym
W rozliczeniu rocznym pracownik stosuje ulgę w wysokości obliczonej według poniższego wzoru. Dla kwoty od 68 412 do 102 588 złotych brutto rocznego przychodu wygląda on tak:
Ulga = (Przychód x 6,68% – 4566) / 0,17
Natomiast dla kwoty powyżej 102 588 do 133 692 PLN wzór przyjmuje taką postać:
Ulga = (Przychód x (-7,35%) + 9829] / 0,17
Ulga dla klasy średniej w rozliczeniu rocznym a rozliczanie się z małżonkiem
W przypadku wspólnego opodatkowania małżonków, każdy z małżonków może skorzystać z odliczenia, jeżeli spełnia warunki do jego zastosowania. Jeżeli małżonkowie składają wspólne zeznanie podatkowe, z ulgi dla klasy średniej może skorzystać:
Każdy małżonek pod warunkiem, że połowa rocznych, łącznych uprawniających do ulgi przychodów małżonków, mieści się w przedziale od 68 412 do 133 692 złotych, LUB
Ten małżonek (a także każdy z nich indywidualnie), którego przychody mieszczą się we wskazanym przedziale
Co, istotne jeżeli małżonkowie zdecydowali się na obliczenie ulgi od połowy łącznego przychodu, to nie mogą zastosować mieszanego sposobu jej uwzględniania. Oznacza to, że jeden z nich nie może uwzględnić “swojej podstawy ulgi” obliczanej od indywidualnych przychodów, a drugi – podstawy obliczonej od połowy ich wspólnych przychodów. W tym przypadku prawo do ulgi ustala się zawsze od połowy łącznych przychodów małżonków. Taki “wspólny” sposób skorzystania z ulgi jest też możliwy, gdy jeden z małżonków nie uzyskuje żadnych przychodów.
Ulga dla klasy średniej a przekroczenie limitu
Jak już zostało wspomniane, w przypadku gdy pracownik nie złoży pracodawcy rezygnacji z ulgi, to ten będzie musiał zaliczać ją zawsze, jeśli tylko limit zarobku w danym miesiącu zostanie spełniony. W praktyce może się to jednak okazać nieco problematyczne – dla przykładu, jeżeli w grudniu pracownik otrzyma specjalną premię i tym samym przekroczy roczny limit przychodu, będzie to skutkowało utratą całej ulgi.
Oznacza to, że pracownik będzie zmuszony oddać niedopłatę podatku w zeznaniu rocznym. Jak wskazują praktycy, jeśli pracodawca przez cały rok będzie prawidłowo naliczać ulgę dla klasy średniej, to w przypadku jej utraty przez pracownika nie będzie musiał korygować zaliczek PIT czy też zwracać podatku wraz z odsetkami. Stratny będzie sam pracownik – nawet jeśli przekroczy limit zaledwie o złotówkę.
W praktyce więc, jeśli nie jesteśmy w stanie przewidzieć czy wypłata przekroczy zakładany próg, bezpiecznie jest złożyć wniosek o rezygnację z ulgi. Taka sytuacja może mieć miejsce choćby w przypadku nieregularnych wypłat lub w sytuacji otrzymywania dużych premii sporadycznych, niedających się zaplanować i przewidzieć. Również zmiana pracodawcy w trakcie roku może stanowić spore ryzyko, jeśli pracownik nie jest w stanie z góry przewidzieć, jaką pensję otrzyma u nowego pracodawcy.
