Tocząca się na Ukrainie wojna wymusza przyspieszenie transformacji energetycznej polskiej gospodarki. Od kilku miesięcy obserwowany jest wyraźny wzrost liczby i wartości zapowiadanych inwestycji. Aktualna wartość 180 największych realizowanych i planowanych projektów przekracza już 300 miliardów złotych.
Stosunkowo mało uwagi nadal poświęca się jednak transformacji energetycznej z perspektywy firm. Przyjmuje się milczące założenie, że tak jak w wielu innych przypadkach, przedsiębiorstwa po prostu będą musiały się dostosować. Rzeczywistość jednak wcale nie wygląda tak różowo. Okazuje się bowiem, że duże firmy w naszym kraju w związku z transformacją energetyczną stoją obecnie przed gigantycznymi wyzwaniami, o czym przekonamy się poniżej:
Polskie firmy nie są gotowe do transformacji energetycznej? 
Przeprowadzone w ostatnim czasie przez Polski Fundusz Rozwoju Badanie Dojrzałości Innowacyjnej ukazało, że zaledwie 5% firm zatrudniających powyżej 250 pracowników można uznać za innowacyjne w obszarze gotowości do transformacji energetycznej. Kolejne 14% podmiotów w naszym kraju cechuje profil firm aktywnych innowacyjnie – czyli takich które podjęły już pierwsze próby i jeżeli utrzymają przyjęte założenia oraz zrealizują planowane działania, w najbliższym czasie mogą dołączyć do grona firm innowacyjnych.
Niestety, zdecydowana większość przedsiębiorstw liczących powyżej 250 pracowników – aż 81%, nie jest gotowa do transformacji energetycznej, co oznacza, że nie ma sprecyzowanych planów nakierowanych na poprawę efektywności energetycznej, dążenia do neutralności klimatycznej czy inwestycje w Odnawialne Źródła Energii.
Ile firm posiada plan inwestycji?
Warto dodać, że choć samo posiadanie planu inwestycji w poprawę efektywności energetycznej deklaruje 78% dużych firm, to jednocześnie na zaawansowane działania w tym obszarze (takie jak określony budżet i typ przedsięwzięcia) wskazuje już tylko 41% przedsiębiorstw. 22% dużych podmiotów w ogóle nie posiada natomiast planów nakierowanych na poprawę efektywności energetycznej.
Firmy nie inwestują w OZE
Ponadto, w Odnawialne Źródła Energii zainwestowało zaledwie 6% organizacji zatrudniających ponad 250 pracowników w Polsce. Kolejne 46% firm planuje realizację projektów z tego zakresu, z czego mniej więcej połowa z nich ma te plany na zaawansowanym etapie, co oznacza, że określiło już budżet oraz wybrało typ odnawialnego źródła energii. Niecała połowa przedsiębiorstw z kolei w ogóle nie planuje obecnie takich inwestycji.
Jak firmy monitorują zużycie energii?
Co gorsza, okazuje się, że tylko 7% dużych firm w Polsce ma systemy służące monitorowaniu lub zarządzaniu zużyciem energii. Zdecydowana większość – aż 86% przedsiębiorstw wskazało, że dokonuje pomiaru poprzez ręczny odczyt. Przeważnie jest to odczyt z faktur otrzymywanych za prąd.
Firmy mają przed sobą daleką drogę
W efekcie poziom gotowości firm do transformacji energetycznej w Polsce jest obecnie na bardzo wczesnym etapie. Zaledwie 5% przedsiębiorstw wdraża już system zarządzania energią zgodnie z normą ISO 5000:1 bądź korzysta z systemów zarządzania energią (EMAS); stosuje algorytmy uczenia maszynowego, wspierające optymalizację kosztów energii lub ma interdyscyplinarny zespół odpowiedzialny za efektywność energetyczną.
Jak zacząć działać? 
Oznacza, to że najbliższy czas (przed wprowadzeniem dyrektywy CSRD) powinien zostać przeznaczony na zbudowanie kompetencji wewnątrz firmy, potrzebnych do opracowania i realizacji strategii dążenia do neutralności energetycznej czy też poprawy efektywności energetycznej przedsiębiorstwa.
Firmy w naszym kraju już dziś muszą zdać sobie sprawę, że inwestycja w poprawę efektywności energetycznej po prostu się opłaca i jest najtańszą formą walki z rosnącymi cenami energii. Dlatego warto pamiętać, by w pierwszej kolejności stawiać właśnie na efektywność energetyczną w drodze do neutralności klimatycznej.
Na początek zbadanie śladu węglowego
Pierwszym krokiem w drodze do neutralności klimatycznej powinno być natomiast zbadanie śladu węglowego organizacji. Wyliczenie go pozwala określić organizacji punkt wyjścia oraz syntetyczny wskaźnik, którego obniżająca się wartość wskazywać będzie na postęp w działaniach.
Polityka ESG i audyt efektywności energetycznej
Znając punkt wyjścia, w drugim kroku rekomendowane jest opracowanie polityki ESG, czyli zaplanowane działania zarówno w długim jak i krótkim horyzoncie czasowym mające na celu zrównoważony rozwój firmy. 
W początkowym etapie dobrym kierunkiem jest wykonanie audytu efektywności energetycznej lub wykorzystanie wniosków z obowiązkowych audytów dla dużych firm wykonanych w 2021 roku. Wnioski z takiego audytu pozwalają na określenie największych strat w zużyciu energii oraz zawierają rekomendowane działania mające na celu poprawę efektywności energetycznej.
Czas zacząć działać
Dobrym pomysłem będzie również skorzystanie z technologii EMAS, czyli inteligentnych czujników i systemów, których wykorzystanie pozwala na redukcję zużywanej energii nawet do 15%. Następnie, posiadając już precyzyjne dane oraz sformułowane podstawy wdrażania polityki ESG, należy przejść do opracowania szczegółowych planów działań na każdy rok, a następnie do monitorowania postępu.
