Kontrola drogowa to jedna z podstawowych czynności służbowych policji. Jednak bycie zatrzymanym/zatrzymaną przez policję w tym celu to z całą pewnością jedna z bardziej stresujących sytuacji, jakie mogą spotkać kierowcę. Co więcej, jeśli policjant uzna, że nie stosujemy się do jego poleceń podczas takiej kontroli, może ukarać nas mandatem w wysokości 500 złotych.
Jak zachować się podczas kontroli? Jakie dokumenty są nam niezbędne? Jakie są prawa i obowiązki osoby kontrolowanej? Odpowiedzi na te pytania zostaną zaprezentowane poniżej:
Spis treści
Kontrola drogowa – podstawa prawna 
Przeprowadzanie kontroli drogowych jest jednym z obowiązków policjantów, który wynika z treści art. 1 ust 2. pkt 2. Ustawy o Policji. Wskazano w nim, że do zadań tej służby należy między innymi zapewnienie bezpieczeństwa publicznego w ruchu drogowym.
Drugim z aktów prawnych, o którym warto wspomnieć, jest ustawa z 20 czerwca 1997 roku Prawo o ruchu drogowym. W myśl art. 129 do zadań policji należą w szczególności:
- Czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu drogowego
- Kierowanie ruchem
- Przeprowadzanie kontroli drogowych.
Na gruncie obowiązującego prawa można znaleźć również przepisy wskazujące, jak powinna przebiegać rutynowa kontrola policji. Podstawa prawna dla tego rodzaju działań została zawarta w rozporządzeniu z 5 listopada 2019 roku w sprawie kontroli ruchu drogowego.
Kto, oprócz policji, może przeprowadzać kontrole?
Dodatkowo, warto pamiętać, że uprawnienia kontrolne ma nie tylko policja drogowa. Tego typu kontrolę przeprowadzić może także:
- Inspekcja Transportu Drogowego
- Żandarmeria Wojskowa
- Straż Graniczna
- Służba Celno-Skarbowa
- Inspekcja Ochrony Środowiska (w obecności osoby uprawnionej)
- Straż Gminna
- Straż Leśna i Parku
- Zarządzający drogą (w obecności osoby uprawnionej).
Kiedy należy zatrzymać auto do kontroli?
Zasady zachowania się podczas kontroli drogowej, jak już zostało wspomniane, reguluje ustawa Prawo o ruchu drogowym oraz odpowiednie rozporządzenia.
Według obowiązującego prawa na terenie zabudowanym zatrzymać kierowcę może zarówno funkcjonariusz umundurowany, jak i ubrany “po cywilnemu”. Policjant nieumundurowany nie może natomiast zatrzymać nas w terenie niezabudowanym. Natomiast w terenie zabudowanym jest on zobowiązany do okazania legitymacji służbowej. 
Gdy warunki atmosferyczne są dostateczne, zatrzymania można dokonać:
- Wskazaniem ręką (nie dotyczy funkcjonariuszy nieumundurowanych)
- Tarczą, nazywaną potocznie lizakiem
- Sygnałami świetlnymi i komunikatami z urządzeń nagłaśniających, gdy pojazd służb jest w ruchu.
Co, przy problemach z widocznością?
Dodatkowo, w sytuacji ograniczonej widoczności funkcjonariusz powinien użyć sygnałów świetlnych – specjalną latarką ze światłem czerwonego koloru. Sygnał nakazujący kierowcy zatrzymanie się powinien zostać podany dostatecznie wcześnie.
Tak, aby kierowca mógł zatrzymać pojazd we wskazanym przez funkcjonariuszy miejscu, w którym pozostawienie auta nie będzie stwarzać niebezpieczeństwa dla innych uczestników ruchu drogowego.
Policjanci mogą także nakazać kierowcy, by ten pojechał za nimi, aby zatrzymać się tam, gdzie na pewno nie dojdzie do sytuacji zagrażającej zdrowiu lub życiu uczestników ruchu. Co ważne, funkcjonariusz może zatrzymać się w każdym miejscu na drodze.
Nawet w tych formalnie zabronionych. Warunek jest jeden – postój w miejscu zabronionym nie będzie powodował niebezpiecznej sytuacji na drodze.
Obowiązki kierowcy podczas kontroli
Kierowca zatrzymany do kontroli powinien przede wszystkim wykonywać polecenia policjanta lub innego funkcjonariusza. Zawsze podczas zatrzymania pojazdu kierujący oraz pasażerowie powinni zachować spokój i nie wykonywać niepotrzebnych gestów.
W efekcie, gdy kierowca zauważy, że do jego pojazdu zbliża się funkcjonariusz, powinien otworzyć okno, a następnie:
- Nie wysiadać z pojazdu
- Trzymać ręce na kierownicy
- Na polecenie policjanta wyłączyć silnik i włączyć światła awaryjnie
- Na polecenie funkcjonariusza otworzyć komorę silnika w celu identyfikacji pojazdu.
Kiedy trzeba przejść do radiowozu?
Ponadto, może zdarzyć się, że kierowca zostanie poproszony o przejście do radiowozu. Mowa o takich sytuacjach, jak:
- Przedstawienia dowodu w postaci zarejestrowanego filmu z wykroczeniem
- Badanie trzeźwości kierowcy
- Doprowadzenie do jednostki policji, placówki służby zdrowia lub izby wytrzeźwień
- Zatrzymanie w celu zapobiegnięcia próbie ucieczki
- Płatność za mandat za pomocą terminala
- Udzielenie pomocy.
Podobnie, jak podczas kontroli we własnym aucie kierowca poproszony do radiowozu powinien wykonywać polecenia funkcjonariuszy i zachować spokój.
Obowiązki kontrolującego 
Następnie to funkcjonariusz powinien dotrzymać zasad zatrzymania i podać swoje imię oraz nazwisko, stopień służbowy, a także powód zatrzymania. Zatrzymany kierowca może poprosić o okazanie służbowej legitymacji.
Jeśli natomiast zatrzymania dokonuje nieumundurowany policjant, to na nim spoczywa obowiązek (bez wezwania) okazania dokumentu w taki sposób, by kierowca mógł zapoznać się z informacjami potwierdzającymi uprawnienia funkcjonariusza.
Dodatkowo, na mocy znowelizowanych w 2020 roku przepisów funkcjonariusze mają również obowiązek sprawdzić i spisać przebieg kontrolowanego pojazdu. Kierujący powinien wtedy z kolei umożliwić policjantowi odczytanie wskazań licznika.
Jakie dokumenty trzeba posiadać?
Rutynowa kontrola drogowa składa się z kilku stałych elementów. Policjant w pierwszej kolejności sprawdzi, czy kierowca ma uprawnienia do prowadzenia pojazdu, a także, czy samochód ma ważną polisę OC.
Od 1 października 2018 roku kierowcy nie muszą mieć przy sobie dowodu rejestracyjnego ani pokwitowania świadczącego o zapłaceniu składki na ubezpieczenie OC. Tego rodzaju informacje funkcjonariusze sprawdzą w bazie CEPiK, czyli w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców.
Z kolei od 5 grudnia 2020 roku została wprowadzona nowa usługa w ramach aplikacji mObywatel. Dzięki niej można także uzyskać dostęp do elektronicznego prawa jazdy.
