Przestrzeń, która nas otacza, jest niezwykle ważna dla jakości naszego życia. Dobrze zaprojektowane osiedla mieszkalne, ale także miejsca, które służą rekreacji i wypoczynkowi, wpływają na nasz codzienne życie. Rewitalizacja ma ożywić nieatrakcyjne części miast. Na czym dokładnie polega i jakie są jej programy w Polsce? Dowiecie się z naszego artykułu!
Na czym polega rewitalizacja
Przestrzeń wokół nas nieustannie się zmienia. Niektóre obszary, które niegdyś tętniły życiem, aktualnie są opuszczone, nieużywany, a czasem wręcz straszą swoim wyglądem. Upływające lata nie zawsze obchodzą się łaskawie z pewnymi częściami miast. Rewitalizacja to przywracanie do życia właśnie takich miejsc. Dosłownie rewitalizacja oznacza ożywianie.
Większości z nas określenie to kojarzy się przede wszystkim z remontami, jednak odnawianie budynków to nie wszystko. Celem tego typu projektów jest przede wszystkim uatrakcyjnienie nieużywanych i zdegradowanych części miasta. Zmiany, które są wprowadzane w rewitalizowanych częściach metropolii, mają sprawić, że życie w nich będzie bardziej atrakcyjne i przyjemniejsze.
W projektach rewitalizacyjnych najważniejsi są ludzie. Praca z lokalną społecznością to podstawa, ponieważ to dla nich nowa przestrzeń powinna być atrakcyjna. Sam proces rewitalizacyjny jest często dość długi i czasochłonny. Obejmuje niejednokrotnie współpracę z organizacjami pozarządowymi, ośrodkami kultury, mieszkańcami, przedsiębiorcami, a także placówkami edukacyjnymi. Polskie prawo określa, na jakich zasadach powinny być przeprowadzane projekty rewitalizujące. Opowiemy o tym w kolejnej części tekstu. Sprawdź, czy dotyczy to twojego miasta.
Czym jest program rewitalizacji?
Ożywianie mało atrakcyjnych części polskich miast jest niezwykle istotne. Jest ważnym elementem procesu rozwoju lokalnego. W polskim prawie ustawa z dnia 9 października 2015 roku o rewitalizacji porządkuje zagadnienia związane z przywracaniem do życia nieużytków. Rewitalizacja jest procesem, do którego konieczna jest koordynacja różnorodnych działań. Dodatkowo programy tego typu są wielowątkowe i wymagają zaangażowania ze strony mieszkańców miasta, przedsiębiorców, a także licznych organizacji.
Program rewitalizacji nadaje procesom ożywiania ramy prawne, ale również porządkuje działania. Udany plan rewitalizacji powinien łączyć w sobie wizję wyglądu odnawianego obszaru już po przeprowadzeniu całego procesu, właściwie dobrane przedsięwzięcia oraz źródła finansowe. Dodatkowo należy uwzględnić w planowaniu rewitalizacji potrzeby wszystkich, których dany obszar dotyczy, a także zaangażować ich w cały proces. W szczególności chodzi tutaj o mieszkańców oraz osoby i instytucje dysponujące tam nieruchomościami.
Projekty rewitalizacyjne w Polsce
Warto być świadomym, że mieszkańcy poszczególnych obszarów mogą aktywnie uczestniczyć w programach rewitalizacji w Polsce. Każde przedsięwzięcie, które ma na celu ożywienie pewnego obszaru, powinno być poprzedzone konsultacjami społecznymi, a także ma zapewnić aktywny udział mieszkańców oraz inwestorów w całym procesie. Konsultację społeczną organizuje w tym przypadku wójt gminy, burmistrz lub prezydent miasta. Na koncie wielu Polskich miast mamy naprawdę udane projekty rewitalizacji, które służą ich mieszkańcom.
Manufaktura w Łodzi
Aktualnie miejsce to tętni życiem. Jest wizytówką miasta, którą chętnie odwiedzają turyści. Dobre jedzenie, znane marki i masa pozytywnej energii przyciąga także okolicznych mieszkańców. Ciężko uwierzyć, że jeszcze parę lat temu straszyła swoim wyglądem.
Niegdyś w tym miejscu głośno huczały maszyny fabryczne. Kompleks u zbiegu ulic Ogrodowej i Zachodniej był jednym z większych, w których prężnie działał przemysł włókienniczy. Niestety świat się zmienia, a duża część Łodzi zaczęła niszczyć po załamaniu się tej gałęzi gospodarki. W końcu do tej pory Łódź słynęła właśnie z branży włókienniczej.
Aktualnie Łódź jest pionierem, jeżeli chodzi o projekty rewitalizacji. Manufaktura to najlepszy dowód. Budynek został odrestaurowany i aktualnie utrzymany jest w stylu industrialnym i Art Nouveau. Wewnątrz znajduje się galeria handlowa, kino oraz muzeum, które opowiada o dawnej historii fabryki. Będąc w Łodzi, koniecznie trzeba odwiedzić to miejsce.
Nikiszowiec w Katowicach
Osiedle robotnicze, które zostało wybudowane w latach 1908-1918 według projektu Georga i Emila Zillmannów. Na Śląsku powstało w tym czasie około 200 podobnych osiedli, które budowane były przez okoliczne zakłady przemysłowe dla pracowników. W latach 90. XX wieku Nikiszowiec zyskał sławę brzydkiej i złej dzielnicy Katowic. Wszystko w wyniku przemian ekonomicznych oraz gospodarczych, które doprowadził do wzrostu bezrobocia. To zabytkowe osiedle zaczęło straszyć.
W 2008 roku powstało Centrum Aktywizacji Lokalnej, którego celem stało się przywrócić atrakcyjność Nikiszowca. Miejscowi mieszkańcy byli duchem i napędzali działania rewitalizacji tego obszaru. Warto wiedzieć, że osiedle w 14 stycznia 2011 roku rozporządzeniem Prezydenta Polski zostało uznane za Pomnik Historii.
Aktualnie dzielnica jest centrum życia artystycznego. Na Nikiszowcu organizowane są jarmarki, a w muzeum powstałym w dawnym szybie kopalni możemy uczestniczyć w Międzynarodowy Festiwal Sztuki Naiwnej. Warto więc chociaż raz zagościć w tej historycznej dzielnicy.
Wyspa Młyńska w Bydgoszczy
Miejsce, które jeszcze kilka lat temu nazywane było przez mieszkańców czarną i niebezpieczną dziurą. Znajduje się w rejonie staromiejskim w Bydgoszczy, a jej powierzchnia to około 6,5 hektara. Została wpisana do rejestru zabytków, a projekt jej rewitalizacji ruszył w 2004 roku.
Aktualnie Wyspa Młyńska wydaje się enklawą natury w centrum dużego miasta. Zewsząd otoczona wodą, z alejami starych drzew i atrakcyjną infrastrukturą przyciąga okolicznych mieszkańców oraz turystów. W 2012 roku Polska Organizacja Turystyczna nadała wyspie Certyfikat: Najlepszy Produkt Turystyczny.
Dolne Miasto w Gdańsku
Jest częścią Gdańska położoną na wschodnim brzegu Motławy w dzielnicy Śródmieście. Dolne Miasto powstało w na tak zwanych Świński Łąkach w XVII wieku. W 1346 roku obszar ten należał do okolicznych rzeźników. Na zabudowę tej części Śródmieścia składają się przede wszystkim XIX-wieczne kamienice oraz budynki przemysłowe. Stosunkowo nielicznie w Dolnym Mieście występują peerelowskie bloki.
Projekt rewitalizacji tej części Gdańska ruszył w 2009 roku i trwał do 2015. W tym czasie przebudowano część chodników oraz ulic. Zmodernizowano infrastrukturę podziemną, natomiast budynki komunalne zostały całkowicie wyremontowane. W ramach projektu rewitalizacji zagospodarowano tereny zielone.
Przede wszystkim odnowienie Dolnego Miasta docenili mieszkańcy, którzy z chęcią przeprowadzają się do tej części Gdańska. Dodatkowo odnowiony wschodni brzeg Motławy otrzymał liczne nagrody. Między innymi nagrodą RegioStars w kategorii „CityStar – Innowacyjne rozwiązania dla zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich”.
Przestrzeń na miarę XXI wieku
Projekty rewitalizacji są prowadzone w całej Polsce, a ich głównym celem jest przywrócenie do życia mało atrakcyjnych i niszczejących obszarów. Zagospodarowanie nieużywanych części miast jest niezwykle ważne. Dodatkowo w procesie rewitalizacji bardzo istotne jest uwzględnienie potrzeb mieszkańców. W tym celu bardzo często przeprowadzane są konsultacje społeczne, których celem jest poznanie opinii wszystkich osób, których dany projekt dotyczy.
Program rewitalizacji zakłada proces rozwoju lokalnego, a także nadaje „ożywianiu” ramy prawne, które określone są w ustawie z dnia 9 października 2015 roku o rewitalizacji. Dzięki temu projekty są realizowane sprawniej i według określonych zasad, z uwzględnieniem okolicznych mieszkańców.
Polska ma na koncie kilka naprawdę udanych projektów. Należy do nich niesamowita Łódzka Manufaktura, która stała się tętniącym życia miejscem. Poszczycić możemy się zabytkową dzielnicą Katowic, czyli Nikiszowcem przyciągającym wielu turystów. Dodatkowo naprawdę udanym projektem była rewitalizacja Wyspy Młyńskiej w Bydgoszczy, na której okoliczni mieszkańcy z chęcią spędzają czas. Dolne Miasto w Gdańsku po rewitalizacji zostało docenione licznymi nagrodami i stało się modną częścią Trójmiasta.
Udanych projektów rewitalizacji w Polsce jest znacznie więcej, a sam program wciąż działa. Jego celem jest stworzenie i zagospodarowanie jeszcze większej części przestrzeni tak, aby w polskich miastach żyło się znacznie lepiej.
