Gospodarcze turbulencje wywołane pandemią COVID-19 skłaniają przedsiębiorców do podjęcia wzmożonych działań służących ratowaniu biznesu w dobie kryzysu. Zamrożenie gospodarki oznaczające w wielu przypadkach konieczność zawieszenia działalności, a w konsekwencji utratę płynności finansowej, dla wielu firm niestety doprowadziło do ogłoszenia upadłości. To rozwiązanie ostateczne, z którego należy korzystać tylko, gdy zawiodą wszelkie inne sposoby wyjścia na prostą.
Okazuje się bowiem, iż przedsiębiorcy mają także możliwość skorzystania z postępowania restrukturyzacyjnego, które może być znacznie lepszym rozwiązaniem w przypadku pojawienia się poważnych kłopotów finansowych. Na czym polega restrukturyzacja? Jakie mamy dziś rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego? Jak przebiega cały ten proces i jakie przynosi on korzyści? Na te pytania odpowiedzi zostaną udzielone poniżej:
Restrukturyzacja – co to znaczy? 
Podstawowe informacje
Restrukturyzacja to szereg działań, które mają zapobiec ogłoszeniu upadłości przez firmę. Mogą to być prace dotyczące organizacji przedsiębiorstwa, zwiększenia przez nie efektywności, wykorzystania przez nie zasobów, właściwego gospodarowania funduszami, czy choćby zmierzające do uzyskania przewagi konkurencyjnej na rynku – podjęte kroki zależą od indywidualnej sytuacji spółki. Restrukturyzacja w pierwszej kolejności ma ochronić miejsca pracy, zredukować zadłużenie, odroczyć postępowanie komornicze oraz odblokować środki na zmrożonych rachunkach bankowych.
Restrukturyzacja ma jednak nie tylko uratować przedsiębiorstwo, ale również chronić interesy wierzycieli, dlatego zawsze opiera się na porozumieniu między stronami. Jej przeprowadzenie jest możliwie jedynie w sytuacji, gdy istnieją szanse powodzenia, a wierzyciele wyrażą zgodę. Trzeba pamiętać, że ustawa Prawo restrukturyzacyjne przewiduje pięć różnych rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych. Są one uzależnione przede wszystkim od skali problemów w firmie. Przed rozpoczęciem jakichkolwiek działań restrukturyzacyjnych, niezbędna jest więc analiza, znalezienie słabych punktów i określenie przyczyn kłopotów.
Restrukturyzacja ma zatem na celu, oddłużyć przedsiębiorcę, chronić podmiot przed egzekucją komorniczą oraz przed wypowiedzeniem kluczowych umów, oraz pomóc rozłożyć zobowiązanie finansowe na dogodne, ustalone z wierzycielem raty. Sam proces restrukturyzacji finansowej przedsiębiorstwa trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy, zależnie od ilości zaangażowanych banków oraz skomplikowania sytuacji dłużnika. W tym okresie szczególny nacisk powinien trzeba położyć na planowanie i zarządzanie płynnością.
Postępowanie restrukturyzacyjne
Co ważne, rozpoznanie wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego jest zaliczane do katalogu tak zwanych spraw pilnych, co oznacza, że w przypadku zaprzestania czynności przez dany sąd z uwagi na panujące zagrożenie epidemiologiczne, do rozpoznania takiego wniosku może zostać powołany inny, równorzędny sąd.
Dzięki temu rozpoznanie wniosku złożonego przez dłużnika zainteresowanego wszczęciem postępowania restrukturyzacyjnego, a następnie właściwa procedura, nie zostaną odsunięte w czasie, lecz będą toczyć się bez przeszkód. Kwestia ta ma kluczowe znaczenie w kontekście odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania (w tym podatkowe) spółki zagrożonej niewypłacalnością, jak i grożących im sankcji karnych.
Menedżerowie mogą się bowiem uwolnić od takiej odpowiedzialności w przypadku gdy w ciągu 30 dni, od kiedy zaistniał stan niewypłacalności, wobec spółki zostanie otwarte postępowanie restrukturyzacyjne lub zatwierdzony zostanie układ zawarty z jej wierzycielami. Dotrzymanie ustawowego terminu jest zatem niezmiernie istotne.
Z postępowania restrukturyzacyjnego może skorzystać firma będąca w kryzysie nie tylko ze względu na bieżące wydarzenia w kraju i na świecie. Jest to rozwiązanie, które pomaga przedsiębiorcom uporać się z przeszacowanymi inwestycjami czy niepowodzeniem w biznesie. Z restrukturyzacji mogą skorzystać spółki oraz osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą i gospodarstwa rolne.
Najważniejsze jest jednak to, że proces ten przeznaczony jest dla działalności gospodarczych, które dobrze rokują na przyszłość i mają szansę finansowej odbudowy.
Rodzaje postępowania restrukturyzacyjnego
Jak już zostało wspomniane, wyróżnia się pięć rodzajów postępowania restrukturyzacyjnego. Co ważne, każde z tych postępowań może zostać zmienione w postępowanie upadłościowe, jeżeli nie dojdzie do zatwierdzenia układu.
Postępowanie o zatwierdzenie układu 
Pierwszym rodzajem jest właśnie postępowanie o zatwierdzenie układu. Polega ono na tym, że dłużnik samodzielnie ustala z wierzycielami plan układowy. Rolą doradcy restrukturyzacyjnego jest tutaj zatwierdzenie go przed sądem. W porównaniu z pozostałymi procedurami ta jest zdecydowanie w najmniejszym stopniu sformalizowana. Zatwierdzenie układu nie oznacza jednak redukcji zadłużenia i często nie dotyka nawet spornych wierzytelności.
Restrukturyzacja w tej postaci jest zalecana przedsiębiorcom, którzy mają spore szanse na zawarcie porozumienia, ich relacje z wierzycielami są poprawne, a suma spornych wierzytelności (uprawniających do głosowania) nie przekracza 15% ogólnej sumy długów. Postępowanie o zatwierdzenie układu to najszybsza z dostępnych procedur, a także najniższe koszty.
Przyspieszone postępowanie układowe
Drugi rodzaj to przyspieszone postępowanie układowe. Tu doradca restrukturyzacyjny odgrywa znacznie większą rolę. Jego zadaniem jest stworzenie całego planu układowego, przeprowadzenia głosowania wierzycieli oraz działanie w celu zawieszenia postępowania egzekucyjnego.
Postępowanie układowe
Podobnie wygląda rola doradcy w trzecim rodzaju – postępowaniu układowym. Największą różnicą jest to, że wierzyciel nie zostaje ujęty w spisie wierzytelności i ma prawo zgłoszenia sprzeciwu w postępowaniu sądowym.
Postępowanie układowe może toczyć się miesiącami. Korzystają z głównie niego firmy, w których suma wierzytelności spornych przekracza 15% ogólnej sumy takich zobowiązań. Ta restrukturyzacja prowadzi do utworzenia tak zwanej masy układowej, czyli majątku dłużnika.
Postępowanie sanacyjne
Czwartym rodzajem jest postępowanie sanacyjne. W tym przypadku całkowitą kontrolę nad firmą przejmuje syndyk. Ma on prawo ingerencji w wewnętrzne sprawy firmy, także umowy handlowe oraz prawo pracy. Ten typ postępowania jest najbardziej rygorystyczny.
Tylko ta restrukturyzacja pozwala dokonać głębokich zmian w strukturach firmy, podczas gdy pozostałe formy skupiają się raczej na restrukturyzacji zobowiązań. Długi częściowo mogą być rozłożone na raty, umorzone, a termin płatności wydłużony.
Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne
Ostatnim, stosunkowo nowym – wprowadzonym dopiero w trzecim kwartale 2020 roku w ramach Tarczy Antykryzysowej 4.0 – rodzajem jest uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne. W tym przypadku dłużnik zyskuje ochronę przed egzekucją trwającą 4 miesiące. Największą zaletą tego rozwiązania jest to, że skutki jego wdrożenia widoczne są niemal od razu. Pozwala ono na zablokowanie egzekucji komorniczej czy odblokowanie zajętego rachunku bankowego.
W odróżnieniu od wcześniejszych typów, to postępowanie zostaje wszczęte na podstawie ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym przez licencjonowanego doradcę restrukturyzacyjnego. Proces ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym trwa do dwóch tygodni, dzięki temu, że decyzję o wszczęciu podejmuje doradca, a nie sąd, co ma wpływ na skrócenie procesu.
Od dnia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym przedsiębiorca otrzymuje ustawową, trwającą 4 miesiące ochronę przeciwegzekucyjną. To sprawia, że czynności egzekucyjne (w tym licytacje komornicze) są wtedy zawieszone, a dłużnik może korzystać z konta bez obawy przed jego dalszym zajęciem.
Podczas trwającej 4 miesiące ochrony dłużnik z doradcą egzekucyjnym musi przedłożyć nowy plan, który obejmuje spłatę swoich zobowiązań. Aby został on zatwierdzony przez sąd, musi zostać przegłosowany przez wierzycieli (potrzebne jest ⅔ głosów). Po prawomocnym zatwierdzeniu układu rozpocznie się faza wykonania układu. Na cały okres realizacji planu, doradca restrukturyzacyjny zostaje nadzorcą sądowym.
Korzyści wynikające z przeprowadzenia postępowanie restrukturyzacyjnego 
Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego jest sposobem na rozwiązanie wielu kłopotów. Oto, jakie są jego korzyści z punktu widzenia przedsiębiorcy, który się na nie zdecydował:
- Podtrzymanie działania firmy
- Wstrzymanie egzekucji – następuje ono po otwarciu postępowania. Nie mogą być wtedy także wszczynane nowe egzekucje. Z pewnością do firmy, która ma problemy finansowe, zgłaszają się wierzyciele. Dzięki restrukturyzacji przedsiębiorca zyskuje czas na poprawienie swojej sytuacji
- Czas na pozyskanie kapitału – firma najczęściej potrzebuje środków, by przywrócić płynność finansową. Te mogą pochodzić choćby ze sprzedaży majątku, ale nie tylko
- Utrzymanie dobrych relacji z klientami – jeśli firma podejmie odpowiednio szybko decyzję o rozpoczęciu restrukturyzacji, to może uniknąć sytuacji, w której zniechęci do siebie całe swoje otoczenie biznesowe. Bardzo złym rozwiązaniem jest wielomiesięczne zwlekanie z działaniem i unikanie przez długi czas regulowania zobowiązań
- Duże możliwość poprawy sytuacji firmy – każdy przypadek jest inny, ale możliwe, że problemy przedsiębiorstwa uda się rozwiązać rozłożeniem zadłużenia na raty, odroczeniem terminu zapłaty czy konwersją tego zadłużenia na akcje lub udziały. Ważne jest przy tym korzystanie ze wsparcia doświadczonego doradcy restrukturyzacyjnego, który zaproponuje rozwiązania umożliwiające wyjście z trudnej sytuacji
Skutki restrukturyzacji
Należy pamiętać, że restrukturyzacja nakłada na firmę także pewne kluczowe zobowiązania. Po pierwsze, musi ona ściśle realizować założenia planu układowego oraz spłacać przewidziane w nim zobowiązania w terminie. Po drugie, firma nie będzie mogła zaciągać nowych zobowiązań finansowych ani zbywać składników majątkowych, o ile większość wierzycieli oraz nadzorca sądowy nie wyrażą na to zgody.
Co więcej, jeśli jako przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, spłacamy kredyt hipoteczny, to z dużym prawdopodobieństwem bank nie wyrazi zgody na wejście do planu układowego.
