Czym najtaniej można ogrzać dom?

Ogrzewanie domu to bardzo ważny temat w kontekście kosztów jego utrzymania. Nowo powstałe domy są zazwyczaj budowane z zastosowaniem energooszczędnych technologii, jednak mimo to koszt ogrzewania zawsze stanowi wysoki procent comiesięcznych wydatków. Dobór odpowiedniej izolacji termicznej, wyeliminowanie mostków termicznych czy zadbanie o energooszczędne okna to tylko pośrednie sposoby na obniżenie kosztów ogrzewania. Najważniejsza jest sama metoda ogrzewania, którą wybiera się do własnego domu.

Co ciekawe, lata mijają, a wciąż niewiele zmienia się w tej kwestii w naszym kraju. Nadal dominują użytkownicy węgla, choć ich ilość w bardzo niewielkim stopniu ubywa. Pozwoli zyskują z kolei gaz i prąd. Czym więc najlepiej ogrzewać dom? Jakie ogrzewanie domu jest najtańsze? Czy warto inwestować w innowacyjne sposoby ogrzewania, czy może lepiej być wiernym tradycyjnym metodom? Jak zmieniały się koszty ogrzewania na przestrzeni lat? W jaki sposób można zmniejszyć wydatki? Na te wszystkie pytania odpowiedzi zostaną udzielone poniżej.

Jakie formy ogrzewania domów i mieszkań są dostępne w Polsce?

Zacznijmy od ogrzewania gazowego.

Ogrzewanie gazowe

Często kojarzy się ono z komfortem użytkowania. Jest to faktycznie wartość dodana, która bezpośrednio nie wpływa na koszty eksploatacyjne, ale często bywa jednym z kryteriów podczas wyboru sposobu ogrzewania. W dobie silnego nacisku na wygodę i szukania rozwiązań ułatwiających codzienne czynności jest to ważny aspekt tej technologii grzewczej. Rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje ogrzewania gazowego: ogrzewanie gazem ziemnym i gazem płynnym.

Gaz ziemny jest bardziej popularny, jednak tylko w przypadku dostępu do sieci gazowej. Jeśli dany obszar nie posiada odpowiedniej infrastruktury, jedynym rozwiązaniem jest gaz płynny. Jest to nieco problematyczna metoda ogrzewania z uwagi na konieczność dzierżawy lub zakupu zbiornika gazu. Ze względu na większą popularność i opłacalność skoncentrujemy się więc na gazie ziemnym. Tutaj główną rolę odgrywa kocioł. Na rynku są dostępne trzy podstawowe rodzaje kotłów do ogrzewania gazowego:

• tradycyjne
• pulsacyjne
• kondensacyjne

Tradycyjne kotły, mimo że nadal często spotykane, powoli stają się przestarzałą technologią. O wiele bardziej nowoczesne są kotły pulsacyjne i kondensacyjne.

Ogrzewanie elektryczne

Przejdźmy teraz do ogrzewania elektrycznego. Jeśli pierwszym skojarzeniem dla ogrzewania gazowego jest komfort, to większość z nas ogrzewanie elektryczne łączy z wysokimi rachunkami za prąd. Jednak taki sposób ogrzewania również ma swoje zalety, jak chociażby brak konieczności budowania komina.

Ciepło z energii elektrycznej można otrzymać na wiele sposobów. Tradycyjne rozwiązanie to zastosowanie grzejników, które mogą występować jako grzejniki konwektorowe i promiennikowe. Różnią się od siebie konstrukcją (promiennikowe są bardziej płaskie) oraz sposobem oddawania ciepła (grzejniki promiennikowe oddają ciepło całą powierzchnią). Średnia moc grzejników montowanych w domach jednorodzinnych oscyluje między 1000 a 1500 watów.

Ogrzewanie paliwami stałymi

Paliwa stałe to wciąż bardzo chętnie wybierana technika grzewcza. Tutaj rozwiązań technologicznych jest znacznie więcej niż w wyżej wspomnianych metodach. Wynika to między innymi z wielu paliw, które występują w formie stałej.

Węgiel kamienny

Zacznijmy od najpopularniejszego, czyli węgla. Ogrzewanie budynku węglem kamiennym jest obecnie wręcz piętnowane. Wynika to z zaostrzonych norm emisji substancji szkodliwych oraz nacisku na ekologiczne rozwiązania. Jednak mimo to często spotyka się stare kotły zasilane właśnie węglem kamiennym. Jest to bardzo powszechne zjawisko przede wszystkim w budynkach starego typu. Sprawność kotłów na węgiel kamienny jest stosunkowo niska (około 60%). Ponadto uciążliwy jest popiół, który pozostaje w znacznych ilościach po zakończeniu procesu spalania.

Ekogroszek

Wśród paliw stałych można także zaobserwować rozwój i ruch wykonany w kierunku ekologii. Jednym z najpopularniejszych alternatywnych rozwiązań jest ekogroszek. To paliwo stałe produkowane na bazie węgla brunatnego i kamiennego, które cechuje się jednak niewielką zawartością siarki, a zarazem wpływa na mniejsze zanieczyszczenie powietrza. Ekogroszek spełnia coraz bardziej restrykcyjne normy ustalone przez Unię Europejską. Jest to więc ekologiczny sposób na ogrzanie budynku. Kocioł jest łatwy w obsłudze, w pełni zautomatyzowany, a ingerencja człowieka ogranicza się do prostych czynności, jak uzupełnianie paliwa.

Pellet

Podobnie jak ekogroszkiem, niskim wskaźnikiem emisji zanieczyszczeń i wysoką efektywnością energetyczną charakteryzuje się ogrzewanie pelletem. Pellet zalicza się do biomasy, która jest pochodzenia naturalnego. W domowych instalacjach grzewczych sprawdza się świetnie ponieważ nie emituje szkodliwych dla środowiska substancji i ma najlepszą kaloryczność, która związana jest z jego produkcją pod wysokim ciśnieniem. Pellet jest sprasowanym i zwartym drewnem opałowym, w którego skład wchodzą trociny, zrębki i wióry. Występuje w postaci granulatu, który jest wygodny w użytkowaniu i dostosowany do wielu pieców z załadunkiem.

Ogrzewanie olejem opałowym

Kolejnym ze źródeł ogrzewania jest olej opałowy. Jest on często alternatywnym ogrzewaniem dla gazu, kiedy nie mamy dostępu do gazociągów. Jego główne zalety to bezobsługowość urządzeń grzewczych, a także wysokie bezpieczeństwo, ponieważ temperatura zapłonu przy piecach na olej wynosi 55°C. Nie bez znaczenia jest także mniejszy wpływ na zanieczyszczenie środowiska. Wymaga on jednak zainstalowania zbiornika, w którym będzie się znajdowało paliwo.

Ogrzewanie drewnem

Kolejnym surowcem, tańszym niż olej opałowy i bardziej ekologicznym niż węgiel jest drewno. Jego zdecydowaną wadą jest potrzeba wygospodarowania dużej ilości miejsca na składowanie, gdyż w jednym sezonie grzewczym zużywa się go nawet kilka metrów sześciennych. Drewno opałowe nie może być świeże, zalecane jest spalanie drewna o wilgotności 12-20% (wartość energetyczna drewna spada wraz ze wzrostem jego wilgotności) oraz po okresie suszenia od 1,5 do 2 lat. Maksymalną wydajność i długą żywotność kotła zapewni spalanie drewna suszone przynajmniej 2 lata.

Czas na odnawialne źródła energii wykorzystywane do ogrzewania domów.

Odnawialne źródła energii

Stanowią one główny temat rozważań specjalistów na całym świecie oraz są wyznacznikiem nowych trendów dla producentów. Obostrzenia legislacyjne wymuszają podjęcie konkretnych kroków w celu oparcia energetyki na odnawialnych źródłach energii w ciągu najbliższych lat. W ekologicznym ogrzewnictwie prym wiodą oczywiście pompy ciepła. Bardzo dobrze współpracują z nimi podłogowe systemy grzewcze. Pompy ciepła to jedne z najnowocześniejszych urządzeń grzewczych, są bezobsługowe, tanie w eksploatacji i ekologiczne. Jakie rodzaje pomp ciepła występują:

• Pompa typu woda-woda – w tym przypadku pod powierzchnią ziemi muszą znajdować się cieki wodne w odpowiedniej ilości, aby pompa mogła wydajnie pobierać wodę
• Pompa typu powietrze-woda – pompa pobiera powietrze z zewnątrz. Niestety przy temperaturach poniżej 50°C konieczne jest dogrzanie pobranego powietrza za pomocą grzałki elektrycznej

Wspominając o odnawialnych źródłach energii, warto dodać, że fotowoltaika może być systemem wspomagającym pompę ciepła lub system oparty na ogrzewaniu energią elektryczną.

Ogrzewanie domów i mieszkań w Polsce – która forma jest najpopularniejsza?

Główny Urząd Statystyczny co roku podaje dane dotyczące metod ogrzewania stosowanych przez wszystkie gospodarstwa domowe w kraju. Oczywiście pierwsze miejsce zajmuje ciepło z sieci, z którego korzysta ponad 41% wszystkich gospodarstw domowych w kraju. Chodzi tu oczywiście głównie o lokale mieszkalne w miastach.

Natomiast w przypadku metod ogrzewania indywidualnego wciąż prym wiedzie węgiel kamienny. Stosowany jest w 33% gospodarstw domowych. Trzecie miejsce zajmuje gaz ziemny – 13,1%. Kolejne pozycje należą do:

• Drewna opałowego – 8,6%
• Energii elektrycznej – 2,8%
• Różnych rodzajów biomasy – 0,6%
• Oleju opałowego – 0,4%
• Gazu płynnego – 0,3%
• Pompy ciepła – 0,1%

Ogrzewanie domów w Polsce – porównanie kosztów ogrzewania w 2020 roku

Poniższe wyliczenia zostały przeprowadzone dla budynku o powierzchni 150 metrów kwadratowych i standardowego zapotrzebowania na energię cieplną, które wyniosło 10 350 kWh rocznie.

Koszty ogrzewania ekogroszkiem

Zacznijmy od ekogroszku. Zakładany średni koszt za tonę tego paliwa wynosi 800 PLN. Z kolei sama wartość opałowa plasuje się na poziomie 6,95 kWh/kilogram. Wynika z tego, że z jednej tony możemy pozyskać 6 950 kWh. W ostatecznym rozliczeniu ogrzewanie domu ekogroszkiem wyniesie nas około 1 200 złotych. Mimo niskich kosztów ogrzewania musimy pamiętać, że za kilka lat prawdopodobnie nie będzie możliwości ogrzewania domu tego typu paliwem. Już w tym momencie w niektórych miejscach Polski (choćby w Krakowie), nie można montować innych instalacji, niż takich, które czerpią energię ze źródeł odnawialnych. Dlatego ostatecznie montaż kotła na ekogroszek nie jest obecnie zbyt opłacalny.

Koszty ogrzewania gazowego

Przejdźmy do kosztów ogrzewania gazowego. Na wstępie trzeba zaznaczyć, że wydatki poniesione na ogrzewanie kotłem gazowym, w dużej mierze zależą od rodzaju zainstalowanego kotła. Na rynku dostępne są kotły kondensacyjne, tradycyjne bądź pulsacyjne. Najbardziej korzystnym pod względem finansowym jest zakup kotła kondensacyjnego. W kotle kondensacyjnym dobrej jakości, średni koszt wyprodukowania 1 kWh wynosi około 0,25 PLN. Oznacza to, że za ogrzewanie zapłacimy rocznie około 2 587 złotych. Kocioł kondensacyjny jest bardzo komfortowym i trwałym rozwiązaniem, dlatego można uznać, że jego instalacja się naprawdę opłaca. W przypadku kotła pulsacyjnego należy liczyć się z kosztem rzędu 2794 złotych, a tradycyjnego już ponad 4400 PLN.

Koszty ogrzewania pompą ciepła

Czas na pompę cieplną. Ogrzewając dom tą metodą zapłacimy około 1750 złotych rocznie. Ta kalkulacja pokazuje, że wśród dostępnych ekologicznych źródeł ciepła, to najbardziej opłacalne rozwiązanie. A w połączeniu z instalacją fotowoltaiczną, która będzie pełnić rolę zasilania pompy (produkcja prądu), możemy znacznie obniżyć rachunki. W tym miejscu należy jednak wspomnieć, że pompa ciepła będzie działać najlepiej, gdy dodatkowo zamontujemy ją w zestawie z systemem wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła (rekuperatorem) dobrej jakości.

Rekuperator może bowiem dodatkowo ogrzewać wciągane powietrze z zewnątrz tym, które wywiewane jest z domu. Taki proces nie wiąże się jednak z mieszaniem się dwóch strumieni (powietrza nawiewanego i wywiewanego), dlatego powietrze, które dostaje się do wnętrz zawsze będzie świeże. Gdy rekuperacja zostanie połączona z pompą ciepła, latem może być stosowana jako bardzo efektywna instalacja grzewczo-wentylacyjna.

Koszty ogrzewania elektrycznego

Czas na ogrzewanie elektryczne. Jest ono zdecydowanie najdroższym ze wszystkich dostępnych. Przy ogrzewaniu spełniającym powyższe założenia tą metodą należy liczyć się z kosztem rzędu 6900 złotych rocznie. W przyszłym roku będzie on jeszcze wyższy ze względu na nową opłatę mocową. Jednak podobnie jak w przypadku pompy ciepła, taką instalację również możemy wspomóc instalacją fotowoltaiczną, która pokryje część zapotrzebowania na prąd.

Koszty ogrzewania olejem opałowym

Czas na ogrzewanie olejem opałowym. Podobnie jak w przypadku ogrzewania gazowego, na rynku dostępne są m.in. kotły olejowe kondensacyjne oraz niskotemperaturowe. Średni roczny koszt ogrzewania tą metodą wyniósł w 2020 roku około 3312 złotych. Co gorsza, piece olejowe są nadal stosunkowo drogie, dlatego więc większość inwestorów wybiera inne źródła ciepła.

Jak wyglądają pozostałe metody? Węgiel kamienny to roczny koszt rzędu 2100 złotych, a pellet 2970 PLN. W przypadku drewna jego cena może być bardzo różna, zależnie od jego rodzaju, jakości, wilgotności i okresu suszenia. W przypadku bardzo taniego drewna minimalny roczny koszt spełniający wyżej wymienione warunki może wynieść 2200 złotych.

Jak zmieniały się ceny ogrzewania na przestrzeni 10 lat?

Biorąc pod uwagę trzy najpopularniejsze surowce, najmocniej w ciągu ostatniej dekady wzrosła cena energii elektrycznej. Mowa tu o podwyżce aż o 47%, a w kolejnych latach ten trend z całą pewnością nie ulegnie zmianie.

Ciekawie i zaskakująco wygląda sytuacja, jeśli chodzi o zmiany cen węgla kamiennego wykorzystywanego jako paliwo do ogrzewania. Na świecie znaczenie tego surowca spada, a w konsekwencji jego cena również. W Polsce wygląda to zupełnie inaczej – w ciągu ostatniej dekady jego koszt wzrósł o 33%.

Z kolei w przypadku biomasy i bardziej ekologicznych surowców grzewczych, takich jak pellet, ekogroszek czy drewno, cena średnio wzrosła o 22%.

W przypadku gazu ziemnego trend jest odwrotny, dzięki czemu ta inwestycja wygląda zdecydowanie najlepiej. W ciągu ostatniej dekady cena spadła o 11%.

Jeszcze lepiej przedstawia się kwestia pompy ciepła. Zaczęto je stosować na szerszą skalę na początku ostatniej dekady i od tego czasu przez rozwój technologii koszt ogrzewania domu tą metodą zdołał spaść o 13%. Należy jednak dodać, że pompa ciepła korzysta ze stosunkowo dużej ilości wody użytkowej, a jej koszt wzrósł o 40% W ostatecznym rozrachunku uwzględniając wszystkie wydatki, koszt ogrzewania przy użyciu pompy ciepła zmniejszył się o 8%.

W przypadku ogrzewania budynków mieszkalnych sieci miejskiej sytuacja także wygląda interesująco. Po pierwsze, cena za 1 gigadżul (GJ) energii z sieci miejskiej różnią się w zależności od tego czy źródła wytwarzające ciepło pracują w kogeneracji, czy też nie. Jednostki, które wytwarzają zarówno energię elektryczną i ciepło użytkowe, mają niższe ceny. W tym przypadku średnia cena w Polsce wynosi 36,18 PLN/GJ i spada o około 1% z każdym rokiem.

W sytuacji, gdy ciepłownia wytwarza ciepło bez kogeneracji, w większości regionów rachunki będą wyższe. Średnia cena wyniosła 41,80 PLN/GJ. Co ważne w obu przypadkach, ceny na wschodzie kraju są niższe niż na zachodzie. Najmniej za ciepło z sieci płacą mieszkańcy województwa świętokrzyskiego i lubelskiego, a najwięcej zachodniopomorskiego i lubuskiego.