Inwestowanie w dzieła sztuki uchodzi za jedną z najskuteczniejszych form zabezpieczenia kapitału przed inflacją czy dewaluacją. To jednak nie wszystko. Jak łatwo się domyślić, dla wielu osób kupujących dzieła sztuki, równie istotnym aspektem – a często nawet jeszcze ważniejszym – są względy estetyczne. Takie inwestycje mają ogromną wartość emocjonalną – w końcu dla nabywcy posiadanie obrazów o ogromnym znaczeniu historycznym, obcowanie z ponadczasowym pięknem jest czymś absolutnie niezwykłym, co trudno wycenić.
Warto również dodać, że rynek sztuki dynamicznie rozwija się nie tylko w najbogatszych gospodarkach świata, ale również w Polsce. W 2021 roku na rodzimym rynku sztuki padły bowiem aż dwa rekordy. Drugi miał miejsce podczas grudniowej aukcji w domu aukcyjnym DESA Unicum. Wtedy brąz “Dwie mężatki” Andrzeja Wróblewskiego został sprzedany za rekordowe 13,4 miliona złotych, co uczyniło go najdrożej sprzedanym dziełem sztuki w Polsce.
Decydując się na inwestycję w dzieła sztuki trzeba jednak pamiętać, iż wymagają one właściwego przechowywania – zarówno pod względem odpowiednich warunków otoczenia jak i samej ochrony przed kradzieżą. O co konkretnie należy zadbać? Przekonamy się poniżej:
Jak bezpiecznie eksponować obraz? 
Oprócz pobudek estetycznych i kompozycyjnych, takich jak kolor ściany czy wybór odpowiedniej ramy, które w dużej mierze wpływają na wybór odpowiedniego miejsca do powieszenia obrazu, niezwykle istotne jest także zadbanie o właściwe i dogodne warunki prezentowania pracy.
Temperatura
Zacznijmy od tego, iż w pomieszczeniach wyznaczonych do przechowywania dzieł sztuki powinny panować przede wszystkim stabilne warunki klimatyczne zarówno w ujęciu rocznym, jak i przede wszystkim dobowym.
Obecnie przyjmuje się, że dla większości obiektów utrzymanie temperatury na poziomie od 16 do 25 stopni Celsjusza oraz wilgotności względnej (RH) od 40% do 60% jest wystarczające, choć za idealne warunki przechowywania uznaje się RH na poziomie od 45% do 55%. Badania wskazują, że po przekroczeniu wartości wilgotności względnej 65% znacznie wzrasta prawdopodobieństwo ataku mikrobiologicznego.
Co jednak bardzo ważne, fluktuacje dobowe temperatury nie powinny przekraczać 2 stopni Celsjusza, a wilgotności względnej – 8%. Z tego powodu należy unikać wieszania dzieła zwłaszcza w pobliżu miejsc narażonych zarówno na zwiększone temperatury (kominek, grzejnik), jak i zbyt niskich (na przykład w pobliżu drzwi wyjściowych).
Oświetlenie
Bardzo istotnym elementem jest również oświetlenie. Zniszczenia wywołane promieniowaniem świetlnym są bowiem nieodwracalne. Uważa się, że promieniowanie tego typu to ma charakter kumulatywny, co oznacza, że dokładnie te same zmiany nastąpią w obrazie, jeśli będziemy go oświetlać przez godzinę strumieniem światła 500 luksów, co jeśli obraz oświetlać będziemy przez 5 godzin strumieniem 100 luksów.
Normy opracowane w latach siedemdziesiątych XX wieku, które wynikały z szeregu założeń i ówczesnych możliwości technicznych, zalecały oświetlenie:
- 50 luksów dla obiektów bardzo wrażliwych (papier, barwniki organiczne, akwarele, gwasze, tkaniny)
- Od 150 do 200 luksów dla obiektów średnio wrażliwych (malarstwo olejne, tempera jajowa)
- 500 luksów dla obiektów niewrażliwych na promieniowanie świetlne (kamień).
Ekspozycja rotacyjna
Dziś stosuje się obliczenia kumulatywne, czyli rozważa się dawkę promieniowania, jaką obiekt otrzymuje przez określony czas. Jeśli stanowi ona zagrożenie dla trwałości obiektu, proponuje się ekspozycję rotacyjną. Zgodnie z nią obiekt powinien być eksponowany tylko przez 3 miesiące w roku, a przez pozostały czas przechowuje się go w ciemni. Jeżeli nie wiemy, do jakiej grupy zaklasyfikować dany obiekt, możliwe jest przeprowadzenie badania mikroblaknościomierzem.
Brak dostępu do promieni słonecznych
Przede wszystkim dla większości materiałów, z których zbudowane jest dzieło sztuki, zabójcze są jednak promienie ultrafioletowe. Oświetlenie zarówno w pomieszczeniu ekspozycyjnym jak i magazynowym, powinno być więc sztuczne i pozbawione promieni UV. Jeśli do pomieszczenia wpada światło słoneczne, okna powinny być zaopatrzone w folie blokujące UV oraz rolety.
Należy również pamiętać o ubocznym efekcie oświetlania niektórymi źródłami światła sztucznego. Żarówka wolframowa czy halogenowa, pomimo iż najlepiej oddaje barwy, wytwarza dużo ciepła. Diody LED wymagają z kolei przetwornika napięcia, który nieodpowiednio umieszczony również może prowadzić do nagrzewania powierzchni obiektu zabytkowego.
Uwaga na kurz!
Wieszając dzieło sztuki warto zadbać, aby pomiędzy nim a powierzchnią ściany znajdowała się niewielka przestrzeń, która zapobiegać będzie zbieraniu się w tym miejscu kurzu oraz wilgoci. W kurzu znajdują się bowiem groźne dla obrazu mikroorganizmy. Przestrzeń taką można osiągnąć dzięki zastosowaniu niewielkich prostopadłościennych podkładek, przymocowanych na wszystkich czterech rogach pracy od wewnętrznej strony.
Należy również pamiętać, aby dzieła pozbawione szyby nie znajdowały się w pomieszczeniach, w których pojawia się dym papierosowy. On także źle wpływa na strukturę prac. Ponadto, powinniśmy zdejmować wiszące dzieło profilaktycznie przynajmniej dwa razy do roku, oglądając je przy tym dokładnie i sprawdzając, czy nie uległo zniszczeniom i urazom. Dzięki temu każda szybka i w miarę “świeża” interwencja zminimalizuje dalszą degradację pracy.
Jak odkurzać dzieła sztuki? 
Oczywiście eksponowane dzieła sztuki, podobnie jak reszta domowych sprzętów z biegiem czasu będą zbierać kurz i brud, dlatego bardzo ważne jest, aby poddawać je regularnym zabiegom odświeżającym. Konieczne jest więc regularne sprzątanie, jednak bez zastosowania dużej ilości wody, która może przyczynić się do niekontrolowanego wzrostu wilgotności w pomieszczeniu. Niezalecane jest również zamiatanie podłogi, które powoduje wzbijanie się cząstek kurzu osadzającego się w wyższych partiach pomieszczenia, czyli na wiszących na ścianach eksponatach.
Dobrym i bezpiecznym rozwiązaniem jest stosowanie odkurzaczy wyposażonych w filtry HEPA. Przy oczyszczaniu samych obiektów zabytkowych należy pamiętać o zakładaniu bawełnianych rękawiczek, tak aby nie zanieczyszczać powierzchni drobinami tłuszczu i białka stanowiącego dobrą pożywkę dla mikroorganizmów. Odkurzanie powinno być wykonywane na sucho. Stosować można miękkie szczotki, czy szmatki z mikrofibry niepozostawiające nitek na obiekcie.
Jak bezpiecznie przechowywać obrazy, gdy nie są eksponowane?
Bardzo istotne jest, aby dzieło sztuki nie przebywało długo w szczelnym zamknięciu, bez dopływu powietrza. Jeśli z różnych powodów nie możemy wyeksponować dzieła i jesteśmy zmuszeni je magazynować przez dłuższy czas, warto wybrać miejsce suche oraz wolne od wilgoci, która wpływa negatywnie na stan techniczny obrazu ułatwiając rozwój grzybów.
Dla przykładu obrazy mogą być przechowywane, tak jak w muzeach, na siatkach magazynowych lub w prostych regałach, ułożone niczym książki. W tym drugim przypadku istotne jest zabezpieczenie narożników.
Warunki magazynowania nie powinny różnić się mocno od tych, w których obraz wisi na ścianie. Wszystkie drastyczne różnice i przejścia z zimna do ciepła oraz z suchego do miejsc wilgotnych i na odwrót, są bardzo niekorzystne i należy ich unikać. Dzieła magazynowane przez długi czas trzeba okresowo doglądać tak, aby na bieżąco czuwać nad ich stanem technicznym. Umieszczone około 2-3 metry nad ziemią prace można przykryć bawełnianym materiałem tak, aby zminimalizować zakurzenie.
Jakich materiałów należy unikać?
Tworzyw sztucznych należy bezwzględnie unikać, ponieważ nie przepuszczają powietrza. Także folia bąbelkowa, ze względu na to, że nie przepuszcza powietrza i pary wodnej oraz jest wrażliwa na podwyższoną temperaturę, nie jest zalecana. 
Jak chronić kolekcję dzieł sztuki przed potencjalnymi złodziejami?
Jako że, domowa kolekcja dzieł sztuki często stanowią ozdobę wnętrz i jest eksponowana również dla gości, warto zadbać o odpowiednie zabezpieczenie nieruchomości w postaci systemu alarmowego, monitoringu oraz automatyki domowej, która będzie pozorować obecność domowników.
