Emerytura pomostowa 2024

Udostępnij

16 sierpnia prezydent Andrzej Duda podpisał dziś nowelizację ustawy o emeryturach pomostowych. Dzięki niej wcześniejsze świadczenie mogą zyskać osoby, które wykonywały prace w szczególnych warunkach po 31 grudnia 1998 roku.

Na czym polegają emerytury pomostowe? Kto będzie uprawniony do otrzymywania takiego świadczenia w 2024 roku? W jaki sposób wnioskuje się o emeryturę pomostową? Przekonamy się poniżej:

Emerytura pomostowa – co to?

Emerytura pomostowa to wcześniejsza emerytura przysługująca osobom wykonującym pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Zasady przyznawania emerytury pomostowej oraz charakterystykę pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze reguluje ustawa o emeryturach pomostowych z 19 grudnia 2008 roku. Prawo do emerytury pomostowej mają pracownicy zatrudnieni na pełen etat na podstawie umowy o pracę.

Emerytura pomostowa jest wypłacane do momentu uzyskania prawa do emerytury, lub do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego (czyli 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn).

Co istotne, emerytura pomostowa jest wyliczana na tych samych zasadach, co emerytura powszechna. Oznacza to, że wysokość omawianego świadczenia wynosi 100% potencjalnej emerytury obliczonej dla osoby w wieku 60 lat. Ponadto, jest ono też waloryzowana według tych samych zasad, co emerytura powszechna.

Warto również wiedzieć, że emerytura pomostowa nie jest przyznawana automatycznie – aby otrzymać emeryturę pomostową, należy złożyć dokumenty, na podstawie których Zakład Ubezpieczeń Społecznych określi, czy danej osobie przysługuje to świadczenie.

Czym jest praca w szczególnych warunkach?

Według ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości.

Do prac wykonywanych w szczególnych warunkach zalicza się prace determinowane siłami natury, takie jak prace pod ziemią, na wodzie, pod wodą oraz w powietrzu, a także prace w warunkach gorącego i zimnego mikroklimatu

Do prac wykonywanych w szczególnych warunkach zalicza także bardzo ciężkie prace fizyczne, prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego oraz ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała.

Praca w szczególnych warunkach – przykłady

Wśród prac w szczególnych warunkach można wyróżnić między innymi:

  • Prace bezpośrednio przy przeróbce mechanicznej węgla oraz rud metali lub ich wzbogacaniu
  • Prace udostępniające lub eksploatacyjne związane z urabianiem minerałów skalnych
  • Prace murarskie bezpośrednio w piecach hutniczych, odlewniczych, bateriach koksowniczych oraz w piecach do produkcji materiałów ceramicznych
  • Prace bezpośrednio przy ręcznym zestawianiu surowców lub ręcznym formowaniu wyrobów szklanych w hutnictwie szkła
  • Prace bezpośrednio przy obsłudze agregatów i urządzeń do produkcji metali nieżelaznych
  • Prace przy ręcznym formowaniu, odlewaniu, czyszczeniu lub szkliwieniu wyrobów ceramicznych
  • Prace fizyczne ciężkie bezpośrednio przy przeładunku w ładowniach statku
  • Prace rybaków morskich
  • Prace w powietrzu wykonywane na statkach powietrznych przez personel pokładowy
  • Prace garbarskie bezpośrednio przy obróbce mokrych skór
  • Prace fizyczne ciężkie w podziemnych kanałach ściekowych
  • Prace bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub prace rozbiórkowe związane z ich usuwaniem

Czym jest praca o szczególnym charakterze?

Praca o szczególnym charakterze to praca wymagająca szczególnej odpowiedzialności oraz sprawności psychofizycznej, której możliwość prawidłowego wykonania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.

Praca o szczególnym charakterze – przykłady

Do pracy o szczególnym charakterze zaliczamy między innymi takie profesje, jak:

  • Pilot statków powietrznych
  • Kontroler ruchu lotniczego
  • Mechanik lotniczy
  • Kierowca pojazdów uprzywilejowanych
  • Operator reaktorów jądrowych
  • Funkcjonariusz straży ochrony kolei
  • Maszynista pojazdów trakcyjnych
  • Kierowca autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym
  • Operator żurawi wieżowych, do obsługi, których są wymagane uprawnienia kategorii IŻ lub równorzędne oraz dźwignic portowych
  • Członek zespołów ratownictwa medycznego
  • Nauczyciel, wychowawca i inny pracownik pedagogiczny zatrudniony w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, ośrodkach szkolno-wychowawczych, schroniskach dla nieletnich oraz zakładach poprawczych
  • Personel sprawujący opiekę nad mieszkańcami domów pomocy społecznej dla przewlekle psychicznie chorych, niepełnosprawnych intelektualnie dzieci i młodzieży lub dorosłych
  • Personel medyczny w zespołach operacyjnych dyscyplin zabiegowych i anestezjologii w warunkach ostrego dyżuru

Komu przysługuje emerytura pomostowa?

Aktualnie, do końca 2023 roku prawo do emerytury pomostowej przysługuje wyłącznie osobom, które spełniają poniższe warunki:

  • Urodziły się po 31 grudnia 1948 roku
  • Mają co najmniej piętnastoletni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (w przypadku niektórych prac może być to krótszy okres)
  • Osiągnęły wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn (może różnić się w zależności od rodzaju pracy)
  • Mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn
  • Rozwiązały umowę o pracę (a jeśli pracują w kilku miejscach naraz – wszystkie stosunki pracy)
  • Przed 1 stycznia 1999 roku wykonywały prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze

Ostatni z wymienionych wymogów w praktyce powoduje, że emerytury pomostowe mają obecnie wygasający charakter. Prawo do nich zyskują bowiem tylko osoby ze starszych roczników, które pracowały w szczególnych warunkach przed 1999 rokiem.

W ubiegłym roku łączna kwota wypłat osiągnęła 1,79 miliarda złotych. Średnia wysokość emerytury pomostowej wyniosła 3814,97 PLN. Co istotne, według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w czerwcu 2023 roku liczba osób pobierających emerytury pomostowe wyniosła 40 800.

Zmiany w emeryturach pomostowych w 2024 roku

Podpisana 16 sierpnia przez prezydenta Andrzeja Dudę nowelizacja ustawy o emeryturach pomostowych usuwa wspomniany wymóg, co oznacza, że ze świadczeń pomostowych będą mogły korzystać też osoby spełniające pozostałe warunki, które pracowały w szczególnych warunkach wyłącznie po 31 grudnia 1998 roku.

Nowe przepisy w sprawie emerytur pomostowych będą obowiązywać od 1 stycznia 2024 roku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych szacuje, że po uchyleniu wygasającego charakteru emerytur pomostowych, liczba osób, które przejdą na to świadczenie, wyniesie:

  • W 2024 roku – 7300
  • w 2029 roku – 4000
  • W 2033 roku – 4800

Wiceminister Rodziny i Polityki Społecznej Stanisław Szwed wskazał, że uchylenie wygasającego charakteru emerytur pomostowych oznacza wzrost wydatków na ten cel w wysokości 240 milionów złotych rocznie

Jak otrzymać emeryturę pomostową? – wniosek EPOM

Starając się o przyznanie emerytury pomostowej należy pamiętać o złożeniu wymaganych dokumentów. W pierwszej kolejności należy złożyć wniosek EPOM. Do wniosku o emeryturę pomostową trzeba dołączyć:

  • Zaświadczenia o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
  • Dokumenty, które wymaga ZUS, aby ustalić nasz kapitał początkowy, o ile nie mamy go jeszcze ustalonego
  • Dokument, który potwierdza, że rozwiązaliśmy stosunek pracy

Gdzie i kiedy złożyć wniosek o emeryturę pomostową?

Wniosek o emeryturę pomostową można złożyć osobiście lub przez pełnomocnika:

  • W placówce ZUS
  • Przez płatnika składek
  • Pocztą
  • Przez Internet

Osoba starająca się o emeryturę pomostową może złożyć dokumenty do ZUS nie wcześniej niż na 30 dni przed spełnieniem warunków do przyznania świadczenia lub zamierzonym terminem przejścia na emeryturę.

Jeżeli wniosek o emeryturę pomostową zostanie złożony wcześniej, organ rentowy wyda decyzję o odmowie prawa do świadczenia, wskazując, które warunki nie zostały spełnione. Jeżeli wniosek zostanie złożony w kolejnych miesiącach po spełnieniu warunków do emerytury, prawo do świadczenia zostanie ustalone od miesiąca zgłoszenia wniosku.

Kiedy ustaje prawo do emerytury pomostowej?

Prawo do emerytury pomostowej ustaje:

  • Z dniem poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury, która jest ustalona decyzją organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, określonego w odrębnych przepisach
  • Z dniem osiągnięcia przez uprawnionego wieku emerytalnego (60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn) – dzieje się tak, jeżeli uprawniony nie ma prawa do emerytury ustalonego decyzją organu rentowego lub innego organu emerytalno-rentowego, określonego w odrębnych przepisach
  • Z dniem śmierci uprawnionego

Emerytura pomostowa a praca na etacie

Co ciekawe, istnieje możliwość łączenia emerytury pomostowej z pracą na etacie – jeśli osoba pobierająca to świadczenie wróci do pracy na etat i nie będzie to praca w szczególnych warunkach, ani o szczególnym charakterze.

Ponadto, aby emerytura pomostowa była wypłacana w pełnej wysokości, przychód z tytułu umowy o pracę nie może przekroczyć 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Natomiast jeśli przychód osoby uprawnionej do emerytury pomostowej przekroczy 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, świadczenie ulegnie zawieszeniu.

Mało tego – Zakład Ubezpieczeń Społecznych zawiesi wypłatę świadczenia również w sytuacji, gdy osoba pobierająca emeryturę pomostową wróci do pracy na etat i będzie wykonywała pracę w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze. W tym przypadku bez względu na osiągane przychody, świadczenie zostanie wstrzymane.

Jakub Bandura
Jakub Bandura
Redaktor portalu PortfelPolaka.pl. Wiedzę z zakresu rynków finansowych i inwestowania zgłębiał na studiach ekonomicznych. Trader rynku OTC i Forex preferujący handel krótkoterminowy. Entuzjasta statystyki oraz analizy technicznej instrumentów finansowych.

Najnowsze

Zobacz również