Przypadki dyskryminacji w pracy nadal są wcale nie tak rzadkim zjawiskiem. Problem ten może dotknąć pracownika w formie pośredniej lub bezpośredniej. Dyskryminacja jest nierównym traktowaniem poszczególnych pracowników, którzy są w zbliżonej sytuacji lub zajmują podobne stanowisko. Co o dyskryminacji i nierównym traktowaniu w pracy warto wiedzieć? Jak się uchronić? Jak w przypadku jej wystąpienia postąpić? Podpowiadamy poniżej!
Co o dyskryminacji mówi polskie prawo?
Podstawowymi regulacjami dotyczącymi dyskryminacji są te zawarte w Kodeksie Pracy. Ich treść może jednak okazać się trudna do zrozumienia — w tym wypadku warto skorzystać z pomocy specjalizującego się w tej gałęzi prawa adwokata. Polecamy również artykuł blogowy prawników z Poznania: https://smadwokaci.pl/aktualnosci/prawo-pracy/dyskryminacja-w-pracy/.
Aby mówić o dyskryminacji w pracy, powinniśmy wiedzieć, co owo pojęcie obejmuje. Pierwsza część artykułu 18 (3a) Kodeksu Pracy stanowi, że:
„Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych”.
Dyskryminacja w pracy — co warto wiedzieć?
Jednym z często zadawanych pytań jest to o różnicę pomiędzy dyskryminacją a nierównym traktowaniem w pracy. Otóż kwestię tą rozwiązuje nowelizacja Kodeksu Pracy z 7 września 2019 roku — według niej w większości przypadków nierówne traktowanie pracowników stanowi ich dyskryminację.
O czynnikach mogących być podstawą dyskryminacji przeczytamy z kolei w artykule 11 (3) Kodeksu pracy. Są nimi, chociażby:
- płeć i wiek,
- niepełnosprawność,
- rasa, pochodzenie etniczne i narodowość,
- religia lub wyznanie,
- przekonania polityczne,
- przynależność związkowa,
- orientacja seksualna,
- zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony,
- zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.
Nierówne traktowanie w pracy — rodzaje dyskryminacji
Przepisy wyróżniają 2 rodzaje dyskryminacji pracowników — bezpośrednią oraz pośrednią. Dyskryminacja bezpośrednia jest znacznie łatwiejsza do zweryfikowania. Powstaje ona na podstawie wcześniej wymienionych cech i dotyczy warunków zatrudnienia czy też kwestii takich jak awansowanie, dostęp do szkoleń. Za przykład może tu posłużyć ogłoszenie o pracę — jeżeli jest skierowane jedynie do kobiet przed 40 rokiem życia, uznać możemy, że zachodzi dyskryminacja bezpośrednia.
Bardziej problematyczna jest dyskryminacja pośrednia, gdyż w jej przypadku warunki, które są pozornie neutralne, prowadzą do powstania dysproporcji. Często dotyka ona grupy pracowników, których coś łączy — na przykład płeć czy religia. Przejawia się ona między innymi w zachowaniach sprzecznych z zasadami niektórych wyznań. Jeśli natomiast dane wymaganie jest konieczne ze względu na charakter czy rodzaj pracy, dyskryminacja nie zachodzi.
Inne odmiany dyskryminacji
Dyskryminacja może przejawiać się także w innych odmianach — jest nią, chociażby mobbing. Definicja tego zjawiska została zawarta w artykule 94 [3] § 2 Kodeksu Pracy. Są to działania, które polegają na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika. Powodują lub mają na celu poniżenie, lub ośmieszenie pracownika, mogą one wywoływać u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej. Celem mobbingu jest także izolowanie pracownika lub wyeliminowanie z zespołu.
Innym, mającym podtekst seksualny, przejawem dyskryminacji jest molestowanie. Sprawcą może być zarówno pracodawca, jak i współpracownik. Do zachowań zaliczających się do molestowania należy każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym lub zachowania odnoszące się do płci pracownika. Mogą być to słowa, gesty czy też uwagi dotyczące wyglądu pracownika. Ochrona osób dotkniętych mobbingiem i molestowaniem seksualnym jest taka sama jak osób dotkniętych wcześniej wspominaną dyskryminacją. Aby wiedzieć, jak zachować się w różnego rodzaju sytuacjach, które naruszają prawo, dobrze jest dbać o swoją świadomość i stale się dokształcać. Informacje dotyczące Twoich praw znajdziesz m.in. na blogu prawniczym, pod adresem: https://smadwokaci.pl/aktualnosci/.
Dyskryminacja w pracy — co robić?
Pracownik, który doświadczył wykluczających lub upokarzających zachowań, może ubiegać się swoich praw w sądzie pracy (odszkodowania lub przywrócenia do pracy). Ulgę stanowić może fakt, iż ciężar dowodu jest w tym przypadku przeniesiony na pracodawcę. Co więcej, dyskryminowany pracownik może złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy, co wiązać się będzie z wszczęciem postępowania przez odpowiedni inspektorat. Dyskryminowana osoba ma prawo do uzyskania odszkodowania za poniesione szkody materialne oraz do zadośćuczynienia za krzywdę, której doznała z tytułu nierównego traktowania.