W czasie ostatniej kampanii wyborczej, obecna partia rządząca, zapowiadała wprowadzenie programu 500 plus, który wspomagałby polskie rodziny. Prawo i Sprawiedliwość wygrało wybory parlamentarne w 2015 roku i odsunęło od władzy rządzącą przez wcześniejsze dwie kadencje, Platformę Obywatelską. W dniu 16 listopada 2015 roku, został zaprzysiężony nowy rząd, z Beatą Szydło na czele.
Realizując program wyborczy, w ciągu kilku miesięcy przegłosowano ustawę wprowadzającą program 500+. Program ten od początku budził pewne kontrowersje i rozpalał dyskusje. Wielu komentatorów pytało: Dla kogo 500 plus? Komu zostanie przyznane? Dla wszystkich rodzin, czy być może dla wybranych? Jak wygląda 500+ i na jaką pomoc państwa mogą liczyć polskie rodziny?
Program Wsparcia dla rodziców – Rodzina 500+
Program rodzina 500 plus, określa ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2016 r. poz. 195). Polskie rodziny mogły otrzymywać świadczenia już od kwietnia ówczesnego roku. Projekt ten zakłada comiesięczną wypłatę dla rodzin w wysokości 500 zł na drugie i każde kolejne dziecko. Im liczniejsza rodzina składa wniosek o 500 plus, tym na większą pomoc finansową państwa może liczyć. Program 500 plus zasady ma proste. Świadczenie wypłacane jest faktycznym opiekunom prawnym, bez względu czy są nimi rodzice biologiczni, dziadkowie, czy może rodzina zastępcza.
Ustawa zakłada również możliwość wypłaty świadczenia na pierwsze dziecko, jeśli rodzina spełnia określone kryterium dochodowe 500 plus. Aby otrzymać 500 plus na pierwsze dziecko kryteria to dochody nie mogące przekroczyć 800 zł netto na osobę w rodzinie. Jeśli w składzie rodziny jest niepełnosprawne dziecko, wówczas kryterium dochodowe na członka rodziny, wynosi 1200 zł. Zgodnie z założeniami ustawy, dzieckiem przestaje się być w wieku 18 lat, co uniemożliwia pobieranie tego świadczenia na dorosłe dzieci.
500 Plus – Pierwotne Założenie Programu
Początkowo PiS rozważał wprowadzenie programu 500 zł na każde dziecko, bez względu na kryterium dochodowe. Jednakże w ostatecznym projekcie, który trafił pod laskę marszałkowską, założono brak kryterium dochodowego, od drugiego dziecka w rodzinie. Z kolei najubożsi mogą złożyć wniosek o 500 zł na pierwsze dziecko, jeśli spełniają omówione wcześniej kryteria.
Dodatkowo program 500plus miał przyczynić się do zwiększenia dzietności, co miałoby poprawić sytuację w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. ZUS wypłaca emerytom ich świadczenia na bieżąco, ze składek które odprowadzane są od osób pracujących. Im mniejsza dzietność w Polsce, tym bardziej zagrożona jest sytuacja przyszłych emerytów. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że w przyszłości, zabraknie pieniędzy na wypłaty dla tych, którzy z racji wieku nie są w stanie pracować. Depresja demograficzna jest zauważalna w Polsce od 1989 roku. Dodatkowo sytuacja części rodzin, które żyją w ubóstwie, zrodziło plany pomocy ze strony państwa, którego owocem jest omawiany program.
Czym Jest Obecnie 500 Plus Program
Obecnie 500+ stanowi jeden z filarów finansowego wsparcia rodzin przez państwo. W przeciągu ponad 3 lat trwania programu, mocno zakorzenił się w świadomości polskich rodzin z dziećmi. Początkowo partie opozycyjne, które krytykowały chęć rozdawnictwa ze strony rządzących, przekonały się że kontynuacja tego programu może im przysporzyć dodatkowych wyborców. Doszło nawet do absurdalnych sytuacji, gdzie najwięksi krytycy pięćset plus, prześcigają się w pomysłach rozszerzenia tego programu, a nawet zwiększenia świadczenia.
Chcąc otrzymywać 500 plus wniosek należy złożyć w urzędzie dzielnicy/gminy, w którym dana rodzina zamieszkuje. Można to zrobić bezpośrednio udając się do urzędu, jak również złożyć wniosek 500 plus przez Internet. Dodatkowo wniosek o 500plus można złożyć, w niektórych bankach, za pośrednictwem bankowości elektronicznej. Z jednej strony, program ten przyczynił się do zmniejszenia ubóstwa wśród dzieci, dzięki comiesięcznym świadczeniom dla najbardziej potrzebujących. Z kolei krytycy tego programu wskazują, że część zamożnych rodzin, pobiera 500+ na drugie i każde kolejne dziecko. Jeśli posiadają większa ilość dzieci, to stanowi to dodatkowy wydatek dla budżetu państwa. Rodziny zamożne otrzymują wsparcie państwa, pomimo że ich sytuacja materialna nie wymaga takiej pomocy.
Program 500 Plus na Pierwsze Dziecko – czy są takie plany
W 2019 roku, prezes Prawa i Sprawiedliwości – Jarosław Kaczyński – zaproponował na konwencji partii rządzącej zmiany w programie 500 +. Zgodnie z zapowiedziami, już od lipca b.r., polskie rodziny będą mogły otrzymać świadczenie 500 plus na 1 dziecko. Tym samym zostałoby zlikwidowane kryterium dochodowe. Proponowane zmiany spotkały się z mieszanymi uczuciami komentatorów. Zdarzały się bowiem sytuację, w którym kryterium dochodowe 500 + zostało przekroczone o np. kilkanaście, czy kilkadziesiąt groszy. W takiej sytuacji, wnioskująca rodzina nie mogłaby liczyć na dodatkowe 500 zł na pierwsze dziecko.
Z drugiej strony te rodziny, których status materialny jest na wysokim poziomie, będą mogli liczyć na dodatkowe, comiesięczne wpłaty na konto. Prognozowany koszt programu 500+, z 500 zł na każde dziecko, ma wynieść ponad 31 mld zł w 2019. Zmiany w 500 plus program mają wynieść 41,4 mld zł, już w 2020 roku.
500 Plus Zmiany od Początku Programu
Wprowadzenie programu rodzina 500+ związane było ze sporym zainteresowaniem społecznym. Wypłaty 500 plus ruszyły od 1 kwietnia 2016 roku. Ustawa z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, zakłada wypłatę świadczeń przez rok. Dlatego też wnioskodawcy chcąc zachować ciągłość wypłat, zmuszeni są do składania nowych wniosków. Widząc, które aspekty nie zostały doprecyzowane w ustawie, pierwsze zmiany w rządowym programie, weszły w życie już w 2017 roku, przed wypłatą nowych świadczeń.
Zmiany dotyczyły wniosków dochodowych (świadczenie na pierwsze dziecko). W kwestii 500 plus na drugie dziecko oraz 500 zł na każde dziecko kolejne, nic się nie zmieniło. Nowelizacja ustawy dokładnie sprecyzowała 500 plus kryteria dla osób będących w nieformalnych związkach. Zobligowane zostały do dostarczania zaświadczeń o wystąpieniu o alimenty wobec partnera. W pierwszym okresie, wystarczyło oświadczenie o byciu samotnym rodzicem. Tworzyło to możliwość do pobierania 500 zł na pierwsze dziecko, przez osoby nieuprawnione do takiego świadczenia.
Dodatkowo uregulowana została kwestia fikcyjnego zmniejszania dochodu. Przykładem takiego działania, było zwalnianie się z pracy i zatrudnianie u tego samego pracodawcy, ale za niższe pieniądze. Miało to na celu spełnić kryterium dochodowe 500 + na pierwsze dziecko. Wprowadzone w 500 plus program zmiany, zaczęły uwzględniać dłuższy okres zatrudnienia, aby ukrócić tego typu proceder. W kolejnych okresach podwyższane było kryterium dochodowe 500plus, aż do obecnie obowiązujących wysokości.
Statystyki 500+ od 2016 do 2018 roku
W 2017 roku zaobserwowano wzrost urodzeń, względem roku poprzedniego. W 2016 roku urodziło się 381 tys. dzieci, zaś w 2017, liczba ta zwiększyła się o 20 tysięcy. Rządzący określili ten wzrost mianem efektu 500+, co miało potwierdzać słuszność wprowadzonego programu. Jednakże w 2018 roku odnotowano spadek do 388 tys. urodzeń, co ożywiło dyskusję o zasadność programu pięćset plus.
Program rodzina 500+ objął ponad 55% dzieci do 18 roku życia. Jest to ok. 3,8 mln dzieci. Najwięcej dzieci korzysta z tego w województwie lubelskim, podlaskim, świętokrzyskim oraz podkarpackim. Widać duże zainteresowanej tym programem w rejonie Polski Wschodniej.
W 2016 roku, do polskich rodzin trafiło ponad 16 mld zł z programu 500+. Z kolei w 2017 roku było już to ponad 23 mld zł. W 2018 roku, budżet przewidziany na program wsparcia rodzin, wynosił ponad 24,5 mld zł, co pokazuje coroczny wzrost kosztów państwa. Dodatkowo obciążenie budżetu projektem 500 plus na każde dziecko, niesie za sobą coraz większy deficyt.
500+ [Podsumowanie]
Komentatorzy sceny politycznej zastanawiają się: co z 500 plus dalej? Czy program będzie kontynuowany, czy może zostanie przerwany, ze względu na wysokie koszty skarbu państwa? Póki co, ani rządzący, ani opozycja nie planują ograniczać dostępu do tego świadczenia. W roku wyborczym, ciężko o poważną i merytoryczną dyskusję na temat wydatków państwa, jeśli każdy z pretendentów prześciga się z nowym pomysłem zebranie głosów.
Podstawowym plusem rządowego projektu, jest zmniejszenie poziomu ubóstwa dzieci w Polsce. Dodatkowo wsparcie finansowe pozwoliło wielu rodzinom na zrealizowanie marzeń o wakacjach nad polskim morzem, czy w górach. Napędzanie konsumpcji jest dobrym efektem, ponieważ wspiera rodzimą gospodarkę.
Niepokojący jest fakt, iż wiele kobiet zaczęło odchodzić z pracy ze względu na otrzymywanie świadczenia 500+. Projekt rządowy powinien zachęcać obywateli do aktywności zawodowej, przez co płacili by więcej podatków. W ten sposób można by mówić o inwestycji w przyszłość. Pobieranie świadczeń bez dorzucania się do kasy budżetu państwa, jest zwykłym rozdawnictwem ze strony rządzących. Jeśli dodać fakt, że poziom dzietności w Polsce utrzymuje się na niskim poziomie, dyskusja nad słusznością programu 500plus jest jak najbardziej uzasadniona.
