Od 1 marca 2024 roku wzrósł próg uprawniający do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Obecnie wynosi on 2419,33 PLN brutto. Maksymalna kwota świadczenia pozostanie bez zmian – 500 złotych netto.
Na czym polega i komu przysługuje świadczenie 500+ dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji? Przekonamy się poniżej:
Czym jest 500+ dla niesamodzielnych?
Świadczenie 500+ dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji mogą otrzymać osoby mieszkające w Polsce, które ukończyły 18 lat, są niezdolne do samodzielnej egzystencji i nie mają świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych lub suma tych świadczeń nie przekracza od 1 marca bieżącego roku 2419,33 PLN brutto.
Świadczenia finansowane ze środków publicznych to między innymi emerytury czy renty wypłacane przez ZUS, KRUS i inne organy. Do tej grupy zaliczają się również świadczenia z pomocy społecznej o charakterze innym niż jednorazowe, takie jak zasiłki stałe, dodatek mieszkaniowy. Do dochodu uwzględniane są również świadczenia otrzymywane z zagranicznych instytucji właściwych do spraw emerytalno-rentowych.
Do dochodu nie jest natomiast wliczany dodatek i zasiłek pielęgnacyjny, dodatek dla sieroty zupełnej, dodatek kombatancki czy ryczałt energetyczny. Nie są ujmowane także świadczenia o charakterze jednorazowym, takie jak zasiłki socjalne lub zasiłek pogrzebowy.
Pod uwagę nie jest brane świadczenie wspierające, czy renta rodzinna przyznana po zmarłym rodzicu osobie, która stała się całkowicie niezdolna do pracy przed ukończeniem 16 lat lub w czasie nauki w szkole przed ukończeniem 25 lat.
Z oficjalnych danych wynika, że świadczenie 500+ dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji pobiera około 385 tysięcy osób, z czego prawie połowę stanowią obywatele powyżej 75. roku życia.
Kto może otrzymać świadczenie w maksymalnej wysokości?
Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji w pełnej kwocie, czyli 500 złotych, mogą otrzymać osoby, które nie mają świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych lub suma tych świadczeń nie przekracza 1919,33 PLN brutto.
Jeśli suma tych świadczeń wynosi więcej niż 1919,33 PLN, ale nie przekracza 2419,33 PLN brutto, to stosowana jest zasada złotówka za złotówkę. Oznacza to, że jeśli w marcu suma pobieranych świadczeń wynosi 2200 złotych brutto, to świadczenie uzupełniające będzie przyznane w kwocie 219,33 PLN.
Co bardzo istotne, osoba, którą uznaje się za niezdolną do samodzielnej egzystencji to taka, która wymaga pomocy opiekuna także w codziennej higienie, poruszaniu się, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz praktycznie wszystkich kontaktach z otoczeniem zewnętrznym.
Krótko mówiąc osoba niezdolna do samodzielnej egzystencji jest całkowicie zależna od osób, które się nią opiekują. Orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji wydają tylko lekarze orzecznicy ZUS.
Jak otrzymać świadczenie 500+ dla niesamodzielnych?
Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji nie jest wypłacane z urzędu. Trzeba zatem złożyć wniosek (formularz ESUN). Jeśli pobieramy już emeryturę lub rentę, to wniosek należy złożyć w instytucji, która wypłaca to świadczenie – czyli w ZUS-ie, KRUS-ie lub w innych zakładach emerytalno-rentowych.
Wniosek w naszym imieniu może złożyć imieniu przedstawiciel ustawowy, pełnomocnik bądź opiekun faktyczny. Wniosek można złożyć w każdej placówce ZUS, przesłać pocztą lub przesłać elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych ZUS.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje, że do wniosku należy dołączyć dokument potwierdzający niezdolność do samodzielnej egzystencji, a w razie braku takiego orzeczenia albo gdy upłynął okres, na który zostało ono wydane – zaświadczenie o stanie zdrowia (druk OL-9).
Zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej ważne jest miesiąc, a wydane przez lekarza specjalistę – trzy miesiące przed zgłoszeniem wniosku.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreśla również, że warto do wniosku o świadczenie dołączyć także dokumentację medyczną i inne dokumenty mające znaczenie dla wydania orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji, takiej jak karta badania profilaktycznego czy dokumentacja rehabilitacji leczniczej lub zawodowej.
Od negatywnej decyzji ZUS można się odwołać
Zakład Ubezpieczeń Społecznych na wydanie decyzji ma 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do jej wydania. Okolicznością taką może być na przykład uprawomocnienie się orzeczenia w sprawie niezdolności do samodzielnej egzystencji.
ZUS przyzna świadczenie uzupełniające od miesiąca, w którym wnioskodawca spełnia wymagane warunki, ale nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złoży wniosek o to świadczenie.
Od negatywnej decyzji ZUS można się odwołać do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych – właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Można to zrobić za pośrednictwem ZUS (na piśmie, ustnie do protokołu w placówce ZUS, zwykłą pocztą albo przez PUE ZUS na formularzu POG).
Termin na złożenie odwołania to miesiąc od dnia doręczenia decyzji. Po upływie tego terminu decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o nieprzyznaniu świadczenia uzupełniającego stanie się prawomocna i nie można jej zaskarżyć do sądu.
Od marca więcej osób może pobierać 500+ dla niesamodzielnych
Od 1 marca 2024 roku próg uprawniający do świadczenia 500+ dla niesamodzielnych dorosłych wzrósł z 2157,80 PLN do 2 419,33 PLN brutto. Oznacza to, że więcej osób może teraz uzyskać uprawnienia do świadczenia.
Co istotne, zmiana progu dochodowego nie oznacza, że osoby pobierające 500+ dla niesamodzielnych muszą od nowa ubiegać się o to świadczenie. Rzecznik ZUS Paweł Żebrowski wyjaśnił, że “wniosek należy złożyć, jeśli upłynął okres, na który została orzeczona niezdolność do samodzielnej egzystencji lub jeśli nowy próg dochodowy obecnie pozwala na uzyskanie świadczenia, do którego wcześniej nie było prawa”.
Osoby, które otrzymują świadczenie 500+ dla niesamodzielnych mają ponadto obowiązek powiadomić ZUS o wszelkich zmianach, które mają wpływ na prawo do świadczenia uzupełniającego lub na jego wysokość. W szczególności dotyczy to takich sytuacji, jak:
- Uzyskanie prawa do świadczenia pieniężnego finansowanego ze środków publicznych, w tym także do świadczenia o charakterze emerytalno-rentowym, które przyzna KRUS lub inny organ emerytalny oraz pobierania takiego świadczenia
- Zwiększenie się kwoty świadczenia finansowanego ze środków publicznych, które wypłaca podmiot inny niż ZUS
- Tymczasowe aresztowanie albo odbywanie kary pozbawienia wolności (nie dotyczy odbywania tej kary w systemie dozoru elektronicznego)
- Utrata obywatelstwa czy też prawa do legalnego pobytu stałego w Polsce
- Zmiana miejsca zamieszkania poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
