Chociaż Unia Europejska jest trzecim największym na świecie emitentem dwutlenku węgla, to właśnie ta wspólnota może się poszczycić najambitniejszą polityką ekologiczną i celami klimatycznymi. Przede wszystkim UE zamierza ograniczyć emisje CO2 o 55% do 2030 roku i osiągnąć zerową emisję netto do 2050 roku.
W tym celu Unia Europejska musi doprowadzić do zastąpienia jak największej części wysokoemisyjnego transportu drogowego przewozem towarów koleją i przez żeglugę śródlądową. To właśnie ostatni z tych rodzajów transportu może okazać się kluczowy dla powodzenia wspomnianych celów klimatycznych, o czym przekonamy się poniżej:
Żegluga śródlądowa – niskoemisyjny transport 
Żegluga śródlądowa jest jednym z najbardziej efektywnych pod względem emisji CO2 środków transportu. W przeliczeniu na tonę przewożonych towarów zużywa zaledwie 17% energii potrzebnej transportowi drogowemu i dwukrotnie mniej niż transport kolejowy.
Pomimo wsparcia ze strony Unii Europejskiej potencjał tego sposobu przewożenia towarów wciąż jednak pozostaje w znacznym stopniu niewykorzystany. Udział żeglugi śródlądowej w całym sektorze transportu UE od dawna utrzymuje się na mniej więcej stabilnym poziomie 6%.
Gdzie żegluga śródlądowa jest najlepiej rozwinięta?
Sieć śródlądowych dróg wodnych w Unii Europejskiej ma długość aż około 41 tysięcy kilometrów i łączy 25 państw członkowskich UE, setki miast europejskich oraz ważne regiony przemysłowe. Około 15 tysięcy kilometrów śródlądowych dróg wodnych wchodzi w skład transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T).
Ponadto, 13 krajów Unii Europejskiej ma wspólną sieć dróg wodnych. Jest ona stosunkowo najlepiej rozwinięta w Niemczech, Holandii oraz Francji, a największe europejskie porty morskie, Rotterdam i Antwerpia są dobrze skomunikowane z portami śródlądowymi.
Przewozy ogółem żeglugi śródlądowej w Unii Europejskiej wyniosły w 2020 roku 131,7 miliarda ton na kilometr – głównie w takich segmentach rynku jak stal, rolnictwo, żywność i chemikalia. Udział tego sektora w unijnym rynku transportowym jest najwyższy w Holandii (aż 43%.), a następnie w Bułgarii (31%) i Rumunii (28%). W Polsce wynosi on natomiast zaledwie 0,7%.
Przed UE wiele pracy
Aby osiągnąć zerową emisję dwutlenku węgla netto do 2050 roku, sektor transportu Unii Europejskiej musi zredukować emisje aż o 90%. To zaś oznacza, że 75% śródlądowego transportu drogowego powinno zostać przeniesione na żeglugę śródlądową i kolej.
W efekcie, obie ostatnie strategie Komisji – Europejski Zielony Ład oraz Strategia na rzecz zrównoważonej i inteligentnej mobilności – określają kroki niezbędne do osiągnięcia zwiększonego wykorzystania żeglugi śródlądowej oraz żeglugi bliskiego zasięgu.
Jak spełnić wymogi Europejskiego Zielonego Ładu? 
W Strategii zrównoważonej i inteligentnej mobilności, Komisja Europejska przedstawia planowaną transformację systemu transportowego UE, w tym właśnie zwiększenie wykorzystania żeglugi śródlądowej i żeglugi morskiej bliskiego zasięgu o 25% do 2030 roku i 50% do 2050.
Aby osiągnąć ten cel, potrzebne są połączenia międzysystemowe oraz nowocześniejsza infrastruktura nawigacyjna zapewniająca całoroczną żeglowność. Sektor żeglugi śródlądowej musi więc ulec procesowi cyfryzacji, musi również stać się jeszcze bardziej ekologiczny i odporny.
Będzie to wymagało znacznych, wielomiliardowych dodatkowych inwestycji w nowoczesną infrastrukturę, technologie cyfrowe i bardziej ekologiczne paliwa, statki oraz instalacje do ich tankowania, a także wykwalifikowaną siłę roboczą.
