Epidemia koronawirusa z każdym miesiącem zwiększa skalę bezrobocia, zarówno w Polsce, jak i na całym świecie. Niektóre dane szacują, że nawet 10% Polaków będzie na koniec tego roku bez pracy. Faktem jest, że aktualna stopa bezrobocia w naszym kraju wynosi 6,1%. Części z tych osób, jeśli spełniają określone warunki, przysługuje zasiłek dla bezrobotnych, czyli popularna “kuroniówka”, której wysokość została zresztą podniesiona od 1 września. Okazuje się jednak, że aktualnie spełnia je tylko 16% z nich. Ile wynosi, ile trwa, komu przysługuje i kiedy jest wypłacany zasiłek dla bezrobotnych? Na te i inne ważne pytania dotyczące zasiłku dla bezrobotnych zostaną udzielone poniżej.
Zasiłek dla bezrobotnych – dla kogo?
Prawo do zasiłku dla bezrobotnych przysługuje osobie bez pracy, jeżeli zarejestrowała się w powiatowym urzędzie pracy oraz:
- W urzędzie pracy nie ma dla niego odpowiedniej propozycji pracy, stażu czy przygotowania zawodowego
- W okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez okres co najmniej roku:
- Był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego była opłacana składka na Fundusz Pracy (nie są uwzględniane okresy urlopu bezpłatnego dłuższego niż 30 dni)
- Świadczył usługi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, jeżeli podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca
- Opłacał składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej lub współpracy przy tej działalności, jeżeli podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie
Dodatkowo, ustawa z dnia 2 marca 2020 roku o dodatku solidarnościowym przyznawanym w celu przeciwdziałania negatywnym skutkom COVID-19 umożliwia uzyskanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych osobom, które pracując w obniżonym wymiarze czasu pracy otrzymywały wynagrodzenie niższe niż aktualnie obowiązująca płaca minimalna
Do wymaganych 365 dni zatrudnienia wlicza się:
- Zasadnicza służba wojskowa, przeszkolenie wojskowe, służba przygotowawcza, służba kandydacka, kontraktowa zawodowa służba wojskowa, a także ćwiczenia wojskowe, odbycie zasadniczej służby w obronie cywilnej i służby zastępczej, a także służby w charakterze funkcjonariusza, o którym mowa w ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin
- Urlop wychowawczy udzielony na podstawie odrębnych przepisów
- Pobieranie renty z tytułu niezdolności do pracy lub służby, o której mowa w pkt 1, renty szkoleniowej oraz przypadające po ustaniu zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej albo zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności okresy pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego lub świadczenia rehabilitacyjnego, jeżeli podstawę wymiaru tych zasiłków i świadczenia, z uwzględnieniem kwoty składek na ubezpieczenia społeczne, stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę
- Okresy niewymienione powyżej, ale od których były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy, jeżeli podstawę wymiaru składek stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę
- Okresy, za które przyznano odszkodowanie z tytułu niezgodnego z przepisami rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy lub stosunku służbowego, oraz okres, za który wypłacono pracownikowi odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę
- Świadczenia usług na podstawie umowy uaktywniającej, o której mowa w art. 50 ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3
- Pobieranie renty rodzinnej, w przypadku gdy nastąpił zbieg prawa do tej renty z prawem do renty z tytułu niezdolności do pracy i wybrano pobieranie renty rodzinnej
- Sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem przez osoby podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym
- Pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna na podstawie przepisów o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, jeżeli utrata prawa do nich była spowodowana śmiercią osoby, nad którą opieka była sprawowana
Zasiłek dla bezrobotnych będzie również przysługiwał, jeżeli osoba, która stara się o przyznanie prawa do zasiłku, została zwolniona z zasadniczej służby wojskowej lub okresowej służby wojskowej, a okres jej odbywania wynosił co najmniej 240 dni i przypadł w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy.
Osoba bezrobotna, która odmówi bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych lub robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym w miejscu pracy, traci prawo do zasiłku oraz status osoby bezrobotnej.
Status osoby bezrobotnej można odzyskać po upływie co najmniej 120 dni. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie szczegółowego trybu przyznawania zasiłku dla bezrobotnych, dodatku szkoleniowego, stypendium i dodatku aktywizacyjnego zasiłek dla bezrobotnych przyznawany jest przez starostę na podstawie danych bezrobotnego zawartych w rejestrze bezrobotnych. W ciągu 7 dni od daty wydania decyzji o prawie do zasiłku marszałek województwa ma obowiązek przekazać kopię decyzji do właściwego dla danego powiatu urzędu pracy.
Zasiłek dla bezrobotnych jest wypłacany w terminach ustalonych przez powiatowy urząd pracy, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia upływu okresu, za który świadczenie jest wypłacane.
Zasiłek dla bezrobotnych – ile trwa?
Zasiłek dla bezrobotnych przysługuje za każdy dzień kalendarzowy po upływie 7 dni od daty rejestracji we właściwym urzędzie pracy. Zasiłek dla bezrobotnych wypłacany jest przez okres od 6 do 12 miesięcy.
Świadczenie na okres 180 dni przysługuje powiatom, których stopa bezrobocia na 30 czerwca roku poprzedzającego nabycie prawa do zasiłku nie przekraczała 150% przeciętnej stopy bezrobocia.
Przez okres 365 dni zasiłek przysługuje osobom mieszkającym na obszarach powiatów, których stopa bezrobocia na 30 czerwca roku poprzedzającego nabycie tego prawa przekraczała 150% przeciętnej stopy bezrobocia w Polsce albo osoba ubiegająca się o zasiłek przekroczyła 50. rok życia i ma co najmniej 20-letni okres pracy uprawniający do zasiłku.
Dłuższy okres przysługuje także w sytuacji, gdy osoba ubiegająca się o zasiłek ma na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko do piętnastego roku życia, a drugi rodzic jest także osobą bezrobotną, która utraciła prawo do zasiłku z powodu upływu okresu jego pobierania po dniu nabycia prawa do zasiłku przez pierwszego rodzica. Jeżeli osoba samotnie wychowuje dziecko do piętnastego roku życia, także należy się wydłużony okres zasiłku dla bezrobotnych.
Okres pobierania zasiłku nie ulega zmianie w sytuacji, gdy osoba pobierająca zasiłek zmieni miejsce zamieszkania lub miejscowość, w której mieszka zostanie objęta działaniem innego powiatu.
Komu nie przysługuje zasiłek dla bezrobotnych?
Wiemy już komu przysługuje zasiłek dla bezrobotnych, ile trwa oraz jakie warunki należy spełnić. W jakich sytuacjach z kolei wniosek o świadczenie zostanie odrzucony?
- Gdy osoba, prowadząc działalność gospodarczą, opłacała preferencyjne składki ZUS, ponieważ podstawa wymiaru składek preferencyjnych jest niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę
- Gdy osoba po skierowaniu nie podjęła szkolenia, przygotowania zawodowego dorosłych, stażu, wykonywania prac lub innej formy pomocy
- Gdy osoba w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w urzędzie pracy rozwiązała stosunek pracy lub stosunek służbowy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron. Wyjątek jednak stanowi sytuacja, gdy porozumienie stron nastąpiło z powodu upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy albo rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania lub pracownik rozwiązał umowę o pracę bez wypowiedzenia w przypadku, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków
- Gdy osoba odbywa odpłatną praktykę absolwencką i otrzymuje z tego tytułu miesięczne świadczenie pieniężne w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę
- Gdy osoba otrzymała odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę
- Gdy w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w urzędzie pracy została z tą osobą rozwiązana umowa o pracę bez wypowiedzenia (zwolnienie dyscyplinarne)
Zasiłek dla bezrobotnych – dokumenty
W celu rejestracji w urzędzie pracy konieczne jest posiadanie przy sobie dowodu osobistego bądź innego dokumentu potwierdzającego tożsamość. Do wglądu urzędnikom należy przedstawić świadectwa szkoły, dyplomy oraz innego rodzaju dokumenty potwierdzające uzyskane kwalifikacje zawodowe. Następnie przestawić należy posiadane świadectwa pracy bądź inne dokumenty potwierdzające zatrudnienie, w celu ustalenia stażu pracy, niezbędnego między innymi do obliczenia wysokości zasiłku.
Natomiast w sytuacji, gdy byliśmy zatrudnieni w niepełnym wymiarze czasu lub na umowę zlecenie, trzeba przedstawić zaświadczenie z informacją o wysokości zarobków i o odprowadzonych składkach.
W przypadku byłych przedsiębiorców, którzy starają się o zasiłek dla bezrobotnych, konieczne jest przedstawienie zaświadczenia z ZUS-u poświadczającego opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne i fundusz pracy oraz zaświadczenie o wykreśleniu lub zawieszeniu wpisu w ewidencji działalności gospodarczej.
Ile wynosi zasiłek dla bezrobotnych?
Po wyjaśnieniu kiedy przysługuje zasiłek dla bezrobotnych, jak długo się go otrzymuje oraz komu się on nie należy, czas na kolejną bardzo ważną kwestię. Mianowicie, jaka jest wysokość zasiłku dla bezrobotnych w Polsce? Od 1 września 2020 roku obowiązują następujące stawki:
- 1200 złotych brutto przez pierwsze 3 miesiące, a następnie 942,30 PLN brutto: przy stażu pracy od 5 do 20 lat
- 120% kwoty bazowej, czyli 1440 złotych brutto przez pierwsze 3 miesiące, a następnie 1130,76 PLN brutto: przy przepracowaniu ponad 20 lat
- 80% kwoty bazowej, czyli 905 złotych brutto przez pierwsze 3 miesiące, a następnie 753,84 PLN brutto: przy przepracowaniu mniej niż 5 lat
Sposób rozwiązania umowy a prawo do zasiłku dla bezrobotnych
Wiele osób zastanawia się jak się zwolnić, żeby dostać zasiłek dla bezrobotnych. Otóż, w sytuacji, gdy umowa o pracę wygaśnie lub zostanie rozwiązana z upływem czasu, na jaki była zawarta, prawo do świadczenia przysługuje od daty zarejestrowania się w urzędzie pracy. W takim samym terminie zostanie przyznany zasiłek, jeżeli pracodawca rozwiązał umowę za wypowiedzeniem. Także w sytuacji, gdy pracownik rozwiązał umowę o pracę z winy pracodawcy, zasiłek przysługuje od rejestracji w urzędzie pracy.
Jeżeli przyczyną rozwiązania stosunku pracy było porozumienie stron wynikające z upadłości lub likwidacji firmy, z przyczyn dotyczących zakładu pracy lub w sytuacji zmiany miejsca zamieszkania przez pracownika, zasiłek dla bezrobotnych przysługuje od dnia rejestracji.
Natomiast w przypadku rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w urzędzie osoba nabywa prawo do zasiłku, jednakże jest on wypłacany po 90 dniach od rejestracji. W takiej sytuacji skróceniu o 90 dni ulega także okres pobierania zasiłku. Podobnie jest w sytuacji wypowiedzenia umowy przez pracownika.
Najdłuższy okres wyczekiwania wypłaty zasiłku następuje w sytuacji, gdy z pracownikiem rozwiązano umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym. Jeżeli do zwolnienia w tym trybie doszło w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w urzędzie pracy, to osoba nabywa prawo do zasiłku dopiero po upływie 180 dni od dnia rejestracji. O tyle samo dni ma także skrócony okres wypłaty świadczenia.
