W projekcie ustawy o waloryzacji emerytur rolniczych, resort rolnictwa ujawnił, jak w najbliższych latach mają być podnoszone świadczenia seniorów. W efekcie okazało się, że już w marcu czeka nas rekordowa waloryzacja świadczeń. Warto dodać, że marcowa waloryzacja emerytur i rent, do której przymierza się rząd, będzie ostatnią przed przyszłorocznymi wyborami parlamentarnymi.
Jakie podwyżki są dziś prognozowane? Przekonamy się w dalszej części tekstu. Zacznijmy jednak od wyjaśnienia czym dokładnie jest waloryzacja:
Waloryzacja – co to znaczy? 
Waloryzacja to zasada prawna, która określa, że w razie zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, wierzyciel powinien otrzymać równowartość ekonomiczną (wyższą lub niższą) wierzytelności z chwili jej powstania. Zasada waloryzacji świadczeń pieniężnych jest wyjątkiem od reguły nominalizmu ujętej w art. 358 Kodeksu cywilnego.
Zgodnie z regułą prawną zobowiązanie pieniężne należy spełnić przez zapłatę tej samej sumy pieniężnej, na jaką opiewał dług w chwili powstania zobowiązania (art. 358). Jeśli spełnienie świadczenia pieniężnego nie następuje natychmiast, wówczas może pojawić się kwestia zmniejszenia siły nabywczej pieniądza – choćby w warunkach wysokiej inflacji, jak to ma miejsce obecnie – co prowadzi do naruszenia interesu dłużnika lub wierzyciela.
Waloryzacja zakłada, że świadczenia pieniężne mają na celu dostarczenie wierzycielowi takiej samej wartości ekonomicznej, jaką miała wierzytelność w chwili jej powstania. Zatem jeżeli nastąpi zmiana siły nabywczej pieniądza wierzyciel otrzyma odpowiednio wyższą lub niższą sumę pieniężną.
Należy jednak pamiętać, że waloryzacja odnosi się wyłącznie do zobowiązań pieniężnych, w których mija pewien okres między powstaniem a wygaśnięciem wierzytelności. Kodeks cywilny zezwala w zasadzie na waloryzacje wszystkich świadczeń pieniężnych. Mogą być one waloryzowane na podstawie umowy albo orzeczenia sądowego.
Waloryzacja emerytur i rent
W finansach publicznych pojęcie waloryzacji jest najczęściej stosowane dla określenia mechanizmu zwiększania nominalnej wysokości świadczeń emerytalno-rentowych z powodu utraty ich realnej wartości. Waloryzacja ma za zadanie zachować realną wartość wypłacanych świadczeń w stosunku do wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych.
W tym celu emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. Co bardzo ważne, w wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota świadczenia nie może ulec obniżeniu.
Waloryzacji podlega kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację. Warto dodać, że waloryzacja oczywiście obejmuje emerytury i renty przyznane przed terminem waloryzacji.
W przypadku rent i emerytur waloryzacja ma charakter mieszany, czyli cenowo-płacowy. Wzrost świadczeń emerytalno-rentowych jest uzależniony od wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (ogółem lub dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów) oraz realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia.
Jakie świadczenia emerytalno-rentowe są waloryzowane? 
Określony w przepisach ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mechanizm waloryzacji ma również zastosowanie do świadczeń emerytalno-rentowych wypłacanych na podstawie innych regulacji prawnych, czyli do:
- Emerytur rolniczych
- Kapitałowych emerytur okresowych
- Emerytur pomostowych
- Nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych
- Rent socjalnych
- Emerytur i rent funkcjonariuszy służb mundurowych i żołnierzy zawodowych
- Uposażeń sędziów i prokuratorów w stanie spoczynku
- Uposażeń rodzinnych
Obowiązek waloryzacji wynika ze standardów międzynarodowych określonych w konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy i Rady Europy. W efekcie powstało wiele odmiennych systemów dostosowawczych działających na różnych zasadach.
System może być nastawiony na niedopuszczenie do spadku realnej wartości dochodów i wówczas stosuje się indeks cen i kosztów utrzymania. Może także być nastawiony na zagwarantowanie uczestnictwa w ogólnym wzroście poziomu życia i wtedy bierze się pod uwagę przeciętny wzrost dochodów, zazwyczaj wzrost przeciętnej płacy nominalnej.
Wskaźnik waloryzacji – co to jest?
Wskaźnik waloryzacji to średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym zwiększony o co najmniej 20 % realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.
Wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych jest średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów albo średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem, jeżeli jest on wyższy od wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów.
Rząd jest zatem zobligowany do wprowadzenia waloryzacji zakładającej przynajmniej powyższe wyliczenia. Nie może być niższa, może być za to wyższa. Jaką waloryzację proponuje rząd w 2023 roku?
Waloryzacja emerytur i rent 2023 – aktualne propozycje rządu
W informacji zamieszczonej na początku października w wykazie prac legislacyjnych i programowych rządu wskazano, że w ramach waloryzacji świadczeń w 2023 roku zaproponowano zmianę obecnie obowiązujących zasad wynikających z ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. 
Według przyjętego przez Rząd projektu budżetu waloryzacja emerytur i rent w 2023 roku ma wynieść 13,8%. Będzie to najwyższa waloryzacja świadczeń od 1999 roku. Co istotne, proponowany wskaźnik 13,8% posłuży do procentowej waloryzacji emerytur i będzie dotyczył wyłącznie emerytów, którzy pobierają emerytury wyższe niż 1812 złotych brutto.
Projekt zakłada również, że emerytury i renty w 2023 roku będą podlegać waloryzacji kwotowo-procentowej z gwarantowaną minimalną kwotą podwyżki w wysokości 250 złotych brutto, czyli 227,50 PLN na rękę.
Ile wyniesie najniższa emerytura w 2023?
Zmiany te będą więc polegały w szczególności na podwyższeniu najniższych świadczeń odpowiednio do 1588,44 PLN (czyli około 1445 złotych netto) w przypadku najniższej emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renty rodzinnej i renty socjalnej; i do 1191,33 PLN w przypadku najniższej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.
Waloryzacja, która będzie miała miejsce 1 marca 2023 roku okaże się zdecydowanie najkorzystniejsza dla emerytów o niskich świadczeniach. A tacy niestety przeważają w Polsce. Jak wskazują dane ZUS, zdecydowana większość emerytów pobiera emerytury do 2500 złotych brutto. W efekcie projekt zakłada, że gwarantowana podwyżka obejmie około 34% świadczeniobiorców, w tym 1,95 miliona świadczeniobiorców.
Warto jednak pamiętać, że obecnie mówimy tylko o prognozach dotyczących podwyżek emerytur. Ostateczna wartość wskaźnika waloryzacji obowiązującego od 1 marca zostanie ogłoszona w nowym roku.
Co z 13. i 14. emeryturą?
Trzynasta emerytura to dodatkowe roczne świadczenie emerytalne, które na stałe weszło do wachlarza świadczeń dla seniorów. Przysługuje ono wszystkim emerytom i rencistom bez względu na wysokość ich podstawowego świadczenia. “Trzynastka” jest wypłacana w wysokości minimalnej emerytury, co oznacza, że w 2023 roku według aktualnych propozycji rządu wyniesie około 1588,44 PLN brutto. 
Czternasta emerytura jest z kolei wypłacana w maksymalnej wysokości równej minimalnej emeryturze. Aby otrzymać “czternastkę” w pełnej wysokości, emerytura lub renta nie może przekroczyć progu dochodowego (w 2022 roku wynosi on 2900 złotych brutto).
Czternasta emerytura w maksymalnej wysokości w 2023 roku wyniesie zatem 1588,44 PLN brutto – o ile w ogóle zostanie ona wypłacona. Dziś rząd zapewnia, że będzie chciał wprowadzić “czternastkę” na stałe.
