Od kogo pożyczamy pieniądze? Jeśli chodzi o niewielkie kwoty, to standardową praktyką jest pożyczanie pieniędzy od najbliższej rodziny. Nie dość, że zazwyczaj nie wiążą się z tym żadne opłaty, które byśmy napotkali w bankach czy firmach pożyczkowych, to możemy liczyć na większe zrozumienie w przypadku niedokonania spłaty w wyznaczonym terminie. Natomiast w przypadku większych kwot korzysta się już na ogół z usług profesjonalnych instytucji finansowych, co oczywiście stanowi większy wydatek. Dodatkowo nie każdy może liczyć na otrzymanie tego typu wsparcia.
Istnieje jednak jeszcze pewne alternatywne rozwiązanie, dość popularne w krajach zachodnich. W Polsce wciąż uchodzi ono za dość niszowe. Mowa tutaj o pożyczkach społecznościowych. Przyjrzyjmy się jednak temu rozwiązaniu od strony potencjalnego inwestora, a nie pożyczkobiorcy. Czym tak naprawdę są pożyczki społecznościowe? Ile można zarobić na takim rozwiązaniu? Czy jest ono bezpieczne i opłacalne? Przekonamy się poniżej:
Pożyczki społecznościowe – co to?
Pożyczki społecznościowe, z angielskiego “social lending”, to nowoczesna alternatywa dla pożyczek zwanych chwilówkami, oraz kredytów gotówkowych, zwana także pożyczkami peer-to-peer (P2P). Na czym one polegają? To nic innego jak pożyczanie pieniędzy bezpośrednio pomiędzy osobami fizycznymi poprzez serwisy internetowe, bez pośrednictwa tradycyjnych instytucji finansowych.
Forma prawna
Pożyczkę społecznościową zawiera się w formie umowy cywilnoprawnej. W jej ramach jedna ze stron (pożyczkodawca) zobowiązuje się do udostępnienia drugiej stronie (pożyczkobiorcy) określonej kwoty pieniędzy na określonych zasadach (dotyczących choćby oprocentowania czy całkowitych kosztów pożyczki) oraz terminu jej zwrotu.
Brak centralnych regulacji i nadzoru
Jak już zostało wspomniane, pożyczki społecznościowe powstały jako alternatywa dla chwilówek, pożyczek ratalnych czy kredytów gotówkowych. W przeciwieństwie do wyżej wymienionych, nie podlegają nadzorowi zewnętrznych instytucji, a także nie obowiązują ich przepisy Prawa bankowego ani rekomendacje Komisji Nadzoru Finansowego.
Gdzie oferowane są pożyczki społecznościowe?
Pożyczki społecznościowe są oferowane na specjalnie do tego utworzonych platformach/serwisach oferujących tę usługę. Gdy chcemy udzielić takiej pożyczki lub kiedy zamierzamy pożyczyć pieniądze, wystarczy zalogować się w takim serwisie, przejść weryfikację tożsamości i za pomocą odpowiednich narzędzi zawrzeć taką transakcję.
Historia pożyczek społecznościowych
Pierwszym serwisem tego typu był założony w Wielkiej Brytanii “Zopa” (Zone of Possible Agreement). Zadebiutował on w lutym 2005 roku. Model biznesowy Zopa polegał na 
wymianie środków finansowych między osobami, które dysponują nadwyżką finansową i mają do zaoferowania wolne środki pieniężne oraz tymi, którzy chcą je pożyczyć. W niedługim czasie w następstwie za nimi poszły inne państwa.
Pożyczki społecznościowe w Polsce
W Polsce pożyczki społecznościowe pojawiły się w 2008 roku. Dziś mamy w naszym kraju już wiele platform tego typu. Różnią się one głównie pod względem wielkości transakcji, jakie mogą być zawierane pomiędzy uczestnikami, oraz rozwiązaniami w zakresie ochrony pożyczkodawców i pożyczkobiorców.
Inwestowanie w pożyczki społecznościowe
Krok po kroku
Platformy działające w obszarze pożyczek społecznościowych są oczywiście nie tylko pożyczkodawcami, lecz również stwarzają dosyć ciekawe opcje w zakresie inwestycji. Co więcej, to rozwiązanie również nie jest ani trochę skomplikowane. Wystarczy:
- Założyć konto na jednym z serwisów oferujących pożyczki społecznościowe
- Przejść weryfikację swojej tożsamości
- Doładować konto kwotą inwestycji
- Wybrać jedną z dostępnych ofert.
Rodzaje pożyczek społecznościowych
W przypadku najpopularniejszych platform oferujących usługi pożyczek społecznościowych inwestor ma z reguły możliwość lokowania środków w mnóstwo różnych rozwiązań, takich jak:
- Pożyczki krótkoterminowe dla osób fizycznych
- Pożyczki długoterminowe
- Pożyczki rolne
- Pożyczki pod zastaw hipoteki
- Pożyczki pod zastaw pojazdu.
Tak obszerny model działalności oferuje inwestorom wiele możliwości w zakresie dywersyfikacji portfela inwestycyjnego.
Opodatkowanie
Aby transakcja była wiążąca pod kątem prawnym, zobowiązanie musi być udzielone na podstawie umowy pożyczki. Ponadto do obowiązków pożyczkobiorcy należy opłacenie podatku od czynności prawnych. Podatek jest naliczany po podpisaniu umowy i wynosi 2% wartości finansowania. Z kolei pożyczkodawca – czyli inwestor jest zobligowany do odprowadzenia podatku dochodowego na poziomie 19% od wartości otrzymanych odsetek.
Pożyczkodawca, w zależności od formularza zeznania, przy pomocy którego dokonuje rozliczenia rocznego, wykazuje podatek w:
- PIT 36 – w części M , w kolumnie “Kapitały pieniężne”
- PIT 36L – w części K, w kolumnie “Kapitały pieniężne”
- PIT 38 – w części E , w kolumnie Kapitały pieniężne”
- PIT 39 – w części E, w kolumnie “Kapitały pieniężne”
Warto również mieć na względzie, że pożyczka udzielona do kwoty 500 złotych nie wymaga formy pisemnej. Pożyczka udzielona o wartości przewyższającej 15 tysięcy złotych musi być udokumentowana w formie przelewu na konto bankowe lub przekazu pocztowego.
Rating pożyczkodawcy
Przy wyborze konkretnej pożyczki warto jest kierować się ratingiem pożyczkodawcy, który określa jak często są spłacane pożyczki w danej firmie, oraz gwarancją wykupu. Gwarancja wykupu daje nam pewność, że w przypadku braku spłaty pożyczki odzyskamy co najmniej wartość zainwestowanego kapitału wraz z naliczonymi do tej pory odsetkami (ale już niecałą prognozowaną kwotę zwrotu z inwestycji). Inwestowanie w pożyczki społecznościowe w formule z gwarancją nie uchodzi więc za szczególnie ryzykowne. W tym wariancie jedyna możliwość, że nie odzyskamy zainwestowanego kapitału to bankructwo firmy pożyczkowej odpowiedzialnej za platformę.
Ile można zarobić?
Najczęściej spotykana stopa zwrotu z pożyczek społecznościowych, na platformach udzielających gwarancji wykupu, waha się w okolicach 11-15% brutto rocznie. W przypadku największej obecnie platformy oferujące usługi pożyczek społecznościowych na świecie – Mintos średnie oprocentowanie wynosi 12,8% w skali roku. Jest więc znacznie wyższe od lokat bankowych oraz od inflacji.
Oczywiście można natknąć się także na oprocentowanie przekraczające 20% w skali roku. Jak nietrudno się domyślić, im większym ryzykiem inwestycja jest obarczona, czyli choćby pozbawiona gwarancji wykupu i ze słabym ratingiem, tym oczywiście wyższe oprocentowanie inwestycji. Warto tutaj dodać, że pomimo mniej rygorystycznych wymagań niż w przypadku instytucji finansowych, dopuszczonych zostaje tylko niecałe 30% złożonych wniosków o pożyczkę.
Na co zwrócić uwagę wybierając platformę?
Przed podjęciem decyzji o zainwestowaniu w pożyczki społecznościowe, warto zwrócić uwagę na kluczowe czynniki dotyczące bezpieczeństwa środków lokowanych na platformie. Mowa tu o takich aspektach, jak:
- Sposób weryfikacji zdolności kredytowej klientów
- Opcja ubezpieczenia inwestycji lub gwarancja wykupu niespłaconej pożyczki
- Przejrzystość i czytelność regulaminu platformy
- Sposób działania platformy – pośredni oznacza współpracę platformy z firmami pożyczkowymi, a bezpośredni to po prostu lokowanie przez inwestora środków w pożyczkę udzieloną konkretnemu klientowi.
Przed decyzją o ulokowaniu swoich środków na platformie oferującej usługi pożyczek społecznościowych szczególnie warto dokładnie zapoznać się z informacjami jak dany serwis działa i jak weryfikuje swoich klientów. Jeśli informuje on, że na danej platformie nie są sprawdzane dane klienta w Biurze Informacji Kredytowej czy oferowane są pożyczki osobom zadłużonym, ryzyko takiej inwestycji jest znacznie wyższe.
Dywersyfikacja
Kolejny bardzo istotny element to – tak samo, jak w przypadku praktycznie każdej formy inwestowania – dywersyfikacja. Otóż nie należy lokować całości naszych środków w jednej lub dwóch pożyczkach społecznościowych. Najlepszym rozwiązaniem jest podzielenie ich na kilka udzielonych pożyczek. Dzięki temu nie będziemy zależni od jednego pożyczkobiorcy, który może okazać się niewypłacalny.
Czy zatem warto inwestować w pożyczki społecznościowe? 
Z całą pewnością dzięki niskiej kwocie wymaganej to rozpoczęcia inwestowania i wyjątkowo korzystnej stopie zwrotu, pożyczki społecznościowe są bardzo atrakcyjną inwestycją alternatywną. W pierwszej kolejności należy jednak zwrócić uwagę na kilka kluczowych elementów dotyczących bezpieczeństwa tego rozwiązania. Najważniejszym jest oczywiście gwarancja wykupu niespłaconej pożyczki udzielana przez platformę oferującą usługi pożyczek społecznościowych. Jej brak będzie prawdopodobnie oznaczał wyższe oprocentowanie zainwestowanych środków, lecz także znacznie zwiększone ryzyko.
Kluczowe pytanie, jakie powinien zadać sobie inwestor brzmi więc jakie ryzyko jest on w stanie zaakceptować, a nie jak duży zysk pragnie osiągnąć. Warto pamiętać także o dywersyfikacji inwestycji, dokładnym zapoznaniu się ze sposobem działania platformy, oraz należy wziąć pod uwagę konieczność odprowadzenia podatku dochodowego w wysokości 19% osiągniętego zysku.
