Jak wszyscy dobrze wiemy, Polska w Unii Europejskiej jest już od wielu lat. Na obecnym etapie, integracja w ramach tej wspólnoty dokonała się już na niezliczonych obszarach, a nawet przeniknęła do życia Polaków w tak dużym stopniu, że w wielu aspektach stała się oczywistym i nawet w praktyce trudnym do dostrzeżenia wymiarem. Wydaje nam się, że Polska do UE należy od bardzo dawna. Jednak w którym roku Polska weszła do Unii Europejskiej? Jak wyglądały jej losy w tej wspólnocie? O których wydarzeniach koniecznie trzeba pamiętać? Dowiemy się poniżej.
Droga Polski do UE
Nawiązanie stosunków dyplomatycznych pomiędzy Polską, a wówczas Europejską Wspólnotą Gospodarczą nastąpiło 16 września 1988 roku. 12 miesięcy później, a dokładnie 19.09.1989 w Warszawie, podczas pierwszej wizyty w Polsce Przewodniczącego Rady Ministrów Komisji EWG podpisano negocjacje w sprawie umowy o handlu i współpracy handlowej oraz gospodarczej Polska-EWG.
Podpisanie Układu europejskiego
Zmiany ustrojowe po 1989 roku umożliwiły podjęcie rozmów na temat stowarzyszenia Polski ze Wspólnotą Europejską. Oficjalne rokowania rozpoczęto 22 grudnia 1990 roku zakończone podpisaniem 16 grudnia 1991 Układu europejskiego ustanawiającego stowarzyszenie między Polską a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi. Jednocześnie wraz z Układem europejskim Polska podpisała część handlową układu ujętą w tzw. Umowie przejściowej, obowiązującej od 1 marca 1992 roku.
Układ europejski z Polską zaczął obowiązywać 1 lutego 1994 roku, trzy miesiące po wejściu w życie Traktatu o Unii Europejskiej. Pierwszym etapem było powołanie Rady Stowarzyszenia RP – UE, której zadaniem był nadzór nad realizacją układu. Dialog polityczny na szczeblu ministerialnym odbywał się w Radzie Stowarzyszenia. Za forum kontaktów pomiędzy Parlamentem Polski a Parlamentem Europejskim służył Parlamentarny Komitet Stowarzyszenia.
Złożenie wniosku o członkostwo w UE
Jeszcze przed podjęciem negocjacji akcesyjnych, w czerwcu 1993 roku podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Kopenhadze państwa członkowskie UE oficjalnie potwierdziły, że kraje Europy Środkowo-Wschodniej, aktualnie stowarzyszone ze WE, zostaną członkami UE po spełnieniu kryteriów ekonomicznych i politycznych.
8 kwietnia 1994 roku rząd Rzeczypospolitej Polskiej złożył w Atenach formalny wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej. Podczas szczytu Rady Europejskiej w Essen od 9-10 grudnia 1994 roku państwa członkowskie potwierdziły wolę rozszerzenia Unii o kraje stowarzyszone i przyjęły strategię przedakcesyjną, określającą dziedziny i formy współpracy uznane przez UE za istotne z punktu widzenia przyspieszenia integracji.
Koordynacja integracji Polski z Unią Europejską
Formalne potwierdzenie strategii, tzw. Biała księga (w sprawie dostosowań prawa do wymogów rynku wewnętrznego) zostało przyjęte podczas szczytu Rady Europejskiej w Cannes w czerwcu 1995 roku. Biała księga i roczne programy przygotowawcze przyjmowane przez polski rząd określały ramy i perspektywy stosunków Rzeczypospolitej Polskiej z UE.
3 października 1996 roku mocą uchwały Rady Ministrów z 26 stycznia 1991 roku rozpoczął działalność Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, zajmujący się koordynacją wobec wszystkich resortów i instytucji bezpośrednio zaangażowanych w proces integracji Polski z Unią Europejską. Jego podstawowym zadaniem było zapewnienie realizacji zadań Komitetu Integracji Europejskiej, związanych z programowaniem i koordynowaniem polityki w sprawach związanych z integracją Polski z Unią Europejską, programowaniem i koordynowaniem działań dostosowawczych Polski do standardów europejskich oraz koordynowaniem działań administracji państwowej w zakresie otrzymywanej pomocy zagranicznej.
W styczniu 1997 roku przyjęto Narodową Strategię Integracji (NSI), a Sejm przegłosował ją w maju 1997 roku. Sformułowała ona konkretne zadania stojące na drodze do pełnego członkostwa w UE oraz sekwencję czasową ich realizacji. Znaczenie NSI polegało przede wszystkim na przyspieszeniu i ukierunkowaniu prac instytucji rządowych i pomoc w podniesieniu w społeczeństwie świadomości możliwych konsekwencji członkostwa Polski w UE.
Działania dostosowawcze do członkostwa realizowane były w ramach opracowanego przez rząd i przyjętego 23 czerwca 1998 roku Narodowego Programu Przygotowania do Członkostwa w UE (NPPC). NPPC był corocznie (do 2001 roku włącznie) modyfikowany celem uaktualnienia strategii negocjacyjnych.
Negocjacje akcesyjne
Na podstawie rekomendacji zawartych w opiniach Komisji Europejskiej z 16 lipca 1997 roku Rada Europejska obradująca w Luksemburgu od 12 do 13 grudnia 1997 roku podjęła decyzję o rozpoczęciu negocjacji akcesyjnych z 5 państwami Europy Środkowo-Wschodniej Polską, Czechami, Węgrami, Słowenią, Estonią oraz Cyprem. Formalnie proces rozszerzenia UE został zainaugurowany podczas posiedzenia Rady do Spraw ogólnych 30 marca 1998 roku. Polska zadeklarowała wówczas datę 31 grudnia 2002 jaką datę gotowości do członkostwa w Unii Europejskiej.
Negocjacje w formie badania zgodności prawa państw kandydujących z prawem UE rozpoczęły się 31 marca 1998 roku w Brukseli. Po zakończeniu badania faktyczne negocjacje podjęte zostały na wniosek państw kandydujących równocześnie, chociaż oddzielnie z każdym z kandydatów, 10 listopada 1998 roku. Od 16 kwietnia 1999 roku zaczęły odbywać się regularne spotkania dyrektorów politycznych i korespondentów europejskich krajów stowarzyszonych i państw członkowskich UE w ramach dialogu politycznego.
Dla potrzeb negocjacji powołano 37 podzespołów zadaniowych, które odpowiadały za opracowanie stanowisk w poszczególnych obszarach. Ich celem było przygotowanie traktatu akcesyjnego, który był przyjęty na ostatnim spotkaniu Międzynarodowej Konferencji Akcesyjnej.
Finał negocjacji UE – Polska i traktat akcesyjny
W październiku 1990 roku podjęto decyzję o połączeniu stolic państw stowarzyszonych z Sekretariatem Rady UE za pomocą specjalnie przygotowanej sieci łączności elektronicznej. Do 2000 roku Polska zdążyła zakończyć rozmowy w 25 spośród 30 obszarów negocjacyjnych. W przypadku 9 z nich uzgodniono okresy przejściowe. Pozostałe 5 obszarów rozpatrywano w latach 2001-2002. Finał negocjacji UE – Polska nastąpił 13 grudnia 2002 roku podczas szczytu Unii Europejskiej w Kopenhadze.
Traktat akcesyjny podlegał zatwierdzeniu i przyjęciu absolutną większością głosów przez Parlament Europejski (9 kwietnia 2003 roku) oraz jednogłośnie przez Radę Unii Europejskiej (14 kwietnia). Kolejnym etapem była ratyfikacja go przez wszystkie kraje członkowskie zgodnie z wymogami konstytucyjnymi obowiązującymi w każdym z tych państw. Traktat wszedł w życie po zakończeniu unijnej procedury ratyfikacyjnej. W Polsce proces jego przyjęcia odbywał się w formie ogólnonarodowego referendum w dniach 7-8 czerwca 2003. Wtedy Polacy mieli odpowiedzieć na poniższe pytanie:
“Czy wyraża Pan/Pani zgodę na przystąpienie Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej?”
Według oficjalnych wyników do urn poszło 58,85% uprawnionych do głosowania, a 77,45% z nich odpowiedziało “tak”.
Traktat akcesyjny będący podstawą prawną takiego czynu, jak przystąpienie Polski do UE, a wraz z nią dziewięciu innych krajów (Cypru, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Malty, Słowacji i Węgier) został podpisany 16 kwietnia 2003 roku w Atenach. Jednak jeszcze wtedy nie wszedł on w życie, a wyżej wymienione państwa nie były pełnoprawnymi członkami tej wspólnoty. Tak więc kiedy Polska weszła do Unii Europejskiej oraz jak wpłynęło to na nasz kraj?
Polska – wejście do Unii Europejskiej oraz funkcjonowanie w tej wspólnocie
Oficjalne i pełnoprawne wstąpienie Polski do UE na podstawie wcześniej podpisanego Traktatu ateńskiego odbyło się 1 maja 2004 roku. Takie działanie miało oczywiście wiele konsekwencji.
Członkostwo w Unii Europejskiej znacząco przyspieszyło rozwój gospodarczy naszego kraju. Wpłynęły na to regulacje unijne, handel zagraniczny, transfery z budżetu UE, bezpośrednie inwestycje zagraniczne oraz swobodny przepływ osób. Ten ostatni czynnik niekoniecznie jednak przyniósł Polsce korzyści, ponieważ doświadczyliśmy gwałtownego wzrostu emigracji zarobkowej, przede wszystkim do takich krajów, jak Wielka Brytania, Niemcy, Holandia oraz Irlandia. Aktualnie liczba Polaków przebywających czasowo w innych państwach członkowskich UE przekracza 2 miliony.
Warto zauważyć, że od momentu wejścia Polski do UE, do końca sierpnia 2018 roku nasz kraj otrzymał od Unii Europejskiej 153,3 miliarda euro unijnego wsparcia, a w tym samym czasie przekazał do wspólnoty 50,5 miliarda EUR. Saldo rozliczeń Polski w UE okazało się więc dodatnie i wyniosło aż 102,8 miliarda euro. Co więcej, Polska była największym w wartościach bezwzględnych beneficjentem netto budżetu UE w perspektywie finansowej 2007-2013.
Polscy rolnicy także zyskują na układzie Unia Europejska – Polska, przede wszystkim dzięki dopłatom bezpośrednim realizowanym w ramach programu wspólnej polityki rolnej. Nie da się ukryć, że jej instrumenty przyspieszyły procesy przekształceń i restrukturyzacji w tym sektorze.
W ostatnich latach zdarzały się również kontrowersyjne momenty Polski w UE. 28 lipca 2017 roku Komisja Europejska, po raz pierwszy w swojej historii, wszczęła postępowanie o naruszenie prawa unijnego przez ustawę z dnia 12 lipca 2017 o zmianie ustawy – Prawo o sądach powszechnych. Z kolei rok później w kwietniu Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że Polska złamała prawo unijne prowadząc aktywną gospodarkę leśną w Puszczy Białowieskiej, która jest objęta programem Natura 2000.
Teraz już wiesz, w którym roku Polska przystąpiła do Unii Europejskiej i jak wyglądała droga naszego kraju do UE oraz znasz dzieje Polski w tej wspólnocie, a nawet zdajesz sobie sprawę jakie korzyści nasze państwo wyniosło dzięki wejściu do Unii.