Jak polscy emeryci wypadają na tle Europy?

Udostępnij

W tym roku, polscy emeryci otrzymali czternastą emeryturę. Przysługiwała ona osobom, które na dzień 31 października 2021 roku miały prawo do jednego ze świadczeń długoterminowych wymienionych w ustawie, takiego jak emerytura, renta, renta socjalna czy świadczenie przedemerytalne. Tak zwana “czternastka” wyniosła 1250,88 PLN brutto.

Pełną kwotę otrzymały osoby, których świadczenie podstawowe nie przekracza 2900 złotych brutto. Pozostali otrzymali czternastkę pomniejszoną zgodnie z zasadą „złotówka za złotówkę”. Łączny koszt wypłaty czternastych emerytur dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wyniósł ponad 11 miliardów złotych. To dodatkowe świadczenie otrzymało w sumie ponad 9 milionów osób, w tym prawie 8 milionów w pełnej wysokości.

Czy to oznacza, że wydatki naszego kraju na emerytury są wysokie? I – co ważniejsze – czy polscy emeryci nie mogą narzekać na otrzymywane świadczenia? Jak wypadają oni w porównaniu do innych krajów Europy, biorąc pod uwagę to jakie pieniądze otrzymają oraz ich jakość życia i aktywność – zawodową i społeczną? Przekonamy się poniżej:

Najlepsze państwa do życia na emeryturze w Europie

Dobrostan polskich emerytów na tle innych krajów Europy

We wrześniu francuski międzynarodowy bank inwestycyjny Natixis opublikował globalny indeks emerytalny 2021 (Global Retirement Index), w którym ocenia on kilkadziesiąt krajów świata (w tym wszystkie Unii Europejskiej) pod względem dobrostanu emerytów. Polska uzyskała w nim 65 punktów na 100 możliwych, dzięki czemu zajęła 21. pozycję w Europie. Wynika z tego, że w naszym kraju emerytom żyje się lepiej niż choćby na Słowacji, we Włoszech, w Hiszpanii, na Cyprze, na Węgrzech, na Litwie, na Łotwie oraz w Rosji, Grecji czy Turcji.

Na jakich krajach warto się wzorować? Senior z taczką pełną pieniędzy otrzymanych w ramach emerytury

Bezpośrednio przed nami w rankingu znajduje się natomiast Francja i Portugalia. Liderem zestawienia – zarówno w Europie, jak i na całym świecie – jest Islandia, która otrzymała 83 punkty. Kolejne miejsca na podium zajmują Szwajcaria i Norwegia.

Jakość życia na emeryturze oceniana bardzo nisko

Co ciekawe, pod względem jakości życia czy finansów świadczeń otrzymywanych na emeryturze, nasz kraj wypada dość rozczarowująco. W pierwszym kryterium Polska otrzymała 57 punktów na 100 możliwych, a w drugim 63. Pod względem samej jakości życia na emeryturze gorzej wypadają wyłącznie Węgry, Rosja i Turcja. Wynik naszego kraju poprawia natomiast zdrowie i ogólna sytuacja materialna polskich emerytów.

Co można poprawić?

Według kryteriów indeksu oznacza to, że system emerytalny w Polsce ma kilka dobrych cech, ale również wiele niedociągnięć, które należy usunąć. Bez wprowadzenia korekt można kwestionować jego skuteczność i długoterminową stabilność. Właśnie to kryterium to najsłabszy punkt naszego systemu emerytalnego. Według autorów raportu ogólną wartość indeksu dla polskiego systemu emerytalnego można zwiększyć za pomocą:

  • Wprowadzenia automatycznej rejestracji w prywatnym systemie emerytalnym
  • Podniesienia minimalnego poziomu wsparcia najbiedniejszych emerytów
  • Podniesienia poziomu oszczędności gospodarstw domowych
  • Zwiększenia poziomu uczestnictwa w rynku pracy osób w starszym wieku.

Ile wynoszą emerytury w Europie?

Islandia liderem Seniorka otrzymała wysoką emeryturę

Pierwsze pozycje w rankingu nie zaskakują. Otóż najwyższe świadczenia otrzymują emeryci w Islandii – średnio ponad 11 tysięcy złotych brutto miesięcznie. Równocześnie mamy tutaj do czynienia z krajem, który na emerytury publiczne wydaje najmniejszą część swojego Produktu Krajowego Brutto w całej Unii Europejskiej.

Pozostałe kraje z czołówki rankingu

Inne kraje, w których średnia emerytura brutto przekracza 10 tysięcy złotych, to: Szwajcaria, Norwegia, Austria i Dania. Warto jednak wiedzieć, że wiek emerytalny – zarówno dla mężczyzn, jak i dla kobiet – wynosi na Islandii oraz w Norwegii aż 67 lat. W Danii wynosi on 65 lat dla obu płci, w Szwajcarii jest to odpowiednio 65 lat dla mężczyzn i 63 dla kobiet, a w Austrii jest taki sam jak w Polsce.

Sytuacja porównywalna do Polski

W Polsce średnia emerytura wynosi 2500 złotych brutto. Podobnej wysokości świadczenia znajdziemy na Słowacji, na Węgrzech, w Portugalii, w Grecji, w Estonii i w Czechach.

Gdzie emerytom zostaje w kieszeniach najwięcej po odjęciu kosztów życia? Seniorka otrzymała wysoką emeryturę

Jeśli jednak uwzględnimy wysokość średniej emerytury netto po odjęciu kosztów życia, ranking będzie prezentował się zupełnie inaczej. Pozycja lidera będzie należeć do Austrii. Świetnie poradzą sobie również: Norwegia, Islandia, Wielka Brytania, Niemcy oraz – co może zaskakiwać – Włochy i Francja. W Polsce natomiast średnia emerytura po odjęciu typowych miesięcznych kosztów życia znajduje się… na minimalnie ujemnym poziomie. Podobna sytuacja ma miejsce na Węgrzech, na Słowacji, w Czechach, w Portugalii oraz w Estonii.

Aktywność zawodowa na emeryturze

Aktywność zawodowa emerytów w Polsce

W Polsce 10% mężczyzn i 6% kobiet nadal jest aktywna zawodowo. Do pracy najczęściej są motywowani wolnym czasem oraz chęcią powiększenia domowego budżetu. Wśród pracujących emerytów podlegających ubezpieczeniu zdrowotnemu największą grupą są osoby pracujące na umowę o pracę (aż 39,2% ogółu pracujących emerytów). Osoby prowadzące pozarolniczą działalność stanowią równie imponujący odsetek – aż 29,2%. Z kolei osób pracujących na umowie zlecenia jest najmniej w tej grupie – około 25,8%.

ZUS zaznacza także, że nieco inne, choć wciąż zbliżone, wyniki preferencji form zatrudnienia zaobserwować można wśród emerytów pracujących i podlegających ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu. W tym przypadku ponownie największy odsetek wykazują osoby pracujące na umowę o pracę – stanowią one 57,9%. Z kolei osoby pracujące na umowę zlecenie to 34,3% pracujących emerytów. W zestawieniu nie ma danych dla umów o dzieło, gdyż te formy nie przewidują ubezpieczenia.

Najwięcej emerytów pracuje w Szwecji, Niemczech i Czechach

Co ciekawe, najwięcej osób kontynuuje pracę zarobkową po przejściu na emeryturę w Szwecji – odpowiednio aż co trzeci mężczyzna i co czwarta kobieta. Warto dodać, że wiek emerytalny w tym kraju wynosi 65 lat dla obu płci.

Wielu emerytów pracuje również w Niemczech i w Czechach. W pierwszym przypadku jest to 17% mężczyzn i 13% kobiet, a w drugim – 11% seniorów i 12% seniorek. W Czechach wiek emerytalny dla obu płci jest identyczny jak w Polsce, w Niemczech wynosi on 65 lat zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.

Nie chodzi tu o sytuację materialną

Co ciekawe, w krajach zachodnich na wykonywanie pracy zarobkowej po zakończeniu kariery zawodowej nie ma wpływu sytuacja materialna – zarówno bieżąca (oceniana za pomocą trudności w wiązaniu końca z końcem), jak i mierzona w odniesieniu do zasobów kapitałowych (posiadanie na własność domu lub mieszkania).

Ten wynik może wskazywać, że podejmowanie płatnej pracy po przejściu na emeryturę jest w mniejszym stopniu determinowane argumentami ekonomicznymi, a dochody z pracy emerytów są raczej uzupełnieniem głównych źródeł utrzymania niż ich podstawą. W Szwecji czy Niemczech emeryci po prostu są nadal aktywni zawodowo ze względu na chęć utrzymywania kontaktów ze współpracownikami i satysfakcję płynącą z pracy.

Polscy emeryci vs niemieccy

Średnia emerytura netto

Na koniec porównamy polską emeryturę z niemiecką, ponieważ nasz kraj jest bardzo często w mediach zestawiany z zachodnimi sąsiadami. Zacznijmy od samej wysokości średniej emerytury. W Polsce wynosi ona netto średnio niecałe 2 tysiące złotych. W Niemczech średnia emerytura przyjmuje natomiast wartość 820 euro na rękę miesięcznie, czyli 3800 PLN – niemal dwukrotnie więcej.

Minimalna emerytura netto Emeryt trzymający monety euro

Jeszcze gorzej wygląda kwestia najniższej emerytury. W naszym kraju wynosi ona zaledwie 1066,24 PLN netto. W Niemczech nie funkcjonuje coś takiego, jak emerytura minimalna, bowiem wartość świadczenia jest za każdym razem ustalana indywidualnie na podstawie odprowadzonych składek oraz wysokości zarobków. Jednak najniższe świadczenia emerytalne w tym kraju przekraczają 500 euro miesięcznie na rękę, co przekłada się na ponad 2300 złotych – czyli więcej niż wynosi u nas średnia emerytura netto.

Koszty życia

Oczywiście nie można zapominać, że koszty życia w Niemczech są wyższe niż w Polsce. Szacuje się, iż obecnie są one w naszym kraju niższe o 44%. Wiąże się to głównie z wysokimi opłatami za energię elektryczną, Internet czy telefon. Jeśli natomiast chodzi o same koszty zakupów spożywczych czy paliwa – czyli innych wydatków typowych dla emerytów – różnice nie są aż tak duże i z reguły nie przekraczają 30%.

Polscy emeryci wciąż mogą zazdrościć niemieckim Zmartwiony senior liczy swoją emeryturę po waloryzacji

Uwzględniając jednak fakt, że emerytury w Niemczech są praktycznie dwukrotnie wyższe, a w przypadku najniższych świadczeń ta różnica tylko się powiększa, nie da się zaprzeczyć, że finanse polskich emerytów oraz ich jakość życia wypadają na tle ich rówieśników za Odrą nadal stosunkowo blado. We wspomnianym globalnym indeksie emerytalnym 2021 Niemcy zajęli 6. pozycję w Europie, uzyskując 75 punktów, w tym aż 80 w kategorii “jakość życia”. Z tego powodu nie mogą sobie oni pozwolić choćby na podróże czy aktywniejsze życie kulturalne. Więcej na temat gdzie polscy emeryci mogą dorobić przeczytasz tutaj.

Jakub Bandura
Jakub Bandura
Redaktor portalu PortfelPolaka.pl. Wiedzę z zakresu rynków finansowych i inwestowania zgłębiał na studiach ekonomicznych. Trader rynku OTC i Forex preferujący handel krótkoterminowy. Entuzjasta statystyki oraz analizy technicznej instrumentów finansowych.

Najnowsze

Zobacz również