Kultura pełni bardzo ważną funkcję i odróżnia nas od zwierząt. Kultura to twórcza działalność człowieka, dlatego istnieje naprawdę wiele elementów, które zaliczamy do kultury. Część państw decyduje się na większe lub mniejsze wsparcie dla sektora kultury. Czym jest polityka kulturalna? Dlaczego kultura pełni tak ważną funkcję w życiu człowieka i jak wygląda wsparcie dla sektora kultury w Polsce?
Znaczenie kultury w życiu człowieka
Kultura jest ważnym elementem życia społecznego człowieka oraz jednostki. Kultura towarzyszy ludziom od tysięcy lat. Początkowo miała charakter oralny, zanim wykształciło się pismo, a na rozwój mowy miała wpływ zmiana stylu życia pierwszych ludzi.
Wielu badaczy starało się zdefiniować kulturę, jednak nie można określić jej w jeden precyzyjny, a co za tym idzie, prawidłowy sposób. Florian Znaniecki określał kulturę za pomocą wyliczeń, ponieważ według jego definicji kultura jest każdym rodzajem twórczej działalności człowieka. Georg Wilhelm Friedrich Hegel upatrywał kulturę w wolności i wyzwoleniu. Georg Simmel określał kulturę, jako „dopełnienie człowieka”, ponieważ człowiek jest jedyną istotą tworzącą kulturę, jako jedyny może ją posiadać, a więc kultura dopełnia człowieka. Filozof Piotr Jaroszyński łączy kulturę z naturą, ponieważ człowiek tworzy kulturę w celu udoskonalenia piękna natury. Wyliczeniowa definicja kultury została zastosowana w konwencji UNESCO w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, a rozumiana jest jako dziedzictwo kulturalne działalności człowieka. We wszystkich definicjach widoczny jest człowiek oraz jego działalność.
Kulturę tworzą ludzie, a dzięki niej przekazywana jest historia i tradycja w różnych zakątkach świata. Każde państwo ma swoje własne dzieła kultury i w inny sposób może wspierać sektor kultur dzięki odpowiednio dobranej polityce kulturalnej.
Czym jest polityka kulturalna?
Polityka kulturalna rozumiana jest na wiele sposobów. W latach 90. XX wieku uważana była za ingerencję państwa w kulturę. Antonina Kłoskowska określa politykę kulturalną tego okresu, jako działalność instytucji politycznych i prywatnych, która ingeruje w kulturę, wywiera na nią wpływ poprzez rozpowszechnianie i udostępnianie treści o charakterze kulturalnym. Małgorzata Dąbrowska-Szefler scharakteryzowała politykę kulturalną Polski w latach 1944-1955 jako zbiór celów oświaty oraz kultury, do których rozwoju mają służyć instytucje działające w sektorze kultury oraz oświaty. Ta definicja zamyka politykę kulturalną w obrębie działalności państwa, podobne spojrzenie miała na to Marian Golka, który określał polityką kulturalną, każdy stosunek oraz ingerencję państwa w sektor kultury. W latach 80. XX wieku Sław Krzemień-Ojak i Andrzej Ziemilski sformułowali definicję, która uznawana jest za najbardziej ogólną, a wedle niej z polityką kulturalną jest celowe, świadome i zorganizowane oddziaływanie na proces kultury. Polityka kulturalna oznacza również dążenie do zapanowania nad kulturą i odciśnięcie na niej pożądanych rysów, jednak w praktyce może odnieść to odwrotny skutek. Na konferencji UNESCO w Monaco przyjęto, że polityka kulturalna jest sumą świadomych działań, które mają na celu zaspokojenie potrzeb kulturalnych społeczeństwa.
Dorota Ilczuk opisuje politykę kulturalną państwa, jako celowe działanie oraz świadomą ingerencję państwa w działanie w sferze kultury. Określiła ona również, w jakim celu państwa europejskie stosują politykę kulturalną. W Europie polityka kulturalna służy zachowaniu tożsamości narodowej państwa, promowaniu twórczości oraz rozpowszechnianiu artystycznej działalności rodzimych artystów, zapewnianiu równego dostępu do kultury. Ważnym aspektem jest zapewnienie równości i dostarczenie zróżnicowanej oferty kulturalnej, żeby każda grupa społeczna mogła odnaleźć w kulturze coś dla siebie. W zależności od konkretnego państwa wspieranie sektora kultury może wyglądać inaczej.
Różne sposoby na wspieranie sektora kultury
Na przestrzeni lat powstały różne modele polityki kulturalnej. Francja w swojej polityce kulturalnej początkowo obrała rolę mecenasa sztuki, czyli pewnego rodzaju patrona. Po rewolucji polityka kulturalna Francji skupiła się na ochronie dziedzictwa kulturalnego oraz rozpowszechnianiu sztuki, jednocześnie skupiając się na zapewnieniu ochrony artystom. W przypadku Niemiec polityka kulturalna jest bardziej zdecentralizowana, ponieważ Niemcy są federacją. Poszczególne landy posiadają swoje własne instytucje kulturalne zajmujące się polityką kulturalną. Brytyjski model polityki kulturalnej opiera się na finansowaniu kultury poprzez przekazywanie przez rząd środków na kulturę do instytucji, które dalej przekazują je twórcom.
Polityka kulturalna współcześnie stoi przed nowymi wyzwaniami, które państwa powinny wziąć pod uwagę. Pierwszym wyzwaniem są migracja, a więc konieczność udostępniania kultury w językach obcych i w językach mniejszości. W związku z migracjami konieczne są usługi tłumaczy, a oferta powinna zawierać nie tylko język angielski. Dzięki udostępnianiu kultury imigrantom z zagranicy w ich ojczystym języku są oni w stanie lepiej poznać i zrozumieć kulturę danego państwa. Kolejnym wyzwaniem, które polityka kulturalna powinna podjąć, jest kwestia przenoszenia kultury do sieci. Dzięki temu zabiegowi, dzieła kultury są łatwiej dostępne, mogą być udostępniane w przestrzeni wirtualnej. Polska na wiele sposobów wspiera sektor kultury, a polityka kulturalna jest dobrze rozwinięta.
Polska a wspieranie sektora kultury
Polska ma długą historię wspierania sektora kultury i sztuki, która jest uznawana za ważny element narodowej tożsamości i dziedzictwa kulturowego. W ciągu ostatnich dziesięcioleci polski rząd zwiększał wydatki na kulturę i sztukę, oferując różne formy wsparcia dla artystów i organizacji kulturalnych.
W Polsce istnieje wiele programów i funduszy rządowych, które wspierają sektor kultury, takie jak Narodowe Centrum Kultury, Instytut Adama Mickiewicza czy Fundusz Wsparcia Kultury. W ramach tych programów organizowane są różne konkursy, dotacje i stypendia dla artystów i organizacji kulturalnych.
Ponadto w Polsce funkcjonuje wiele instytucji kulturalnych, takich jak muzea, teatry, galerie sztuki i filharmonie, które otrzymują wsparcie finansowe od rządu. To właśnie dzięki wsparciu sektora kultury możemy w naprawdę atrakcyjnych cenach zwiedzać wiele muzeów, galerii sztuki i zabytków. Polska jest również gospodarzem wielu festiwali kultury i sztuki, takich jak Międzynarodowy Festiwal Sztuki Współczesnej w Krakowie czy Międzynarodowy Festiwal Jazzowy w Sopocie.
W Polsce istnieją również prywatne organizacje i fundacje, które wspierają sektor kultury i sztuki, oferując dotacje i stypendia dla artystów i organizacji kulturalnych. Te organizacje mają na celu zapewnienie artystom i twórcom warunków do rozwoju swoich umiejętności i promocji swojej pracy. Polska angażuje się w szerokie spektrum działań mających na celu wsparcie sektora kultury i sztuki, co przyczynia się do promocji dziedzictwa kulturowego kraju oraz tworzenia nowych dzieł i projektów artystycznych.
Wsparcie sektora kultury jest ważne
Kultura jest ważnym elementem życia społecznego człowieka oraz jednostki. Kultura towarzyszy ludziom od tysięcy lat, a dzięki niej przekazywana jest historia i tradycja w różnych zakątkach świata. Każde państwo ma swoje własne dzieła kultury i w inny sposób może wspierać sektor kultury dzięki odpowiednio dobranej polityce kulturalnej.
Polityka kulturalna jest rozumiana na wiele sposobów. W latach 90. XX wieku uważana była za ingerencję państwa w kulturę. W Polsce polityka kulturalna w latach 1944-1955 była zbiorem celów oświaty oraz kultury, do których rozwoju mają służyć instytucje działające w sektorze kultury oraz oświaty. W latach 80. XX wieku sformułowano definicję polityki kulturalnej jako celowego, świadomego i zorganizowanego oddziaływania na proces kultury.
W Polsce sektor kultury jest wspierany przez różne instytucje, takie jak Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Narodowy Instytut Audiowizualny, Muzeum Narodowe czy Instytut Adama Mickiewicza.