Wielu uważa spółki Skarbu Państwa za relikt przeszłości i pozostałość po poprzednim systemie gospodarczym. Prawda jest jednak taka, że wciąż dominują one w zestawieniu największych pracodawców w Polsce oraz zapewniają ogromne wpływy do budżetu państwa. Co ciekawe, niewielu z nas zdaje sobie sprawę, ile jest spółek Skarbu Państwa. Według oficjalnych danych lista spółek Skarbu Państwa liczy sobie ponad 360 podmiotów. Niektóre są dobrze znane przez większość z nas, praktycznie każdy o nich słyszał. Jakie są największe z nich? Poniżej zostanie przedstawione Top 10 pod względem ich wartości rynkowej.
Miejsce 10 – Jastrzębska Spółka Węglowa
Jastrzębska Spółka Węglowa, czyli popularne JSW to największy w Polsce producent węgla koksowego typu 35 (hard) wysokiej jakości i największa komercyjna grupa koksowni w Unii Europejskiej. Obszar wydobywczy spółki ulokowany jest w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Podstawową działalność JSW stanowi produkcja i sprzedaż węgla kamiennego, głównie węgla koksowego i węgla do celów energetycznych, oraz produkcja i sprzedaż koksu i węglopochodnych.
Jastrzębska Spółka Węglowa została utworzona 1 kwietnia 1993 r. na bazie części Rybnicko-Jastrzębskiego Gwarectwa Węglowego jako jedna z siedmiu działających wówczas spółek węglowych. W jej skład weszło siedem samodzielnie funkcjonujących przedsiębiorstw górniczych, które przekształcono w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa z siedzibą w Jastrzębiu-Zdroju.
W lipcu 2011 JSW zadebiutowało na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Przedsiębiorstwo jest stosunkowo dużym pracodawcą – zatrudnia ponad 28 tysięcy osób. Aktualnie wartość JSW wynosi około 2,4 miliarda złotych, lecz systematycznie maleje – jeszcze niecałe dwa lata temu wynosiła ona 8 miliardów PLN.
Miejsce 9 – Tauron Polska Energia
Tauron Polska Energia to polskie przedsiębiorstwo grupujące spółki energetyczne, drugie pod względem wielkości w Polsce w tej branży. Jest jednym z największych holdingów energetycznych Europy Środkowo-Wschodniej. Działa we wszystkich obszarach rynku energetycznego – od wydobycia węgla, poprzez wytwarzanie, dystrybucję i sprzedaż energii elektrycznej i ciepła oraz obsługę klienta.
Spółka powstała w grudniu 2006 roku, a jej głównym udziałowcem jest oczywiście Skarb Państwa. Zatrudnia ponad 25 tysięcy pracowników. 30 czerwca 2010 zadebiutowała na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Aktualnie wartość spółki Tauron wynosi około 3,6 miliarda złotych, choć jej kapitał zakładowy był znacznie wyższy – wynosił 8,76 miliarda PLN.
Miejsce 8 – Grupa Lotos
Grupa Lotos to polskie przedsiębiorstwo stanowiące jednostkę dominującą dla grupy kapitałowej skupiającej kilkanaście spółek produkcyjnych, handlowych oraz usługowych, głównie z branży poszukiwań, wydobycia oraz przetwórstwa ropy naftowej i dystrybucji produktów ropopochodnych. Najważniejszą jej częścią jest rafineria ropy naftowej zlokalizowana w Gdańsku-Rudnikach, nad Martwą Wisłą. Jest to największe przedsiębiorstwo na Pomorzu i druga pod względem przerobu rafineria w Polsce.
Grupa Lotos została założona we wrześniu 1991 roku jako Rafineria Gdańska. Nazwa została zmieniona na obecną w 2003. W czerwcu 2005 spółka zadebiutowała na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Jej większościowym udziałowcem jest oczywiście Skarb Państwa. Aktualnie wartość Grupy Lotos wynosi około 5,6 miliarda złotych.
Miejsce 7 – Polska Grupa Energetyczna
Polska Grupa Energetyczna, czyli popularne PGE to największe pod względem przychodów, zainstalowanych mocy wytwórczych oraz wolumenu produkcji energii elektrycznej przedsiębiorstwo energetyczne w Polsce. Dostarcza ona energię elektryczną dla około 5 milionów użytkowników. Roczna produkcja energii elektrycznej spółki wynosi ponad 54 terawatogodziny, co stanowi 40% krajowej produkcji.
PGE powstało w 2007 roku. Podmiotem kontrolującym spółkę jest oczywiście Skarb Państwa. PGE zatrudnia 41 tysięcy pracowników. Aktualnie wartość Polskiej Grupy Energetycznej wynosi około 10,1 miliarda złotych, choć jej kapitał zakładowy był znacznie wyższy – wynosił 19,16 miliarda PLN.
Miejsce 6 – Bank Polska Kasa Opieki
Bank Polska Kasa Opieki, czyli popularny Bank Pekao to polski bank uniwersalny założony 17 marca 1929 roku jako państwowy bank komercyjny w formie spółki akcyjnej. Od 1998 notowany jest na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. W latach 1999–2017 kontrolowany był przez włoską firmę UniCredit.
7 czerwca 2017 roku zarząd nad Bankiem przejęły spółki Powszechny Zakład Ubezpieczeń i Polski Fundusz Rozwoju, których kontrolne pakiety akcji posiada oczywiście Skarb Państwa. Aktualnie wartość Banku Pekao wynosi około 12,8 miliarda złotych.
Miejsce 5 – Polski Koncern Naftowy Orlen
PKN Orlen to polski koncern paliwowo-energetyczny, lider wśród firm petrochemicznych w Europie Środkowo-Wschodniej. W przeszłości przez wiele lat był także liderem zestawienia “Największe firmy w Polsce”. Jest właścicielem sześciu rafinerii – w Płocku, Trzebini i Jedliczu w Polsce, w Litvinovie i Kralupech nad Vltavou na terenie Czech oraz w Możejkach na Litwie. Jest to także jedyna polska firma notowana w rankingu Fortune 500.
Powstała w 1999 roku w wyniku połączenia Centrali Produktów Naftowych CPN oraz Petrochemii Płock. Zatrudnia ponad 20 tysięcy pracowników. Prezesem PKN Orlen jest Daniel Obajtek, a głównym udziałowcem Skarb Państwa. Aktualnie wartość firmy wynosi około 17,9 miliarda złotych.
Miejsce 4 – Powszechny Zakład Ubezpieczeń
Powszechny Zakład Ubezpieczeń, czyli popularne PZU, to oczywiście przedsiębiorstwo ubezpieczeniowe. Jego tradycje sięgają już 1803 roku, a w obecnej formie spółki akcyjnej działa od 1998. Jest to wiodąca firma ubezpieczeniowa na polskim rynku.
Na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych zadebiutowała w 2010 roku. Jej głównym udziałowcem jest Skarb Państwa. PZU zatrudnia ponad 11 tysięcy osób. Aktualnie wartość przedsiębiorstwa wynosi około 18,5 miliarda złotych.
Miejsce 3 – Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski
Popularny PKO Bank Polski to największy bank uniwersalny w Polsce. Założony został już w 1948 roku, a przekształcony w jednoosobową spółkę Spółkę Skarbu Państwa w kwietniu 2000. Z kolei w listopadzie 2004 zadebiutował na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Zatrudnia około 30 tysięcy osób, jego prezesem jest Zbigniew Jagiełło.
Jeszcze w pierwszym kwartale tego roku był liderem rankingu “największe firmy w Polsce notowane na GPW”, obecnie jednak spadł na dalsze miejsce w tym rankingu, jak widać zajmuje także dopiero trzecie miejsce w zestawieniu “Największe spółki Skarbu Państwa”. Aktualnie wartość PKO BP wynosi około 25 miliardów złotych.
Miejsce 2 – KGHM Polska Miedź
KGHM Polska Miedź to strategiczna spółka Skarbu Państwa z branży wydobywczej. Jest szóstym producentem miedzi na świecie – wydobywa ponad pół miliona ton tego metalu rocznie, oraz największym globalnym wytwórcą srebra – ponad 1200 ton rocznie. W mniejszych ilościach produkuje także złoto, pallad, platynę, ołów, a także sól kamienną. Jego działalność koncentruje się głównie na terenie Legnicko Głogowskiego Okręgu Miedziowego.
Przedsiębiorstwo zostało założone w 1961 roku, a przekształcono ją w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa w 1991. Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie zadebiutowała w lipcu 1997. KGHM Polska Miedź zatrudnia około 30 tysięcy pracowników. Aktualnie wartość spółki wynosi około 26 miliardów złotych.
Miejsce 1, największa spółka Skarbu Państwa – Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo
Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo, czyli popularny PGNiG to największe przedsiębiorstwo w Polsce zajmujące się poszukiwaniami i wydobyciem gazu ziemnego i ropy naftowej, importem gazu, a także magazynowaniem, sprzedażą i dystrybucją paliw gazowych oraz produkcją ciepła i energii elektrycznej oraz lider rankingu zatytułowanego “Największe spółki Skarbu Państwa”.
Spółka prowadzi działalność poszukiwawczo-wydobywczą w Pakistanie oraz na Norweskim Szelfie Centralnym. Posiada także koncesję w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.
PGNiG zostało założone w 1982 roku, a w październiku 1996 przekształcono je w spółkę akcyjną, w której całkowite udziały miał Skarb Państwa. We wrześniu 2005 zadebiutowała ona na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych. Przedsiębiorstwo zatrudnia około 25 tysięcy pracowników. Aktualnie wartość PGNiG wynosi około 28,3 miliarda złotych.
Spółki Skarbu Państwa na GPW
Wiemy już ile wynosi wartość spółek Skarbu Państwa, a konkretnie tych, które są największe. Jak przedstawiają się notowania spółek Skarbu Państwa? Niestety wyniki finansowe spółek Skarbu Państwa nie przedstawiają się pozytywnie. Od października 2015 roku akcje spółek Skarbu Państwa spadły o ponad 20%. Oznacza to, że łączne straty spółek Skarbu Państwa odnotowane na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych wyniosły ponad 50 miliardów złotych.
Nie wszystkie kursy akcji spółek Skarbu Państwa radzą sobie tak negatywnie. W tym okresie KGHM Polska Miedź odnotował znaczący zysk. Podobnie wygląda sytuacja z Jastrzębską Spółką Węglową, choć tutaj warto zaznaczyć, iż na początku 2018 kurs był aż pięciokrotnie wyższy, a od stycznia 2020 również minimalnie straciła. Z kolei, biorąc pod uwagę wyłącznie 2020 rok, w górę poszły również akcje spółki Tauron Polska Energia. To jednak jedyne pozytywne przypadki w całym Top 10 zestawienia “Największe spółki Skarbu Państwa”.
Z kolei jeśli chodzi o podział pod względem sektorów gospodarczych, to doskonale widzimy, że najwięcej warte są firmy naftowe, finansowe, wydobywcze oraz energetyczne z udziałem Skarbu Państwa.