30 lat temu na aukcji w nowojorskim Christie’s „Portret doktora Gacheta Vincenta” van Gogha został sprzedany za 82,5 milionów dolarów. Wówczas był to najdrożej sprzedany obraz w historii. Dziś ta kwota znajduje się daleko poza czołówką tego zestawienia. Wartość dzieł sztuki sięga bajońskich sum, taka forma inwestycji ogromnie zyskuje na popularności, a każda sprzedaż za gigantyczną kwotę odbija się szerokim echem w mediach. Malarstwo zyskuje, zarówno jeśli chodzi o dzieła sprzed wieków, jak i sztukę współczesną.
Co więcej, nic nie zapowiada, że ten trend kiedykolwiek mógłby się zmienić – inwestycja w epokowe, ponadczasowe dzieła sztuki już od dekad zawsze okazuje się opłacalna, a tempo wzrostu ich wartości tylko przybiera na sile. Wynika to głównie z faktu, że na świecie pojawia się coraz więcej miliarderów pragnących zdobić ściany swoich rezydencji unikalnymi dziełami lub zabezpieczyć swój kapitał na przyszłość. Jakie są najdrożej sprzedane obrazy w historii? Jak wyglądają rekordy w przypadku polskiego malarstwa? 20 najdroższych dzieł na świecie zostanie przedstawionych poniżej:
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 20 – Amedeo Modigliani, „Akt leżący z niebieską poduszką”
Obrazy Amedeo Modiglianiego często sięgają rekordowych cen. “Nu Couché au Coussin Bleu” z 1916 roku zostało sprzedane za 118 milionów dolarów w 2012. Dzieło od amerykańskiego biznesmena Stevena A. Cohena nabył rosyjski magnat Dmitrij Rybołowlew.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 19 – Edvard Munch,”Krzyk”
“Krzyk” został namalowany w 1895 roku. To najbardziej rozpoznawalny obraz, jeśli chodzi o ekspresjonizm. Dzieło powstało w czterech wersjach i każda z nich zachowała się do dnia dzisiejszego. Jedna z nich została sprzedana za 119,9 miliona dolarów na legendarnej aukcji w domu Sotheby’s 2 maja 2012 roku. Nabywca obrazu pozostał anonimowy.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 18 – Gustav Klimt, “Portret Adeli Bloch-Bauer I”
Ten obraz Gustava Klimta zamówiony przez Ferdynanda Bloch-Bauera – męża namalowanej kobiety. Portret powstał w 1907 roku. Dzieło ma bardzo bogatą historię. Podczas II Wojny Światowej zostało skradzione przez nazistów, by trafić do Galerii Austriackiej. Po wielu latach, w 2007 roku zostało przekazane prawowitym spadkobiercom. Ci z kolei wystawili je na aukcji w Los Angeles.
“Portret Adeli Bloch-Bauer I” trafił ostatecznie do Ronalda Laudera za sumę 135 milionów dolarów. Miliarder powiesił je w swoim prywatnym muzeum Neue Galerie, które znajduje się w Nowym Jorku.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 17 – Willem de Kooning, “Kobieta III”
Obraz “Kobieta III” został namalowany w 1953 roku przez Willema de Kooniga. W latach 1770- 1994 dzieło amerykańskiego malarza holenderskiego pochodzenia znajdowało się w Muzeum Sztuki Współczesnej w Teheranie. Rewolucja obyczajowa, która przetoczyła się przez Iran pod koniec lat 70. narzuciła jednak galeriom sztuki na tyle surowe reguły cenzury obyczajowej, że dzieło musiało pozostać w ukryciu przed oczami zwiedzających.
Ostatecznie zostało sprzedane w 2006 roku za pośrednictwem Gagosian Gallery, a kupił go już wspomniany wcześniej amerykański inwestor Steven A. Cohen. Kwota wyniosła 137,5 miliona dolarów.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 16 – Jackson Pollock, “Nr 5”
Obraz “Nr 5” sprzedany został w 2006 roku w prywatnej transakcji przeprowadzonej w domu aukcyjnym Sotheby’s za zawrotną kwotę 140 milionów dolarów. Nabył je biznesmen David Martinez. Dzieło to dzierżyło palmę pierwszeństwa na liście najdroższych obrazów świata aż przez 5 lat.
Praca o powierzchni 32 stóp utrzymana w szaro-żółto-brązowej kolorystyce realizuje ideę twórczą Pollocka, według której spontaniczne rozlewanie farb na płótnie pozwala wydobyć dla oczu widzów “prawdziwe życie obrazu”.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 15 – Francis Bacon, “Trzy studia do portretu Luciana Freuda”
Dzieło Francisa Bacona z 1969 roku zostało sprzedane w 2013 roku w domu aukcyjnym Christie’s za 142 miliony dolarów. Nabywca pozostał anonimowy. “Trzy studia do portretu Luciana Freuda” uznaje się za najwybitniejsze dzieło współczesnego malarstwa.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 14 – Gustav Klimt, „Portret Adele Bloch-Bauer II”
Adele Bloch-Bauer (1881–1925) – znana także jako Złota Adela – była żoną Ferdynanda Blocha-Bauera – bogatego przemysłowca, który sponsorował sztukę, którą kochała. Była nie tylko patronką, ale i bliską przyjaciółką Gustava Klimta. Stąd nie dziwi, że była także jedyną, której portret dwukrotnie namalował Klimt.
Druga wersja portretu jest mniej znana niż ta pierwsza, wyżej opisywana. Gustav Klimt namalował ją w 1912 roku. Sprzedana została w 2016 roku za pośrednictwem Gagosian Gallery za kwotę 150 milionów dolarów. Nabywcą był anonimowy kolekcjoner z Chin, a sprzedawcą Oprah Winfrey, która kupiła ten obraz 10 lat wcześniej za niecałe 88 milionów USD.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 13 – Pablo Picasso, “Sen”
Kultowy hiszpański malarz, twórca kubizmu, czyli Pablo Picasso namalował w jedno popołudnie 24 stycznia 1932 roku 22-letnią Marię-Therese Walter. Półnaga kobieta widniejąca na obrazie to ówczesna kochanka malarza. Obraz emanuje intymnością, erotyką, ale i czułością – to wyraz uczuć Picassa do Marie-Therese, która dzięki swojemu łagodnemu usposobieniu jako jedyna potrafiła okiełznać gwałtowny temperament artysty.
Pod koniec marca 2013 roku biznesmen Steven A. Cohen kupił obraz Picassa „Le Rêve” za 155 milionów dolarów, ale już wcześniej – w 2006 – próbował nabyć dzieło za 139 milionów USD, jednak zostało ono uszkodzone łokciem podczas prezentacji obrazu. Kolekcjoner musiał więc poczekać kilka lat aż restauratorom uda się naprawić obraz.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 12 – Amedeo Modigliani, „Akt leżący”
Akt autorstwa Modiglianiego, to jeden z pięciu tego typu obrazów malarza, jakie kiedykolwiek pojawiły się na aukcji, a w dodatku największy, jaki włoski artysta namalował. Obraz pochodzi z 1917 roku, a Simon Shaw – ekspert domu aukcyjnego Sotheby’s, uważa, że jest on wyjątkowy – wyznaczył nową jakość w malarstwie i sztuce aktu. Dodał, bez wątpienia ma szczególne miejsce w historii sztuki – zmienił pojęcie nagości i intymności, ich recepcje i odbieranie.
Aukcję przeprowadzono w 2018 roku w domu Sotheby’s, obraz za 157,2 miliona dolarów nabył John Magnier – irlandzki hodowca koni.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 11 – Roy Lichtenstein, „Masterpiece”
To jedno z najbardziej klasycznych dzieł Lichtensteina z wykorzystaniem jego legendarnych kropek imitujących raster drukarski i treści w chmurce. O samym obrazie “Masterpiece” namalowanym w 1962 roku nie wiadomo zbyt wiele – ani skąd Lichtenstein wziął pomysł ani czy był to jeden z jego pomysłów komercyjnych czy też nie.
Uważa się, że obraz to żart, który odzwierciedla własną karierę Lichtensteina. Blondynka mówi: „Brad, kochanie, ten obraz jest arcydziełem! Wkrótce będziesz miał cały Nowy Jorku u stóp!”. Brad nie mówi nic. Skąd Royowi przyszedł do głowy właśnie Brad? W wywiadach mówił, że to imię wydawało mu się heroiczne, odważne.
Adrian Searle z „Guardiana” mówi, że narracja i treść graficzna zostały zapożyczone, a Lichtenstein chciał, by obraz był – w ironiczny sposób – komentarzem sukcesu i „status społeczno-seksualnego gorącego młodego artysty”. W 2018 roku obraz został sprzedany Stevenowi A. Cohenowi. Nabył go za 165 milionów dolarów od filantropki Agnes Gund.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 10 – Amedeo Modigliani, „Nu couché”
„Nu couché” z 1917 roku to jeden z jego najszerzej reprodukowanych i wystawianych obrazów. Jest jednym ze słynnych aktów Modiglianiego, które powstały pod patronatem Polaka Léopolda Zborowskiego, pisarza, poety i kolekcjonera sztuki. Prawdopodobnie był pokazany publicznie tylko raz – w 1917 roku w Galerii Berthe Weill. Wystawa została zamknięta przez policję.
W ostatnich latach życia Modigliani zmagał się z problemami zdrowotnymi i finansowymi, a środki do życia zawdzięczał właśnie Leopoldowi Zborowskiemu – ten wraz z żoną Anną przyjął artystę pod swój dach i wypłacał honorarium modelkom, które pozowały mu do ostatniego cyklu aktów.
W 2015 roku obraz ten został sprzedany na aukcji w domu Christie’s za 170,4 miliona dolarów. Nabył go chiński biznesmen Liu Yiqian. Dzieło jest wystawiane w jego prywatnym muzeum w Szanghaju o nazwie Long Museum.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 9 – Pablo Picasso, “Kobiety Algieru (wersja O)”
„Les Femmes d’Alger” to seria 15 obrazów Picassa. Cykl, stworzony w latach 1954–1955, został zainspirowany obrazem Eugène Delacroix z 1834 roku „Femmes d’Alger dans leur appartement”. To swoisty hołd artystom, których podziwiał. Wersja „O” to ostatni obraz z serii, namalowany w 1955.
W 1997 został sprzedany za 31,9 miliona dolarów w domu aukcyjnym Christie’s. Ponownie na aukcji w tym samym miejscu znalazł się w maju 2015 – został sprzedany za 179,4 miliona dolarów. Nabył go były premier Kataru – Hamad bin Jassim bin Jaber Al Thani. Podczas licytacji pokonał on czterech innych potencjalnych kupców.
Komentatorzy aukcji podkreślali, że czynnikiem, który winduje ceny obrazów Picassa tak wysoko, jest ich unikalność: geniusz artystyczny i rozpoznawalność hiszpańskiego kubisty nie mają sobie równych wśród współczesnych twórców. Co ciekawe, z racji nagości właściciel obrazu nie może wywiesić go w swoim domu, ponieważ zabrania mu tego prawo szariatu.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 8 – Rembrandt van Rijn, „Portret Maertena Soolmansa” i „Portret Oopjen Coppit”
Portrety zostały namalowane przez Rembrandta w 1634 roku z okazji ślubu Martena Soolmansa i Oopjen Coppon, który wzięli 9 czerwca 1633. Należały do rodziny Rothschildów, a w 2015 roku stały się wspólną własnością Luwru i Rijksmuseum – oba muzea zapłaciły po połowie.
Chociaż portrety były malowane indywidualnie, przechowywane były od samego początku razem – zawsze wisiały obok siebie w różnych kolekcjach. Większość krytyków i znawców sztuki zgadzało się, że powinny pozostać razem. Nie zostały uznane za francuskie dziedzictwo narodowe, pomimo usilnych starań Paryża.
Wspólny zakup obrazów został dokonany w dniu 1 lutego 2016 roku. Przez pierwsze trzy miesiące były wystawiane w Luwrze, a następnie – Rijksmuseum. Umowa międzyrządowa jest jasna – po konserwacji będą pokazywane w Luwrze, potem znów w Amsterdamie – cały czas na zmianę. Najpierw przez pięć lat w każdym z muzeów, a potem zmiany będą następować co osiem lat.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 7 – Gustav Klimt, „Węże wodne II”
Namalowany przez Gustava Klimta w latach 1904-1907 obraz został zamówiony przez Jenny Steiner, córkę wiedeńskiego przemysłowca. Jego bohaterkami są cztery kobiety w „lubieżnej błogości”, przez co uznawano go za przedstawienie lesbijskiej orgii seksualnej. Dzieło ma bogatą historię.
Jego właścicielka – Steiner – była Żydówką i została zmuszona do ucieczki przed nazistami. Podobnie jak wiele innych należących do Żydów, został skonfiskowany przez nazistów. Trafił do twórcy filmowego, Gustava Ucickyego, który miał być jednym z wielu nieślubnych dzieci Klimta. Obraz wisiał na ścianie w jego mieszkaniu w Wiedniu. W 1961 roku zmarł, a obraz pozostawił swojej żonie, Ursuli. Co ciekawe, przez cały ten czas był uważany za zaginiony.
W 2012 r. Ursula Uicicky wystawiła obraz na sprzedaż, a dom aukcyjny Sotheby działał jako pośrednik. Ponieważ obraz był uważany za mienie zrabowane, musiała dojść do porozumienia ze spadkobiercami Jenny Steiner. Umowa, którą negocjowała Israelitische Kultusgemeinde Wien, przewidywała podział wpływów pół na pół między Ursulę i Steinerów. W tym samym roku obraz został sprzedany szwajcarskiemu biznesmenowi Yvesowi Bouvierowi za 112 milionów dolarów.
W 2013 Bouvier sprzedał obraz wcześniej wspomnianemu rosyjskiemu biznesmenowi – Dmitrijowi Rybołowlewowi. Rosjanin zapłacił 183,3 miliona dolarów. W 2015 obraz został ponownie sprzedany – tym razem został za 170 milionów USD anonimowemu nabywcy. Mówi się, że obraz znajduje się w prywatnej kolekcji jednej z katarskich księżniczek.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 6 – Mark Rothko, „Nr 6”
„No. 6” to dzieło łotewsko-amerykańskiego ekspresjonisty abstrakcyjnego – Marka Rothko, namalowane w 1951 roku. Obraz ten stał się niechlubnie uczestnikiem wielkiej afery handlarzy sztuki – szwajcarski biznesmen Yves Bouvier został oskarżony o oszustwo.
Obraz został kupiony za 186 milionów dolarów przez Dmitrija Rybołowlewa w 2014 roku. Ten miał dowiedzieć się po fakcie, że Bouvier – gdy znał już kwotę, za jaką Rosjanin chce kupić dzieło – nabył obraz od wcześniejszego właściciela za 80 milionów euro. W grudniu 2019 został oczyszczony z zarzutów przez sąd w Monako.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 5 – Jackson Pollock, “Nr 17A”
Jak mówił sam artysta, w jego pracy nie liczył się rezultat, a proces – obrazy nie stanowią zapisu obiektów, ale samego aktu twórczego. Dzieła Pollocka namalowane w 1948 roku skomponowane z tysięcy nieregularnych plam, krzywych i pociągnięć pędzla to kwintesencja estetyki ekspresjonizmu abstrakcyjnego, a sam artysta jest jednym z najszerzej znanych twórców sztuki współczesnej.
W 2015 roku “Nr 17A” został sprzedany za 200 milionów dolarów. Nabywcą okazał się amerykański inwestor Kenneth C. Griffin.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 4 – Paul Gauguin, „Nafea Faa Ipoipo”
“Nafea Faa Ipoipo”, czyli w języku tahitańskim “Kiedy wyjdziesz za mąż?” to jedno z najsłynniejszych dzieł polinezyjskiego okresu twórczości Gauguina. Artysta pojechał na Tahiti w celu znalezienia raju, w którym mógłby tworzyć czystą, „prymitywną” sztukę. Po przybyciu na wyspę, zobaczył, że i tam dotarła – wraz z kolonialistami – cywilizacja. I choć poszukiwań sensu sztuki musiał zaniechać, namalował wiele obrazów z rodzimymi kobietami.
Skąd ten dziwaczny tytuł dzieła z 1882 roku? Malarz był zafascynowany tamtejszym językiem, choć nauczył się go tylko w stopniu podstawowym. Gdy wrócił do Francji i pokazał swoje obrazy, nikogo one nie obeszły. Przez blisko 50 lat obraz znajdował się w zbiorach bazylejskiego Kunstmuseum. Do momentu sprzedaży był pokazywany w muzeum w Riehen koło Bazylei.
Sprzedaż miała miejsce w 2015 roku – “Nafea Faa Ipoipo” za 210 milionów dolarów nabyła siostra emira Kataru – Al-Mayassa bint Hamad bin Khalifa Al-Thani.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 3 – Paul Cézanne, „Gracze w karty”
„Gracze w karty” to obraz Paula Cézanne’a z 1893 roku z serii przedstawiającej zapaleńców grających w karty. Dzieło nawiązuje do chłopskich scen malowanych przez braci Le Nain. W latach 1890–1896 Cézanne stworzył całą serię obrazów przedstawiających mężczyzn grających w karty. W liście do Paula Alexisa artysta opisał, jak obraz powstawał – po nakreśleniu schematu kompozycji, malował po kolei postacie i detale.
Istnieje pięć znanych wersji „Graczy w karty” – cztery przechowywane są muzeach (Musée d’Orsay, Courtauld w Londynie, MET w Nowym Jorku i w galerii sztuki Barnes Foundation w Filadelfii). Piąta natomiast została sprzedana na początku lutego 2011 roku. Nowym właścicielem została katarska rodzina królewska, która za obraz zapłaciła 250 milionów dolarów.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 2 – Willem de Kooning, „Interchange”
Obraz „Interchange” z 1955 roku był jednym z pierwszych abstrakcyjnych dzieł Willema de Kooninga. Do 2017 roku był najdroższym dziełem sztuki w historii. Artysta sprzedał je wkrótce po jego ukończeniu. Został kupiony zaledwie za 4 tysiące dolarów przez architekta Edgara Kaufmanna Jr. Ten sprzedał obraz w domu aukcyjnym Sotheby’s w listopadzie 1989 za 20,7 miliona dolarów. Nabył go japoński kolekcjoner sztuki Shigeki Kameyama, właściciel Mountain Tortoise Gallery w Tokio.
Rok później dzieło zostało sprzedane Davidowi Geffenowi ze znaczną stratą. Ten zaś we wrześniu 2015 roku sprzedał je za 300 milionów dolarów wcześniej wspomnianemu Kennethowi C. Griffinowi – prezesowi funduszu hedgingowego Citadel. Obecnie wypożyczono go Instytutowi Sztuki w Chicago.
Najdroższe obrazy na świecie: miejsce 1, najdroższy obraz w historii – Leonardo da Vinci, „Zbawiciel świata”
Obraz “Zbawiciel świata” przedstawia Jezusa trzymającego w lewej ręce kryształową kulę – symbol świata, z prawą dłonią uniesioną do błogosławieństwa. Zdaniem historyków sztuki powstał w latach 1506-1513 dla króla Francji Ludwika XII. Zaginął w połowie XVIII wieku i do początku XX wieku był uważany za bezpowrotnie utracony.
W roku 1900 kupił go angielski kolekcjoner sir Francis Cook, nie zdając sobie sprawy, kto jest jego twórcą. W roku 1958 spadkobiercy Cooka sprzedali mocno już podniszczone dzieło za 45 funtów. Wówczas uznano go za pracę Giovanniego Boltraffio. Następnie został on sprzedany za 130 funtów.
Dopiero w 2005 roku dzieło trafiło do odrestaurowania. Po wykonanej pracy dokonano analizy, która wykazała, że autorem “Zbawiciela Świata” jest sam Leonardo Da Vinci. W 2013 roku dom aukcyjny Sotheby’s sprzedał obraz za 80 milionów dolarów Yvesowi Bouvierowi, a on w tym samym roku odsprzedał dzieło za 127,5 milionów USD Dmitrijowi Rybołowlewowi.
On z kolei sprzedał obraz w 2017 roku na aukcji w domu Christie’s. Za kwotę 450,3 miliona dolarów nabył go Departament Kultury i Turystyki w Abu Dhabi. Początkowo obraz miał trafić do Luwru w Abu Dhabi, jednak ostatecznie do tego nie doszło. Według Wall Street Journal podobno zatrzymano go na jachcie księcia Arabii Saudyjskiej – Bader bin Abdullah bin Mohammed bin Farhana al-Saud i zarezerwowano do wystawienia w jego własnym przyszłym centrum kulturalnym w Al Ula.
Najdroższe obrazy polskich artystów
Jeśli chodzi o najdroższe obrazy polskich artystów, to zestawienie ma jedną, niekwestionowaną liderkę. Jest nią Tamara Łempicka. W lutym ubiegłego roku za jej “Portret Marjorie Ferry” zapłacono w domu aukcyjnym Christie’s 82 miliony złotych. To na tę chwilę najdroższy obraz polskiego artysty w historii.
Sytuacja jednak zmienia się dynamicznie. W listopadzie 2019 za jej obraz “Czerwona sukienka” zapłacono dotychczas rekordową kwotę 52 milionów złotych. Rok wcześniej jej dzieło “La Musicienne” zostało wylicytowane za nieco ponad 34 miliony PLN. Z kolei październiku ubiegłego roku, w domu aukcyjnym Christie’s jej obraz “Les Deux Amies” został sprzedany za 36 milionów złotych. W sumie już ponad 20 dzieł Tamary Łempickiej zostało sprzedanych za kwotę przekraczającą milion dolarów.
Z kolei najdroższy obraz sprzedany na polskiej aukcji to “M22” autorstwa Wojciecha Fangora. Został on sprzedany w warszawskim domu aukcyjnym DESA Unicum za 7,3 miliona złotych. Dzieło doskonale reprezentuje twórczość zmarłego kilka lat temu malarza, niezwykle cenionego za Oceanem Atlantyckim: hipnotyzuje pulsującym kolorem, jest grą między artystą, płótnem i widzem.
