Codziennie, z każdej strony otaczają nas informacje o tym, jak wiele możemy skorzystać kupując produkty bankowe. Instytucje oferują nam “darmowe” konta, karty kredytowe, konta oszczędnościowe oraz “niewiarygodnie tanie” kredyty.
Z tego powodu, z całą pewnością wielu z nas zadaje sobie pytanie – skąd biorą się miliardowe zyski banków, skoro tak bardzo idą one na rękę swoim klientom? Skoro spora część z nas nie płaci za prowadzenie konta czy korzystanie z karty płatniczej, to na czym w takim razie zarabiają banki? Przekonamy się poniżej. Zacznijmy od samego wyjaśnienia co dla instytucji finansowej jest dochodem, a co kosztem:
Podstawowe koszty działalności i przychody banków
Każdy, kto decyduje się na zaciągnięcie kredytu, świadomie pozyskuje w ten sposób źródło dodatkowych, comiesięcznych wydatków. Natomiast, kiedy ulokujemy oszczędności na lokacie bankowej lub koncie oszczędnościowym, możemy liczyć z tego tytułu na dodatkowe profity.
Tymczasem z bankami jest dokładnie odwrotnie. Dla nich podstawowym źródłem dochodów są udzielone kredyty (a konkretnie – płacone od nich odsetki). Natomiast odsetki należne od oferowanych lokat będą stanowiły jeden z najpoważniejszych kosztów. Nic więc dziwnego, że z tych pierwszych banki starają się wycisnąć tak dużo, jak się tylko da, natomiast oprocentowanie depozytów ustalają na najniższym możliwym, akceptowalnym przez klientów poziomie.
Skąd banki mają pieniądze na działalność?
Nie da się nie zauważyć, iż aby sprzedawać swoje produkty, banki potrzebują pieniędzy. Z tego powodu instytucje pożyczają je na rynku międzybankowym, ale także zabiegają o nasze oszczędności (lokaty i rachunki oszczędnościowe). Oprocentowanie depozytów i lokat jest znacząco niższe niż oprocentowanie kredytów i pożyczek udzielanych przez banki. Jak nietrudno się domyślić, instytucje używają naszych oszczędności, żeby pożyczać innym na wyższy procent. Z różnicy między oprocentowaniem depozytów a oprocentowaniem kredytów i pożyczek pochodzi największy zarobek banku.
Jednak odsetki płacone od kredytów to nie jedyne źródło dochodów banków, choć zdecydowanie największe. Jaką wartość procentową ono stanowi?
Podstawowe źródło przychodu – odsetki od kredytów i leasingu 
Według oficjalnych danych, odsetki od udzielonych kredytów i przyznanego leasingu stanowią 70% łącznych przychodów banków .W podziale na poszczególne rodzaje kredytów największymi źródłami bankowych wpływów były kolejno: kredyty konsumpcyjne, kredyty dla przedsiębiorców oraz kredyty hipoteczne.
Drugie największe źródło przychodu – opłaty i prowizje
Drugim największym źródłem wpływów działających w Polsce banków były przychody z tytułu opłat i prowizji. Stanowią około 22% przychodów banku. Mowa tu o takich opłatach, jak:
- opłaty i prowizje za podstawowe usługi rozliczeniowe – w tym opłata za prowadzenie rachunku, realizację polecenia przelewu, polecenia zapłaty, zlecenia stałego, wpłaty gotówkowej na rachunek w innym banku czy z tytułu świadczenia usług bankowości elektronicznej
- opłaty i prowizje związane z obsługą kart płatniczych, w tym opłata za wydanie karty, wypłatę gotówki z użyciem karty debetowej czy wypłatę gotówki w ramach usługi cashback
- opłaty związane z realizacją wpłaty gotówkowej na rachunek bankowy w instytucjach innych niż banki
- opłaty za usługi dodatkowe, w tym choćby powiadomienia sms o realizacji przelewów
- opłaty związane z wydaniem zaświadczeń, archiwalnej historii przelewów, etc.
Te opłaty są stosunkowo niskie – najczęściej praktycznie w ogóle nie są one odczuwalne dla klientów banku, a jednak w skali wszystkich klientów zapewniają ogromne comiesięczne wpływy pieniędzy dla banku.
Trzecie największe źródło przychodu – odsetki i prowizje od aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży
Ta pozycja może zaskakiwać. Odsetki od aktywów finansowych dostępnych do sprzedaży to głównie obligacje skarbu państwa, które są również oferowane przez banki. Co ciekawe, stanowią one aż 6% przychodów sektora bankowego. Banki są również dystrybutorami funduszy inwestycyjnych oraz oferują produkty ubezpieczeniowe i inwestycyjne. Od nich także pobierają prowizje.
Pozostałe przychody banków
Dywidendy i odsetki od instrumentów zabezpieczających przed ryzykiem stopy procentowej
Oprócz odsetek oraz wszelkiego rodzaju pobieranych od klientów opłat, banki zarabiają także na otrzymanych dywidendach. Następne główne źródło dochodu stanowią natomiast odsetki od instrumentów zabezpieczających przed ryzykiem stopy procentowej.
Spready walutowy
Kolejne istotne źródło zarobku dla banku stanowi spread walutowy. Jest to różnica pomiędzy kursem sprzedaży a kursem kupna walut. W praktyce, nie dość, że wypłacając pieniądze z zagranicznego bankomatu (oczywiście w zależności od konta) zostaniemy obciążeni dodatkową opłatą, to jeszcze kurs będzie zdecydowanie mniej korzystny od kursu dostępnego w kantorach.
Działalność inwestycyjna na rynku kapitałowym i rynek międzybankowy
To jednak nie wszystko. Banki zarabiają również na rynku kapitałowym. Bank ciągle obraca pieniędzmi – nie tylko je pożycza, ale również inwestuje. Co ciekawe, tego typu przychody nie są wliczane do ogólnych przychodów generowanych przez bank, więc trudno oszacować jak dużą część one stanowią. Podobnie wygląda sytuacja z zarabianiem przez banki na wcześniej już wspomnianym rynku międzybankowym. Mowa tu o wszystkich operacjach związanych z pożyczaniem i lokowaniem środków na okres do jednego roku, dokonywanych wyłącznie między jednym bankiem a innym.
Odsetki karne i należności odzyskane
Ostatnim głównym źródłem przychodu banków są odsetki karne za nieterminową stratę oraz odzyskane należności finansowe, które wcześniej bank potraktował jako nieściągalne. Wbrew pozorom one także stanowią ważne źródło dochodu, często wynoszące nawet więcej niż 1% łącznego rocznego zarobku danej instytucji.
