Decydując się na rozpoczęcie prowadzenia własnej działalności gospodarczej, konieczne jest oczywiście dopełnienie obowiązków rejestracyjnych. W Polsce prowadzone są rejestry podmiotów gospodarczych i innych organizacji, a najbardziej znanym z nich jest Krajowy Rejestr Sądowy. Do założenia niektórych form działalności, absolutną podstawą jest uzyskanie wpisu właśnie do KRS. Czym jest Krajowy Rejestr Sądowy? Czym się zajmuje i z czego się składa? Kto podlega wpisowi do KRS? Jakie informacje można w nim znaleźć? Co grozi za niewpisanie się do tego rejestru? Na te wszystkie pytania, odpowiedzi zostaną udzielone poniżej:
KRS – co to jest?
KRS, czyli Krajowy Rejestr Sądowy to rodzaj rejestru publicznego, prowadzony przez wybrane sądy rejonowe i Ministerstwo Sprawiedliwości. KRS działa od 1 stycznia 2001 roku na podstawie ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 o Krajowym Rejestrze Sądowym.
W odróżnieniu od poprzedniego rejestru handlowego, którego poziom dostępności był ograniczony ze względów technicznych, Krajowy Rejestr Sądowy daje możliwość uzyskania informacji o każdym podmiocie podlegającym obowiązkowi wpisu do tego rejestru w formie odpisu, wyciągu lub odpowiedniego zaświadczenia w kilkudziesięciu ekspozyturach Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego na terenie całego kraju. Co więcej, od 28 czerwca 2012 roku na stronach Ministerstwa Sprawiedliwości działa wyszukiwarka podmiotów zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym, dzięki której można bezpłatnie pobrać elektroniczny dokument (w formacie PDF) Centralnej Informacji KRS odpowiadający aktualnemu odpisowi z rejestrów przedsiębiorców i stowarzyszeń.
Określony podmiot można wyszukać za pomocą numeru KRS, NIP, REGON lub nazwie albo adresie przedsiębiorcy. Po wprowadzeniu danych wyświetlą się podstawowe informacje o spółce. Mowa tutaj o uzyskaniu takich informacji dotyczących wybranego podmiotu, jak:
- Numer KRS
- Siedziba
- Informacja, kto jest prezesem
- NIP i Regon
- Informacja o prokurencie
- Dane o zawieszeniu, upadłości i likwidacji
- Zaległości podatkowe, celne i wobec ZUS
- Wysokość niespłaconych wierzytelności
Można również otrzymać kompletny, aktualny wydruk z KRS. Wystarczy kliknąć “pobierz wydruk” i otrzymamy odpis aktualnego wpisu z rejestru przedsiębiorców. Dzięki nowej usłudze nie jest więc już konieczne odwiedzanie sądu rejestrowego ani uiszczanie osobnych opłat za wydanie odpisu aktualnego z Krajowego Rejestru Sądowego, gdyż pobrane samodzielnie wydruki komputerowe aktualnych informacji o podmiotach wpisanych do Rejestru mają moc zrównaną z mocą dokumentów wydawanych przez Centralną Informację pod warunkiem, że posiadają cechy umożliwiające ich weryfikację z danymi zawartymi w KRS.
Krajowy Rejestr Sądowy – czym się zajmuje i z czego się składa?
Krajowy Rejestr Sądowy składa się z:
- Rejestru przedsiębiorców
- Rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej
- Rejestru dłużników niewypłacalnych (został zlikwidowany 1 lutego 2019)
KRS pełni dwie zasadnicze funkcje: informacyjną i legalizacyjną. Funkcja informacyjna polega na tym, że KRS stanowi ogólnopolską bazę danych o podmiotach uczestniczących w obrocie gospodarczym. Funkcja legalizacyjna polega na tym, że dopiero wpis do rejestru pozwala na dokonywanie dalszych czynności prawnych (często jest to jednoznaczne z uzyskaniem osobowości prawnej).
Celem zapewnienia prawdziwości danych zawartych w rejestrze, jak również ich zupełności, w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym zawarto domniemanie prawdziwości wpisów w rejestrze. Jednakże w przypadku wykrycia niezgodności stanu faktycznego z zapisem rejestrowym, do dyspozycji sądu rejestrowego oddano środki prawne mające za zadanie przywrócenie stanu zgodnego z obowiązującymi przepisami. Środki te mają za zadanie ochronę podstawowych zasad ustrojowych, zawartych w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym.
KRS jest jawny pod względem formalnym. Oznacza to, że każdy ma prawo zapoznać się z danymi wpisanymi do rejestru, otrzymać odpis, wyciąg lub zaświadczenie dotyczące danych zawartych w rejestrze. Każdy ma prawo także przeglądać akta rejestrowe podmiotów podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców. Do przeglądania akt nie trzeba wykazywać jakiegokolwiek interesu prawnego czy faktycznego. Odpisy i wyciągi można pobierać w ekspozyturach Centralnej Informacji Krajowego Rejestru Sądowego lub w internecie.
Od 2013 roku możliwa jest automatyczna wymiana danych pomiędzy Krajowym Rejestrem Sądowym a Krajowym Rejestrem Karnym (KRK), dzięki czemu sądy rejestrowe na bieżąco mogą weryfikować informacje, czy zgłoszona do KRS osoba nie jest skazana za jedno z przestępstw, które uniemożliwia wpisanie jej do rejestru.
Rejestr przedsiębiorców w KRS
Jakie informacje można znaleźć w rejestrze przedsiębiorców KRS? Rejestr przedsiębiorców składa się z 6 działów. W Dziale I rejestru zamieszcza się dane o nazwie lub firmie podmiotu, oznaczenie formy prawnej prowadzonej działalności, siedzibę i adres oraz ewentualne oddziały danego przedsiębiorcy. W dalszej części wyżej wymienionego działu można znaleźć informacje na temat wcześniejszej rejestracji przedsiębiorcy bądź dane na temat sposobu powstania podmiotu, jeśli powstał w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału. Zamieszczona jest w nim również informacja o numerach NIP i REGON. Istotnym elementem działu I jest informacja o umowie spółki lub statucie, na podstawie którego działa przedsiębiorca.
Dział II rejestru zawiera informacje o sposobie reprezentacji podmiotu oraz dane osób wchodzących w skład organu uprawnionego wraz ze sposobem reprezentacji lub wspólników uprawnionych do reprezentacji spółki osobowej. W dalszej części działu można znaleźć informacje o organie nadzoru, jeżeli występuje oraz o jego składzie osobowym. Dział ten zawiera także informacje o prokurze, osobach pełniących tę funkcję i rodzaju udzielonej prokury.
W Dziale III rejestru wykazany jest przedmiot działalności przedsiębiorcy według kodów Polskiej Klasyfikacji Działalności, wzmianka o złożeniu rocznego sprawozdania finansowego, uchwały o jego zatwierdzeniu, sprawozdania z działalności jednostki oraz o złożeniu opinii biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego, jeżeli przedmiotowe sprawozdanie podlegało badaniu – wraz ze wskazaniem okresu, za który zostały złożone wszystkie wymienione wcześniej dokumenty.
Dział IV rejestru pełni szczególną funkcję ostrzegawczą, bo zawarte są w nim informacje o powstaniu zaległości podatkowych, celnych oraz z tytułu składek za ubezpieczenia społeczne, a także o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przeciwko dłużnikowi z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych. Zawiera on również informacje o zabezpieczeniu majątku dłużnika w postępowaniu upadłościowym poprzez zawieszenie prowadzonych przeciwko niemu egzekucji, o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na fakt, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.
W Dziale V rejestru przedsiębiorców zamieszcza się wzmiankę o powołaniu i odwołaniu kuratora. Natomiast Dział VI zawiera informacje o otwarciu i zakończeniu likwidacji, ustanowieniu zarządu i zarządu komisarycznego, dane likwidatorów bądź zarządców wraz ze sposobem reprezentacji. W dziale tym podlegają również ujawnieniu dane o połączeniu lub przekształceniu przedsiębiorcy, informacja o ogłoszeniu upadłości, wszczęciu postępowania naprawczego wraz z danymi syndyka albo zarządcy przymusowego.
Rejestr przedsiębiorców KRS nie obejmuje przedsiębiorców prowadzących działalność w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, którzy podlegają rejestracji do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Wpisy do rejestru przedsiębiorców podlegają obowiązkowi ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
KRS – kto podlega wpisowi?
Nie wszyscy przedsiębiorcy mają obowiązek rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Taka powinność nakładana jest jedynie na wybrane formy działalności. W rezultacie wpis do KRS jest wymagany wyłącznie wobec takich podmiotów, jak:
- Spółki jawne
- Spółki partnerskie
- Spółki komandytowe
- Spółki komandytowo-akcyjne
- Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
- Spółki akcyjne
- Spółki europejskie
- Spółdzielnie
- Spółdzielnie europejskie
- Europejskie zgrupowania interesów gospodarczych
- Przedsiębiorstwa państwowe
- Instytuty badawcze
- Przedsiębiorstwa zagraniczne
- Towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych
- Towarzystwa reasekuracji wzajemnej
- Oddziały przedsiębiorców zagranicznych działających na terytorium Polski
- Główne oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń
- Główne oddziały zagranicznych zakładów reasekuracji
- Instytucje gospodarki budżetowej
Obowiązek wpisu do rejestru przedsiębiorców posiadają również inne osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą, które podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
Wpis do KRS – dodatkowe informacje
Zasadniczo wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym dokonywany jest na wniosek podmiotu. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy przepis szczególny przewiduje wpis z urzędu. Wniosek składany jest na urzędowym formularzu, którego rodzaj uzależniony jest od formy prowadzonej działalności. Wnioski można także składać na niebarwnych formularzach stanowiących wydruki komputerowe lub będących kserokopiami formularzy urzędowych.
Wniosek o wpis do KRS można złożyć zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej przy użyciu bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu albo podpisu potwierdzonego profilem zaufanym Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP). Wniosek o wpis do KRS powinien zostać złożony sądowi nie później niż w terminie 7 dni od dnia zdarzenia uzasadniającego dokonanie wpisu. Wniosek o wpis do KRS powinien być ponadto opłacony. Składając formularz, wnioskodawca bez wezwania uiszcza opłatę sądową, a jeżeli wpis podlega ogłoszeniu – również opłatę za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Co grozi za niewpisanie się do KRS?
Przedsiębiorca, który nie dopełni obowiązku rejestrowego w KRS, powinien liczyć się z tym, że sąd rejestrowy wezwie go do dopełnienia tego obowiązku w terminie 7 dni pod rygorem kary grzywny. Sankcja może być ponawiana, jeżeli przedsiębiorca stale będzie uchylał się od obowiązku rejestracji. Jeżeli pomimo nałożenia grzywny, podmiot notorycznie uchyla się od dopełnienia obowiązków rejestrowych, sąd rejestrowy może z ważnych powodów orzec o jego rozwiązaniu oraz ustanowić likwidatora (ten proceder nosi nazwę likwidowania martwych spółek z KRS).