26 lutego rząd zaprezentował projekt Krajowego Planu Odbudowy. Następnie odbyły się trzy debaty na jego temat. Na ostateczne uwagi i propozycje dotyczące KPO rząd czeka do 2 kwietnia. Czym jest Krajowy Plan Odbudowy? Ile funduszy Polska otrzyma w ramach niego od Unii Europejskiej? Jakie 5 filarów zakłada projekt KPO? Kiedy ruszy i kto może na nim skorzystać? Na te wszystkie pytania, odpowiedzi zostaną udzielone poniżej.
Krajowy Plan Odbudowy – co to jest?
Krajowy Plan Odbudowy (KPO) to kompleksowy program reform i projektów strategicznych. Jego celem jest wzmocnienie odporności gospodarczej i społecznej oraz budowa potencjału polskiej gospodarki na przyszłość.
Krajowy Plan Odbudowy ma odbudować kondycję gospodarki po kryzysie wywołanym pandemią koronawirusa i zapewnić jej większą odporność na przyszłe nieprzewidziane okoliczności. Otrzymane w ramach programu pieniądze mają być przeznaczone na modernizację technologiczną, trafić do rodzimych firm oraz poprawić jakość życia Polaków i konkurencyjność naszej gospodarki. Reformy i programy inwestycyjne KPO mają przede wszystkim długofalowo realizować zieloną i cyfrową transformację.
Krajowy Plan Odbudowy ma trzy główne cele: pomóc naprawić szkody gospodarcze i społeczne spowodowane pandemią koronawirusa, przywrócić odporność gospodarek Unii Europejskiej i przygotować wspólnotę państw na przyszłe nieprzewidziane okoliczności.
Krajowy Plan Odbudowy – finansowanie, czyli ile środków Polska otrzyma?
Krajowy Plan Odbudowy to dokument, który będzie podstawą do otrzymania środków z unijnego Instrumentu na Rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (Recovery and Resilience Facility – RRF). Przewiduje on 750 miliardów euro pomocy dla państw członkowskich. Polska jest czwartym co do wielkości beneficjentem tego programu.
Ile w takim razie nasz kraj ma otrzymać? Aż 58,1 miliarda euro. Na tę kwotę składa się 23,9 miliarda euro bezzwrotnych dotacji i 34,2 miliarda euro pożyczek. Środki muszą być przeznaczone na konkretne inwestycje, wpisujące się w kluczowe obszary dla UE. To:
- Infrastruktura
- Transport
- Energia i środowisko
- Innowacje
- Cyfryzacja
- Zdrowie
- Społeczeństwo
- Spójność terytorialna
W pierwszych latach (do końca 2022) zaplanowano dla Polski 70% tej kwoty – 18,9 miliarda euro dotacji oraz dodatkowe 4,1 mld euro w kolejnym roku. O tym, czy nasz kraj dostanie środki w 2023 roku będzie decydował przegląd wskaźników gospodarczych – w szczególności spadek realnego PKB w najbliższym roku.
Krajowy Plan Odbudowy – filary
Prezentując na konferencji prasowej skierowany do konsultacji Krajowy Plan Odbudowy, premier Mateusz Morawiecki poinformował, że opiera się on na pięciu filarach:
- Odporność i konkurencyjność gospodarki – 18,6 miliarda złotych
- Transformacja cyfrowa – 13,7 miliarda złotych
- Dostępność i jakość ochrony zdrowia – 19,2 miliarda złotych
- Zielona i inteligentna mobilności – 27,4 miliarda złotych
- Zielona energia i zmniejszenie energochłonności – 28,6 miliarda złotych
Na samym początku premier podkreślił, że trzeba zwiększyć produktywność i wydajność gospodarki, a także tworzyć wysokiej jakości miejsca pracy co prowadzi do tego, że życie poszczególnych obywateli, pracowników może być lepsze. Dlatego pierwsza grupa projektów – ta która ma prowadzić do podniesienia innowacyjności, wydajności i produktywności polskiej gospodarki to pierwszy filar Krajowego Planu Odbudowy.
Drugi filar to cyfryzacja. Doskonale wiadomo, że praca wsparta przez mechanizmy gospodarki cyfrowej, gospodarki wysoce zautomatyzowanej, zdigitalizowanej może prowadzić w kierunku uodpornienia gospodarki na wstrząsy takie, jakim był COVID-19, jakim może być w przyszłości jakaś kolejna katastrofa pandemiczna. Musimy więc być na to przygotowani, żeby jednocześnie też wykorzystywać potencjał gospodarki polskiej.
Trzeci filar KPO to sprawny sektor zdrowia. Szef rządu zwrócił uwagę, że w walce z pandemią COVID-19 bardzo pomogły elektroniczne recepty, skierowania i zwolnienia. Ale cały spójny system ochrony zdrowia, sprawnie odpowiadający na wyzwania pandemiczne, ale oczywiście nie tylko, ponieważ trzeba patrzeć na ten świat po COVID-19 jako najlepszy możliwy poziom dostępności usług zdrowotnych.
Czwarty filar to mobilna, inteligentna Polska. Wsparcie niskoemisyjnego transportu publicznego, transportu między miastami, wsparcie kolei. To coś co dzisiaj jest niezwykle ważne też w przypadku inwestycji rozwojowych – zapewni odpowiednią obsługę potrzeb gospodarki i społeczeństwa.
Piąty filar to zmiany w zakresie klimatu, ograniczenie negatywnego oddziaływania gospodarki na środowisko, przy jednoczesnym zapewnieniu konkurencyjności i bezpieczeństwa energetycznego oraz ekologicznego kraju, czyli transformacja energetyczna. Te inwestycje w zieloną gospodarkę pomogą również w budowie konkurencyjności szeregu polskich przemysłów.
W rezultacie, wykorzystanie dotacji w ramach KPO przedstawione jest w podziale na 45 przedsięwzięć inwestycyjnych, polegających choćby na odnowie taboru kolejowego i zwiększeniu komfortu podróży koleją, zapewnieniu odpowiedniej infrastruktury telekomunikacyjnej na terenie kraju lub zwiększeniu konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez wykorzystanie „zielonych” rozwiązań w działalności gospodarczej.
Dodatkowo podane są kamienie milowe, pozwalające na konkretne rozliczenie efektów danego projektu, takie jak zakup 1200 sztuk taboru zero- i niskoemisyjnego, wzrost odsetka z dostępem do służbowego komputera przenośnego z 20% do 90%, dodatkowe 1 080 000 gospodarstw domowych objętych szerokopasmowym dostępem do Internetu.
Krajowy Plan Odbudowy – zgłoszone projekty
Z programu będą mogły skorzystać państwowe i prywatne firmy. Z regionów i ministerstw zebrano 1200 projektów do KPO. Pomysły były zbierane od lipca do sierpnia 2020 roku. Wśród nich znajdują się zarówno plany budowy czy przebudowy infrastruktury drogowej i kolejowej, jak i projekty lokalne, takie jak budowa kanalizacji. Następnie przedsiębiorcy, właściciele firm, jak i samorządy mogli zgłaszać swoje pomysły na reformy i projekty inwestycyjne w otwartym formularzu na rządowej stronie Krajowego Planu Odbudowy.
Na dedykowaną skrzynkę spłynęło ponad 1600 zgłoszeń. Każde z nich zostało przeanalizowane. Szczególnie wartościowe pomysły zostaną wykorzystane – włączone do już istniejących projektów lub skierowane do prac grup roboczych KPO. Dodatkowo niektóre z proponowanych rozwiązań, choć nie mieszczą się w ramach KPO, będą mogły zostać włączone w inne projektowane przedsięwzięcia legislacyjne bądź programowe.
Kiedy ruszy Krajowy Plan Odbudowy?
Polska powinna przedłożyć Krajowy Plan Odbudowy do Komisji Europejskiej do końca kwietnia 2021 roku. Obecnie odbywają się prowadzone przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej konsultacje społeczne Krajowego Planu Odbudowy. Potrwają do 2 kwietnia. Udział w konsultacjach może wziąć każdy.
Po uzgodnieniu społecznym projektu KPO zostanie on przekazany do rozpatrzenia Radzie Ministrów. Do końca kwietnia 2021 roku Polska ma czas na przekazanie KPO Komisji Europejskiej. Ta z kolei będzie miała dwa miesiące na zaakceptowanie planu.
Na realizację programu odbudowy nasz kraj ma czas do 2026 roku.