Nie jest żadną tajemnicą, iż podstawą ludzkich ambicji są marzenia. Już w dzieciństwie fascynujemy się różnymi ciekawymi karierami i wyobrażamy sobie kim zostaniemy w dorosłym życiu. Wielu tych pragnień jednak później nie realizujemy, ponieważ z wiekiem zaczynają nam się wydawać zbyt odległe lub nawet nierealne.
Z tego typu sytuacją prawdopodobnie najczęściej związanym zawodem jest pilot samolotu. Chcąc osiągnąć to stanowisko, trzeba liczyć się z wysokimi kosztami szkolenia, ogromną ilością niekończącej się nauki oraz nieunormowanym trybem życia. Nie zmienia to jednak faktu, że chętnych podjęcia się tej niezwykle elitarnej pracy absolutnie nie brakuje. Jak zostać pilotem samolotu? Jakie warunki trzeba spełnić i jakie koszty trzeba ponieść? Przekonamy się w dalszej części tekstu. Zacznijmy jednak od podstawowych informacji na temat zawodu pilota:
Na czym polega zawód pilota samolotu?
Jak wszyscy doskonale wiemy, pilot to osoba, która steruje samolotem w trakcie lotu. Praca na tym stanowisku jest jednak zdecydowanie bardziej skomplikowana, niż mogłoby się wydawać z powyższego opisu. Pilot ma przede wszystkim za zadanie zapewnić sobie i pasażerom samolotu bezpieczną podróż. W tym celu musi nie tylko potrafić obsłużyć maszynę, ale także stosować się do wszystkich instrukcji podawanych z wież kontrolnych oraz przestrzegać wszystkich przepisów, mających na celu zmniejszenie ryzyka wystąpienia jakichkolwiek problemów w trakcie lotu. Piloci obecnie są szkoleni do pracy na konkretnych modelach samolotów. Wyróżnić można pilotów maszyn pasażerskich, ale również wojskowych czy sportowych.
Podstawowe wymagania
Minimalny wiek potrzebny do rozpoczęcia szkolenia na pilota to 16 lat. Pozostałe wymagania to: znajomość języka angielskiego przynajmniej w stopniu komunikatywnym, posiadanie podstawowej wiedzy z zakresu szeroko pojętych nauk ścisłych oraz posiadanie specjalnego orzeczenia lotniczo-lekarskiego.
Kandydaci na pilotów powinni wykazać się zdolnością logicznego myślenia, wyjątkową odpornością na stres, refleksem i opanowaniem oraz oczywiście dobrym zdrowiem, a także doskonałą sprawnością fizyczną. Szkolenie pilota to długa i kosztowna procedura, jednak po jej przebyciu na kandydatów czeka wiele ofert pracy – zapotrzebowanie na wykwalifikowanych pilotów jest bardzo duże i stale rośnie.
Zarobki pilotów
Ile natomiast zarabiają piloci? Ich średnie wynagrodzenie wynosi 10 500 złotych brutto miesięcznie. W przypadku zatrudnienia w zagranicznych liniach lotniczych te zarobki mogą jednak wynieść wielokrotnie więcej. Z drugiej strony, początkujący pilot, który dopiero co zdobył licencję CPL(A) i może pełnić funkcję pierwszego oficera (drugiego pilota) zarabia z reguły 6 tysięcy PLN brutto miesięcznie.
Licencja PPL(A)
Pierwszym krokiem do zostania zawodowym pilotem jest zrobienie licencji pilota samolotu turystycznego. Tak zwana licencja PPL(A) (z angielskiego Private Pilot Licence – Aircraft) to lotnicza „podstawówka”, składająca się z co najmniej 100 godzin nauki teoretycznej i około 45 godzin lotów treningowych. Na tym etapie lotniczy „kadet” uczy się podstaw wykonywania operacji lotniczych i nawigacji. Po zdobyciu tej licencji może wykonywać nieodpłatne loty samolotami o masie do 5700 kilogramów.
Aby zdobyć licencję PPL(A) należy wcześniej zaliczyć kurs zarówno teoretyczny, jak i praktyczny. Koszt jej uzyskania to – w zależności od wybranego typu samolotu oraz ośrodka – od około 19 do nawet 30 tysięcy złotych. Oprócz tego chętni do uzyskania licencji muszą spełnić następujące wymagania:
- Wykształcenie co najmniej średnie (lub bycie w trakcie nauki)
- Aktualne badania lekarskie i brak przeciwwskazań psychicznych
- W przypadku niepełnoletności – zgoda rodziców lub opiekunów prawnych.
To jednak dopiero początek drogi do wymarzonego stanowiska… Następnym krokiem jest:
Licencja CPL(A) 
CPL(A), czyli z angielskiego Commercial Pilot Licence – Aircraft, to licencja pilota zawodowego, dzięki której można pilotować samoloty zarobkowo, ale tylko maszyny o masie do 5,7 tony i zabierające na pokład do 9 pasażerów. To ograniczenie masy i liczby pasażerów oznacza, że pilot posiadający licencję CPL(A) nie może być dowódcą (kapitanem) samolotu o większej liczbie miejsc i większej masie. Ale z powodzeniem może być pierwszym oficerem, czyli tak zwanym drugim pilotem.
Jednym z warunków podejścia do egzaminu na licencję CPL(A) jest wylatanie około 150 godzin i przejście odpowiedniego szkolenia. Gdy doliczymy do tego inne potrzebne uprawnienia zdobywane po drodze, takie jak uprawnienie do lotów według przyrządów (uprawnienia IR(A)), uprawnienie do lotów na samolotach wielosilnikowych (uprawnienia MEP(L)) czy egzaminy ze znajomości angielskiego, to końcowa cena szkolenia może się zamknąć w kwocie od 150 do 200 tysięcy złotych.
Do tego dodać trzeba koszty egzaminów, corocznych badań lekarskich, dojazdów na lotnisko i ewentualnych noclegów, materiałów i narzędzi do nauki czy koszty lądowań na obcych lotniskach. Po drodze przyszłego pilota zawodowego lub liniowego czekają jeszcze bardzo trudne egzaminy do licencji pilota samolotowego liniowego. Nauka do nich to w zależności od zdolności i znajomości angielskiego od 6 do nawet 24 miesięcy.
Gdzie można odbyć szkolenie?
Gdzie można odbyć kurs przygotowujący do licencji CPL(A)? Wyjścia są dwa: licencję można zdobyć kończąc naukę na takich uczelniach jak Politechnika Rzeszowska, Wyższa Oficerska Szkoła Wojsk Powietrznych w Dęblinie, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie lub Uczelnia Łazarskiego w Warszawie (kierunek Aviation Law and Professional Pilot Licence – więcej na ten temat przeczytasz tutaj), albo w prywatnych aeroklubach.
Licencja ATPL(A)
ATPL(A), czyli z angielskiego Airline Transport Pilot Licence – Aircraft, to licencja pilota transportu liniowego. Jest to najwyższy stopień, jaki pilot zawodowy może uzyskać w lotnictwie cywilnym. Licencja ta umożliwia sterowanie samolotami o masie powyżej 5,7 tony i zabierającymi na pokład ponad 9 pasażerów. Jest to licencja liniowa, która umożliwia pilotowanie samolotów pasażerskich.
Jak uzyskać licencję ATPL(A)? Okazuje się, iż po zdobyciu licencji pilota zawodowego CPL(A) wraz z dodatkowymi uprawnieniami i zdaniu egzaminów pilot zdobywa tak zwaną zamrożoną licencję ATPL(A), którą “odmrozić” będzie mógł po znalezieniu pracy w przewozie lotniczym i wylataniu 1500 godzin. Całość szkolenia do momentu zdobycia licencji “zamrożonej” wraz z lotami i nauką w zależności od determinacji, wyboru szkolenia zintegrowanego lub modularnego i finansowania trwa średnio 2-3 lata.
Z jakiego zakresu piloci muszą posiadać wiedzę?
Warto dodać, że podczas poszczególnych etapów edukacji, kandydaci na pilotów zdobywają wiedzę z zakresu:
- Prawa lotniczego
- Medycyny lotniczej
- Meteorologii
- Nawigacji i radionawigacji
- Zasad lotu
- Łączności
- Wyposażenia i elektroniki pokładowej
- Planowania i monitoringu lotu
- Osiągów samolotu.
Wymagania zdrowotne do zostania pilotem samolotu
Zanim przyszły pilot będzie otwierał portfel w poszukiwaniu grubszych pieniędzy, będzie musiał sprawdzić, czy jego zdrowie nie stanie na przeszkodzie w rozwijaniu lotniczej kariery. Aby pilot mógł wykonywać loty musi posiadać ważne orzeczenie lotniczo lekarskie odpowiedniej klasy.
Zakres badań lekarskich
Piloci wykonujący zarobkowy transport muszą odnawiać badania lotniczo lekarskie klasy pierwszej. Aby otrzymać takie orzeczenie i być dopuszczonym do wykonywania operacji zarobkowych, pilot musi każdego roku (a czasem nawet częściej) odnawiać te badania. Ich zakres jest różny co kilka lat, ale skupia się na takich elementach, jak badania:
- Laryngologiczne
- Okulistyczne
- Neurologiczne
- Audiogram i tympanometria (ocena sprawności słuchu i odporności na zmiany ciśnienia)
- EKG
- Morfologia
- Spirometria
- Psychologiczne
- Ogólnego rozpoznania.
Ograniczenia medyczne
Ograniczenia medyczne, które zabierają marzenia o wzbiciu się w przestworza to zwykle poważne lub przewlekłe choroby o objawach, które mogą się ukazać w najmniej spodziewanym momencie. Na liście takich chorób można znaleźć choćby cukrzycę, przewlekłe choroby serca, uzależnienia czy choroby psychiczne. Z latania eliminują także jaskra, brak widzenia przestrzennego oraz poważne zaburzenia w widzeniu kolorów.
Co ciekawe, pilot wcale nie musi charakteryzować się idealnym wzrokiem. Z zastosowaniem okularów lub soczewek kontaktowych można latać nawet przy wadach refrakcji rzędu -6 do +5 dioptrii. Nieco ciaśniejsze normy dotyczą pilotów z astygmatyzmem. Kandydat na zawodowego pilota musi być w stanie usłyszeć cichą rozmowę oraz szept z odległości około 2 metrów, co również nie jest szczególnie trudne u przeciętnie zdrowego człowieka.
Szkolenie na pilota za darmo – czy to możliwe?
Warto wiedzieć, iż Polska to jedyny kraj w Unii Europejskiej, w którym najlepsi kandydaci na pilotów mogą zdobyć większość uprawnień za darmo. Darmowe szkolenia lotnicze odbywają się w ramach środków Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa przeznaczonych na szkolenie personelu lotniczego dla uczelni lotniczych.
Naukę latania aż do licencji zawodowej z uprawnieniami dającymi szansę na zatrudnienie w liniach lotniczych można zacząć w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Chełmie, Politechnice Rzeszowskiej oraz w Wyższej Szkole Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie, która od kilku lat szkoli już nie tylko wojskowych, lecz także i cywilnych lotników.
Uczelnie te w toku studiów w ramach specjalności “pilotaż” realizują stosowne szkolenia lotnicze. Chętnych jest jednak mnóstwo. Każdego roku na tych uczelniach odbywa się selekcja około 20 najlepszych studentów, którzy będą mogli liczyć na darmowe szkolenie. Przy rekrutacjach liczy się przede wszystkim średnia wyników w nauce, poziom znajomości języka angielskiego a czasem także predyspozycje psychotechniczne. Dostają się tylko najlepsi z najlepszych.
