Własność intelektualna jest dziś na dobrą sprawę wszechobecna. Natrafimy na nią wszędzie tam, gdzie znajduje się ludzka kreatywność. Wszystkie produkty lub usługi, z których korzystamy każdego dnia, są wynikiem innowacji – czyli tak naprawdę właśnie własności intelektualnej. Jak natomiast można ją wykorzystać do celów komercyjnych i czerpać z niej zyski? Przekonamy się o tym w dalszej części tekstu. Zacznijmy od wyjaśnienia co dokładnie kryje się pod pojęciem własności intelektualnej, i jak może ten termin zdefiniować.
Własność intelektualna – definicja 
Pod pojęciem własności intelektualnej kryją się wszystkie wytwory ludzkiego rozumu i wyobraźni. Ich wartość tkwi w aspekcie niematerialnym, takim jak pomysł, procedura czy sposób, natomiast najczęściej jest ujmowana w formie materialnych nośników. Co można zaliczyć do wytworów ludzkiego umysłu? Zwykle chodzi tutaj o dzieła z dziedziny literatury, sztuki, nauki lub przemysłu, choć nie da się zamknąć tego katalogu – tak jak nie da się ograniczyć ludzkiej wyobraźni.
Regulacje mające na celu ochronę własności intelektualnej
Umysł człowieka twórczego to potężne źródło, a jego własność intelektualna może być niemałą wartością. O ile jednak prawo własności materialnej można ustalić bardzo łatwo – wystarczy choćby dowód rejestracyjny pojazdu lub akt własności nieruchomości, to już w przypadku własności umysłowej ciężko jest definitywnie stwierdzić, a jeszcze trudniej udowodnić, kto jest autorem danego dzieła. Aby nieco uprościć ten proces i nadać mu odpowiedniej przejrzystości, utworzono akty prawne mające na celu ochronę własności intelektualnej. W Polsce są nimi przede wszystkim cztery ustawy:
- Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji z 16 kwietnia 1993 roku
- Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 4 lutego 1994 roku
- Ustawa Prawo własności przemysłowej z 30 czerwca 2000 roku
- Ustawa o ochronie baz danych z 27 lipca 2001 roku.
Rodzaje własności intelektualnej
Na ich podstawie własność intelektualna dzieli się na dwie kategorie:
- Prawa autorskie,
- Własność przemysłową.
Prawa autorskie 
Prawo autorskie to po prostu prawo, które chroni wszelkie dzieła nazywane utworami. Jego przedmiotem jest więc każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Zasady udzielania licencji, przeniesienia praw autorskich, dozwolony zakres z korzystania z nich oraz wiele innych ważnych kwestii zostało szczegółowo uregulowane. Prawa autorskie dzielą się na majątkowe i osobiste. Pierwsze zapewniają twórcy, wyłączne prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Natomiast osobiste prawa autorskie chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się lub zbyciu więzi twórcy z utworem, a w szczególności prawo do:
- Autorstwa utworu
- Oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem, a nawet do udostępniania go anonimowo
- Nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania
- Decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności
- Nadzoru nad sposobem wykorzystania utworu.
Własność przemysłowa
Wynalazek
Jedną z własności przemysłowych jest wynalazek. Uznaje się za niego nowe rozwiązanie, posiadające poziom wynalazczy i nadające się do przemysłowego rozwiązania. Nowe oznacza takie, które przed datą zgłoszenia nie zostało udostępnione do powszechnej wiadomości, w formie ustnego lub pisemnego opisu, przez stosowanie, ujawnienie albo w jakikolwiek inny sposób. Poziom wynalazczy ustala, czy wynalazek nie wynika bezpośrednio z aktualnego stanu techniki, natomiast przemysłowe rozwiązanie wskazuje, że dzięki odkryciu może być uzyskiwany wytwór lub stosowany sposób w jakiejkolwiek gałęzi przemysłu, nie wykluczając rolnictwa.
Wzór użytkowy
Drugą z własności przemysłowych jest wzór użytkowy. Jego mianem określa się nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Za użyteczny można uznać taki wzór użytkowy, dzięki któremu można osiągnąć cel mający praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów.
Wzór przemysłowy
Trzecią własnością przemysłową jest wzór przemysłowy. To nowa, oryginalna i nadająca się do wielokrotnego odtwarzania postaci wytworu, przejawiająca się w szczególności w jego kształcie, właściwościach powierzchni, barwie, rysunku i ornamencie. Podobnie jak w przypadku wynalazku, wzór przemysłowy można uznać za nowy, jeżeli przed datą jego zgłoszenia taki wzór nie został podany do wiadomości umożliwiającej jego odtworzenie, nie był też wcześniej zgłoszony i zarejestrowany. Oryginalność oznacza natomiast odróżnianie się w sposób wyraźnie od wzorów znanych, przy czym nie powinien on być także kombinacją już znanych wzorów.
Znak towarowy
Czwartą własnością przemysłową jest znak towarowy. Jego definicja wskazuje, iż jest to każde oznaczenie przedstawione w sposób graficzny lub też takie, które w sposób graficzny da się wyrazić. Znak służy do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od tego samego rodzaju towarów innych przedsiębiorstw. Zgodnie z ustawą, najczęściej znakiem towarowym staje się wyraz, rysunek, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, melodia czy inny sygnał dźwiękowy.
Oznaczenia geograficzne
Piątym rodzajem własności przemysłowej są oznaczenia geograficzne. Zgodnie z ustawą są to oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju, które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru.
Topografie układów scalonych
Ostatnim typem własności przemysłowej są topografie układów scalonych. Tym terminem określa się rozwiązanie polegające na wyrażonym w dowolny sposób, przestrzennym rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym, oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego. Układem scalonym nazywa się natomiast jedno- lub wielowarstwowy wytwór przestrzenny, utworzony z elementów z materiału półprzewodnikowego tworzącego ciągłą warstwę, ich wzajemnych połączeń przewodzących i obszarów izolujących, nierozdzielnie ze sobą sprzężonych, w celu spełniania funkcji elektronicznych.
Jak zarabiać na własności intelektualnej?
W momencie, gdy stajemy się właścicielami praw własności intelektualnej, możemy tymi prawami swobodnie rozporządzać, co otwiera przed nami możliwość czerpania z nich przychodów. Wynika to z faktu, iż mają one charakter majątkowy i zbywalny.
Jakie mamy zatem możliwości zarabia na własności intelektualnej? Najpopularniejsze obecnie to:
- Sprzedaż praw własności intelektualnej
- Udzielanie licencji na korzystanie z praw własności intelektualnej
- Franczyza, która zakłada przepływ know-how od franczyzodawcy do franczyzobiorcy.
Udzielanie licencji 
Zdecydowanie największe znaczenie, jeśli chodzi o komercjalizację praw własności intelektualnej ma dziś udzielanie odpłatnej licencji. Wynika to z faktu, że niematerialny charakter wytworów chronionych prawami własności intelektualnej pozwala na jednoczesne, bezkolizyjne korzystanie z chronionego rozwiązania jednocześnie przez uprawnionego i inne podmioty.
Zawierając umowę licencyjną, licencjodawca, czyli aktualny uprawniony, wyraża zgodę na korzystanie z przedmiotu własności intelektualnej przez inny podmiot (licencjobiorcę) na określonych warunkach czasowych, finansowych i na wskazanym terytorium. W wyniku zawarcia umowy licencyjnej, licencjodawca nie przestaje więc być uprawnionym z tytułu prawa (zachowuje prawo), a licencjobiorca nie nabywa tego prawa, a tylko uprawnienie do korzystania z wytworu chronionego prawem. Umowy licencyjne, dotyczące praw własności przemysłowej, pod rygorem nieważności wymagają zachowania formy pisemnej.
Umowy licencyjne wyłączne
Co więcej, wyróżniamy umowy licencyjne wyłączne i niewyłączne. Pierwsze z nich to umowy zawierane z jednym podmiotem (licencjobiorcą wyłącznym). Zawierając taką umowę, licencjodawca zobowiązuje się, że nie udzieli innym podmiotom zgody na korzystanie z przedmiotu własności intelektualnej, którego dotyczy licencja. Dzięki temu licencjobiorca uzyskuje prawo do korzystania z chronionego dobra intelektualnego na zasadzie wyłączności. Dodatkowo, licencjodawca może jednocześnie zobowiązać się, że sam nie będzie korzystał z prawa przedmiotu licencji. Jest to tak zwana licencja wyłączna “mocna”.
Umowy licencyjne niewyłączne
Natomiast zawierając umowę licencyjną niewyłączną, licencjodawca wyraża zgodę na korzystanie w określonym zakresie z dobra intelektualnego przez jednego licencjobiorcę, z jednoczesnym zachowaniem możliwości udzielenia dalszych licencji w tym samym zakresie innym osobom, co skutkuje możliwością jednoczesnego korzystania przez wiele podmiotów z tego samego utworu, wynalazku, czy wzoru użytkowego.
Strategia biznesowa opierająca się na udzielaniu licencji do praw własności intelektualnej
Warto wiedzieć, że dziś istnieje wiele firm, których strategia opiera się właśnie na innowacji, aktywnej ochronie praw własności intelektualnej i czerpaniu z tego tytułu korzyści majątkowych. Oznacza to, że firma inwestuje w rozwój nowych receptur, sposobów produkcji, czy wzorów tylko po to, by następnie udzielać płatnych licencji na korzystanie z tych rozwiązań lub odsprzedawać prawa do tych rozwiązań.
Franczyza 
Franczyza to system sprzedaży towarów, usług lub technologii oparty na ścisłej i nieustannej współpracy między niezależnymi prawnie i finansowo przedsiębiorstwami, czyli franczyzodawcą i jego indywidualnymi franczyzobiorcami. Działalność na takiej licencji oznacza obowiązek jej prowadzenia według zasad przyjętych przez podmiot jej udzielający. Współpraca zawiązuje się na podstawie umowy franczyzy, w której prawa obu stron zostają dokładnie określone.
Co otrzymuje franczyzodawca?
Franczyza umożliwia franczyzobiorcy korzystanie z:
- Nazwy i znaków towarowych franczyzodawcy
- Know-how i koncepcji działalności franczyzodawcy
- Pomocy w prowadzeniu działalności gospodarczej
- Pomocy handlowej i technicznej.
Co otrzymuje franczyzobiorca?
W zamian franczyzodawca otrzymuje określone w umowie udziały w zyskach oraz inne korzyści, takie jak zwiększenie rynku zbytu przy ograniczeniu własnego wkładu. Oczywiście franczyzobiorca w takiej sytuacji decyduje się na zainwestowanie wkładu własnego w działalność, musi liczyć się z poufnością informacji, ponosić stałe opłaty względem podmiotu udzielającego licencji oraz przestrzegać obowiązujących standardów w całej sieci.
Oznacza to, że umowa franczyzowa zawiera w treści elementy charakterystyczne dla umów dotyczących praw własności intelektualnej, ale obejmuje zakresem również inne postanowienia, istotne dla określenia wzajemnych praw i obowiązków stron.
Wycena praw własności intelektualnej
Bardzo ważnym elementem zarabiania na własności intelektualnej jest właściwa wycena jej praw. Dokonanie wyceny ma szczególne znaczenie w przypadku sprzedaży praw własności intelektualnej. Istotnym problemem jest natomiast brak wystandaryzowanych metod wyceny. Wymusza to korzystanie z metod stosowanych w ekonomii – kosztowej, rynkowej i dochodowej – które nie zawsze nadają się do wykorzystania dla oceny wartości dóbr niematerialnych.
Metoda kosztowa oparta jest na kalkulacji nakładów przeznaczonych na odtworzenie lub zastąpienie przedmiotu wyceny. Metoda rynkowa korzysta natomiast z informacyjnej funkcji cen dotychczasowych transakcji zawartych w porównywalnych warunkach. Metoda dochodowa uwzględnia z kolei przyszłe przepływy pieniężne zdyskontowane na dzień dokonywania wyceny. Niekiedy, w stosunku do jednego prawa własności intelektualnej warto zastosować więcej niż jedną metodę wyceny.
Trzeba ponadto podkreślić, że dokonanie wyceny wymaga zaangażowania właściwego specjalisty (rzecznika patentowego lub biegłego z zakresu wycenianej technologii), co pociąga za sobą konieczność poniesienia kosztów finansowych.
