Nie jest żadną tajemnicą, że postęp dzisiejszego świata powoli zaciera granice między osobami niepełnosprawnymi, a tymi w pełni zdrowymi. Ponadto, w ostatnich latach pracodawcy zaczęli coraz chętniej zatrudniać osoby niepełnosprawne dostrzegając przysługujące im korzyści z tym związane.
Nie oznacza to jednak, że niepełnosprawni są dziś wyłącznie skazani na etat. Mają oni obecnie pełne prawo samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą, a pomóc w tym mogą rozmaite dofinansowania czy refundacje składek. Jak zatem osoba niepełnosprawna może rozkręcić biznes? Na jakie wsparcie może liczyć tego rodzaju początkujący przedsiębiorca? O czym musi on pamiętać? Przekonamy się poniżej:
Po pierwsze – pomysł na biznes 
Nie jest żadną tajemnicą, że własna działalność gospodarcza nie wypali, jeśli nie mamy na nią odpowiedniego pomysłu. W efekcie, pierwszą rzeczą, którą powinien wiedzieć każdy kandydat na przedsiębiorcę, jest to, jaki rodzaj działalności chce prowadzić.
Warto zatem dokładnie się zastanowić, a następnie przeprowadzić odpowiedni research interesującego nas rynku, sporządzić biznesplan, przygotować odpowiednie fundamenty finansowe, które pozwolą nam przetrwać pierwsze miesiące prowadzenia biznesu bez dochodu…
Ponadto, jako początkujący przedsiębiorcy powinniśmy być elastyczni i nie trzymać się za wszelką cenę pierwotnych założeń, tylko dostosowywać się do panującej w danym momencie sytuacji i przede wszystkim – do oczekiwań klientów.
Standardowa procedura zakładania działalności
Procedura zakładania działalności gospodarczej przez osoby niepełnosprawne jest taka sama, jak w przypadku pozostałych osób, bez względu na jej formę. Osoby niepełnosprawne mogą prowadzić działalność w takim samym zakresie i w takich samych formach organizacyjno-prawnych, jak inni przedsiębiorcy. Nie ma tu żadnych ograniczeń.
Formularz CEIDG-1
Oznacza to, że o podjęciu decyzji o założeniu jednoosobowej działalności gospodarczej lub spółki cywilnej należy dokonać zgłoszenia na formularzu CEIDG-1, który następnie składa się w urzędzie miasta lub gminy:
- Osobiście
- Elektronicznie wykorzystując bezpieczny podpis kwalifikowany
- Elektronicznie bez bezpiecznego podpisu kwalifikowanego przez Profil Zaufany na platformie ePUAP
- Listem poleconym (podpis musi być poświadczony notarialnie).
Po złożeniu wniosku uzyskuje się wpis do centralnej ewidencji działalności gospodarczej, który jest jednoznaczny z uzyskaniem NIP oraz numeru REGON. Uzyskanie takiego wpisu jest bezpłatne. Wybierając prowadzenie działalności w formie spółki jawnej lub z ograniczoną odpowiedzialnością, należy natomiast złożyć wniosek o wpis do rejestru KRS.
Pozostałe formalności
Następnie należy wybrać formę opodatkowania w urzędzie skarbowym, zgłosić swoją działalność do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Państwowej Inspekcji Pracy. Ponadto, oczywiście każda firma musi mieć też założone konto bankowe.
Jednak, w odróżnieniu od innych przedsiębiorców, dla osób niepełnosprawnych dedykowane jest specjalne wsparcie finansowe na przedsiębiorczość ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON). Podstawowym warunkiem korzystania z tych środków jest posiadanie aktualnego orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Jak uzyskać taką dotację?
Dotacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej z PFRON
Szczegółowo formy pomocy dla osób niepełnosprawnych chcących prowadzić własną działalność gospodarczą normuje ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Po pierwsze, wynika z niej, iż aby otrzymać jednorazową dotację na podjęcie działalności gospodarczej ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, należy zarejestrować się jako bezrobotny albo poszukujący pracy. 
Co bardzo ważne, osoba ubiegająca się o tę dotację nie mogła wcześniej skorzystać z pomocy ze środków publicznych na ten cel. Dodatkowo, wnioskowanie o środki na dotację jest możliwe po upływie co najmniej 12 miesięcy od zaprzestania prowadzonej działalności (lub ustania członkostwa w spółdzielni socjalnej).
Ile można otrzymać?
Ile wynosi omawiana dotacja? Wysokość pomocy jest uzależniona od tego, na jaki okres osoba niepełnosprawna zobowiąże się do prowadzenia działalności gospodarczej, rolniczej lub członkostwa w spółdzielni socjalnej.
W przypadku zobowiązania przez okres co najmniej 12 miesięcy, wysokość dotacji będzie nie wyższa niż sześciokrotność przeciętnego wynagrodzenia. Z kolei, w przypadku zobowiązania przez okres co najmniej 24 miesięcy, wysokość dotacji będzie wynosiła od sześciokrotności do piętnastokrotności przeciętnego wynagrodzenia. Warto dodać, że przeciętne wynagrodzenie w grudniu 2022 roku wynosiło 7329,96 PLN miesięcznie.
Co zrobić, by uzyskać dofinansowanie?
Należy po prostu złożyć wniosek do powiatowego urzędu pracy zgodnego z miejscem zamieszkania oraz zobowiązać się do prowadzenia działalności gospodarczej lub członkostwa w spółdzielni socjalnej nieprzerwanie przez okres co najmniej 12 lub 24 miesięcy. O realizacji zadania i wysokości dostępnych środków decyduje rada powiatu.
Przy rozpatrywaniu wniosku bierze się pod uwagę:
- Przewidywane efekty ekonomiczne przedsięwzięcia, na które mają być przeznaczone środki
- Kalkulację wydatków na uruchomienie działalności w ramach wnioskowanych środków
- Uprawnienia i kwalifikacje wnioskodawcy
- Wysokość środków własnych wnioskodawcy.
Gdy wniosek zostanie oceniony pozytywnie, mogą odbyć się negocjacje warunków umowy i jej podpisanie. W umowie znajdują się zasady wydatkowania i rozliczania pieniędzy z dotacji.
Co bardzo istotne, omówionej wcześniej rejestracji działalności gospodarczej należy dokonać dopiero po przyznaniu dotacji na jej rozpoczęcie. Jeśli ta kolejność nie zostanie zachowana, wniosek o przyznanie środków finansowych PFRON nie zostanie rozpatrzony.
Refundacja składek ZUS 
Jeżeli jesteśmy niepełnosprawnym przedsiębiorcą i opłacamy składki społeczne, możemy uzyskać również refundację obowiązkowych składek emerytalnych i rentowych z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Wynika to z art. 25a ust.1 ustawy o rehabilitacji osób niepełnosprawnych.
Aby było to możliwe, należy spełnić kilka poniższych warunków formalnych:
- Dokonać rejestracji w ewidencji prowadzonej przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
- Przekazać wymagane przez PFRON dokumenty
- Opłacać terminowo składki ZUS.
Wniosek o wypłatę refundacji składek emerytalnych i rentowych należy składać co miesiąc w terminie do ostatniego dnia miesiąca. Jeżeli ostatni dzień miesiąca przypada w dzień wolny od pracy (sobotę, niedzielę lub święto), wówczas termin wydłuża się do dnia roboczego następującego po ostatnim dniu miesiąca.
Wysokość refundacji
Wysokość refundacji zależna jest stopnia niepełnosprawności, jakie przedsiębiorca posiada. W konsekwencji, w przypadku orzeczonego:
- Lekkiego stopnia niepełnosprawności można liczyć na zwrot 30% składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe
- Umiarkowanego stopnia niepełnosprawności można liczyć na zwrot 60% składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe
- Znacznego stopnia niepełnosprawności można liczyć na zwrot 100% składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
Ulgi w opłacaniu obowiązkowych składek zdrowotnych
Przepisy o ubezpieczeniu zdrowotnym dają niepełnosprawnym przedsiębiorcom oraz przedsiębiorcom będącym emerytami czy rencistami prawo do obniżenia lub zwolnienia z uiszczania obowiązkowych składek zdrowotnych. Ulga ta wynika z przepisów Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Przepis ustawy stanowi, że składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana, od tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego (w tym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej), przez osobę posiadając umiarkowany lub znaczny status niepełnosprawności. Zwolnienie takie przysługuje pod warunkiem, że:
- Uzyskiwane przychody z tytułu działalności nie przekraczają miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury
- Podatek dochodowy opłacany jest w formie karty podatkowej.
W przypadku, gdy osoba niepełnosprawna z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności uzyskuje przychód jedynie z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, może skorzystać z preferencji polegającej na obniżeniu składki do wysokości nieprzekraczającej kwoty należnej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych. Przy czym w przypadku, gdy tak obliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, składkę obniża się do wysokości tej zaliczki.
Zasiłek nie jest brany pod uwagę
Warto zwrócić uwagę, że w przypadku osób niepełnosprawnych nie bierze się pod uwagę wielkości otrzymywanego zasiłku. Otrzymujący rentę z tytułu niepełnosprawności powyżej kwoty minimalnego wynagrodzenia mogą więc również korzystać z ulgi zwalniającej z obowiązku opłacania składki zdrowotnej.
Dopłata do kredytu z PFRON dla obecnych przedsiębiorców
Powyższe dofinansowania to jednak nie wszystko. Otóż, z art. 13 ustawy o rehabilitacji osób niepełnosprawnych wynika, że osoba niepełnosprawna będąca już przedsiębiorcą może ubiegać się o dofinansowanie do wysokości 50% oprocentowania kredytu bankowego zaciągniętego na kontynuowanie swojej działalności gospodarczej.
Kto może otrzymać?
Pomoc ta może być przyznawana osobie niepełnosprawnej prowadzącej działalność gospodarczą, jeśli:
- Nie korzystała ona z pożyczki na podjęcie działalności gospodarczej
- Nie otrzymała ona bezzwrotnych środków na podjęcie działalności gospodarczej lub rolniczej albo prowadziła tę działalność co najmniej przez okres 24 miesięcy od dnia otrzymania pomocy na ten cel.
Co musi zawierać wniosek?
Osoba niepełnosprawna ubiegająca się o taką pomoc powinna złożyć wniosek do starosty właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Do wniosku należy dołączyć takie dokumenty, jak:
- Kserokopia orzeczenia o stopniu niepełnosprawności
- Zaświadczenie z urzędu skarbowego o prowadzeniu działalności gospodarczej i o niezaleganiu z podatkami
- Umowa kredytowa wraz z harmonogramem spłat
- Oświadczenie o niekorzystaniu z pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej ze środków PFRON
- Informacja wnioskodawcy o uzyskanej pomocy publicznej w okresie trzech lat przed datą złożenia wniosku.
Inne ulgi dla osób rozpoczynających działalność 
Warto również mieć świadomość, że dla przedsiębiorców rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej, bez względu na stan zdrowia czy niepełnosprawność, przewidziane są następujące ulgi w opłacaniu składek:
- Ulga na start
- Preferencja w opłacaniu składek społecznych i zwolnienie z uiszczania składki na Fundusz Pracy przez 24 miesiące – można z niej skorzystać od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności lub dopiero po zakończeniu ulgi na start
- Mały ZUS, czyli opłacanie obniżonych składek społecznych naliczonych w oparciu o osiągnięty dochód.
