Patrząc na krajobraz wielu polskich miast można odnieść wrażenie, że aptek nam nie brakuje. W każdej miejscowości jest co najmniej jedna apteka, a w dużych miastach są ich setki. Mimo wszystko, stały trend wzrostowy na rynku farmaceutycznym jednoznacznie wskazuje na to, że jest to wyjątkowo dochodowy biznes. Dlaczego?
Po pierwsze, niezależnie od sytuacji gospodarczej, apteki zawsze będą przyciągać klientów, ponieważ chorych brakować nie będzie. Po drugie, faktem jest, że Polacy nagminnie nadużywają lekarstw. Na potwierdzenie tych słów wystarczy wspomnieć,, że co roku sprzedaje się w Polsce ponad 14 milionów opakowań leku o nazwie Rutinoscorbin, czyli około 1,2 miliarda tabletek. Nasz kraj jest zatem w europejskiej czołówce, bijąc rekordy wydatków na tabletki, pigułki i syropy. Podobnie wygląda kwestia samych koncernów farmaceutycznych, które wydają na reklamę więcej niż instytucje z sektora bankowego czy firmy telekomunikacyjne.
Powyższe argumenty jasno sugerują, że apteka może okazać się świetnym pomysłem na biznes. Jak jednak ją założyć? Kto może prowadzić taki biznes? Na co należy zwrócić szczególną uwagę, aby mieć szansę powodzenia? Na te pytania odpowiedzi zostaną zaprezentowane poniżej:
Apteka – regulacje prawne
Odpowiednie wykształcenie, personel i liczba aptek 
W wyniku nowelizacji ustawy o prawie farmaceutycznym z czerwca 2017 roku o pozwoleniu na prowadzenie apteki mogą się ubiegać jedynie magistrowie farmacji posiadający prawo do wykonywania zawodu, a także spółki, których jedyną formą działalności jest prowadzenie aptek, a wspólnicy są z zawodu farmaceutami. Co więcej, nowe prawo ogranicza ilość posiadanych aptek – nie można ich mieć więcej niż cztery. Dodatkowo, jeśli jest się członkiem grupy kapitałowej, której członkowie prowadzą ponad 1% wszystkich aptek znajdujących się na terenie województwa – także nie można otworzyć nowej apteki.
Oznacza to zatem, że według prawa farmaceutycznego apteka to nie po prostu sklep z lekami, ale placówka ochrony zdrowia, zatrudniająca wykwalifikowany personel, świadczący usługi farmaceutyczne. Dlatego tak ważne jest, by każde z tych miejsc spełniało odpowiednie wymagania formalne, a leki i wyroby lecznicze były wydawane w sposób zgodny z przeznaczeniem. Ponadto, sprzedaż musi być odpowiednio ewidencjonowana, a kadra mieć kwalifikacje potrzebne do sporządzania leków czy doradzania w kwestii ich przyjmowania.
Na fakcie, że przedsiębiorca pragnący otworzyć aptekę musi mieć wykształcenie farmaceutyczne, obowiązki się nie kończą. Musi on także wyznaczyć kierownika apteki – może być nim wyłącznie farmaceuta o co najmniej pięcioletnim stażu pracy w aptece (bądź trzyletnim stażu, jeśli jego specjalizacją jest farmacja apteczna). Ponadto, wszyscy pracownicy sprzedający leki muszą mieć co najmniej tytuł farmaceuty lub technika farmaceutycznego. Dodatkowo, dany kierownik może pełnić tę funkcję tylko w jednej aptece.
Rodzaje aptek
Przedsiębiorca powinien także wybrać typ apteki, jaką chce otworzyć. Te dzielą się bowiem na:
- Apteki ogólnodostępne
- Apteki zakładowe
- Apteki szpitalne.
Zdecydowana większość aptek to oczywiście te pierwszej kategorii, z których korzystamy wszyscy.
Apteki zakładowe natomiast zaopatrują podmioty lecznicze utworzone przez Ministra Obrony Narodowej i Ministra Sprawiedliwości, gabinety, pracownie, izby chorych i oddziały terapeutyczne, oraz inne przedsiębiorstwa podmiotów leczniczych wykonujące stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.
Apteki szpitalne z kolei zaopatrują jednostki organizacyjne publicznej służby krwi, służby szpitalne i inne podmioty lecznicze wykonujące stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.
Oddzielną kategorię stanowią punkty apteczne na terenach wiejskich (w miejscowościach, gdzie nie ma aptek ogólnodostępnych), a także sklepy z wyrobami zielarsko-medycznymi oraz ze specjalistycznym sprzętem medycznym. Warto jednak pamiętać, że leki i produkty medyczne wydawane na receptę można sprzedawać jedynie w aptekach i w ograniczonym zakresie – w punktach aptecznych.
Odpowiedni lokal
To jednak nie koniec wymagań. Należy wiedzieć, że lokal, w którym będzie się mieścić apteka, musi spełniać wszystkie wymagania techniczne, sanitarno-higieniczne oraz bezpieczeństwa i higieny pracy określone dla budynku użyteczności publicznej i pomieszczeń pracy. Powierzchnia podstawowa lokalu nie może być mniejsza niż 80 metrów kwadratowych. Do tego trzeba jeszcze wydzielić dodatkową przestrzeń na powierzchnię pomocniczą.
Odpowiednie wyposażenie
W wyposażeniu apteki ogólnodostępnej muszą znaleźć się:
- Stół i szafy ekspedycyjne
- Szafy magazynowe
- Łatwo zmywalne podesty
- Lodówka lub szafa chłodnicza z urządzeniem do pomiaru temperatury, przeznaczona wyłącznie do przechowywania leków
- Termometry i higrometry we wszystkich pomieszczeniach, w których przechowuje się lub sporządza produkty lecznicze lub wyroby medyczne.
Podstawowe wyposażenie punktu aptecznego stanowią natomiast: stół ekspedycyjny z szafkami lub szufladami do przechowywania produktów leczniczych oraz szafy chłodnicze lub lodówki przeznaczone wyłącznie do przechowywania produktów leczniczych.
Odpowiednia lokalizacja
Jeżeli chodzi o lokalizację, to nowe apteki – w wyniku zmian prawnych z 2017 roku – mogą zostać otwarte, pod warunkiem że na jedną aptekę w gminie będzie przypadać co najmniej 3 tysiące mieszkańców. Kolejnym warunkiem jest odległość między “sąsiadującymi” ze sobą aptekami. Musi ona wynosić co najmniej 500 metrów w linii prostej.
Numer PKD i typy działalności
Działalność gospodarczą, jaką jest prowadzenie apteki, należy zarejestrować oraz opodatkować. Właściwym numerem PKD podawanym przy rejestracji firmy jest 4773Z (Sprzedaż detaliczna wyrobów farmaceutycznych prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach). Aptekę można prowadzić w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej, spółki jawnej i partnerskiej (wszyscy wspólnicy muszą być jednak farmaceutami).
Apteka a punkt apteczny
Punkt apteczny to z kolei placówka podobna do apteki, ale działająca na terenie wiejskim i mająca ograniczony asortyment. Według prawa nie można kupić tam choćby leków zawierających środki odurzające lub substancje psychotropowe (Rpw) i leków robionych w aptece na receptę (recepturowych).
O zezwolenie na prowadzenie punktu aptecznego może ubiegać się każdy przedsiębiorca. Jednak jego kierownikiem może być już tylko farmaceuta z rocznym stażem lub technik farmaceutyczny posiadający trzyletni staż w aptece ogólnodostępnej. Co ważne, punkt apteczny nie może być założony na wsi, w której istnieje już apteka.
Założenie apteki – krok po kroku 
Etap I
Jeśli mamy odpowiednie wykształcenie i pragniemy założyć aptekę, to w pierwszej kolejności należy w dowolnym urzędzie miasta, gminy lub dzielnicy złożyć wniosek do rejestracji działalności gospodarczej osób fizycznych, czyli wniosek CEIDG-1. Można to zrobić drogą elektroniczną, listem poleconym lub osobiście. Wniosek CEIDG-1 jest równocześnie wnioskiem o nadanie numeru REGON, kodu PKD, numeru NIP i zgłoszeniem do urzędu skarbowego oraz do ZUSu/KRUSu. Rejestracja firmy jest bezpłatna.
Etap II
Następnie należy złożyć formularz VAT-R w Urzędzie Skarbowym – drogą elektroniczną, listem poleconym lub osobiście. Należy to zrobić najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia sprzedaży towarów lub świadczenia usług objętych VAT. Złożenie formularza jest bezpłatne.
Etap III
W kolejnym etapie w terminie do 7 dni od daty rozpoczęcia działalności gospodarczej w ZUSie należy złożyć formularz ZUS ZZA lub ZUS ZUA. Pierwszy jest zgłoszeniem jedynie do ubezpieczenia zdrowotnego – gdy wykonywana działalność jest jedynym źródłem dochodów; a drugi do ubezpieczenia zdrowotnego i społecznego – gdy jest się dodatkowo zatrudnionym na umowę o pracę, w której zarabia się powyżej minimalnej krajowej.
Etap IV
Po zarejestrowaniu działalności należy złożyć w wojewódzkim inspektoracie farmaceutycznym wniosek o zezwolenie na prowadzenie apteki. Do wniosku należy załączyć stosowne dokumenty, takie jak:
- Informacje o kierowniku apteki
- Plan i opis techniczny pomieszczeń przeznaczonych na aptekę sporządzony przez osobę uprawnioną
- Opinia Inspekcji Sanitarnej o lokalu.
Co bardzo ważne, udzielenie zezwolenia wiąże się z opłatą w wysokości pięciokrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę określonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. W 2021 ta opłata wynosi zatem 14 tysięcy złotych. W 2022 roku będzie wynosić natomiast 15 050 PLN. Po otrzymaniu zezwolenia apteka powinna być uruchomiona w ciągu 4 miesięcy, inaczej inspektorat może cofnąć zezwolenie.
Etap V
Następnie należy jeszcze udać się do Narodowego Funduszu Ochrony Zdrowia, aby złożyć w nim dodatkowe dokumenty, w tym opisywane wyżej zezwolenie na prowadzenie apteki.
Koszty otwarcia i prowadzenia apteki
Koszty na start
Aby uruchomić aptekę potrzeba od 120 do nawet 300 tysięcy złotych w zależności od miasta, lokalizacji, rodzaju apteki i wyposażenia. Przy kosztach początkowych należy pamiętać o opłacie za zezwolenie, koszcie remontu i zakupu wyposażenia.
Koszty utrzymania apteki 
Samo utrzymanie apteki kosztuje od 15 do 20 tysięcy złotych miesięcznie. Na te koszty składają się wydatki związane z zatrudnieniem pracowników, ZUS-em, księgowością, zamówieniami towaru, wynajmem lokalu i mediów.
Przeciętny miesięczny dochód
Ile natomiast można zarobić? Średnia marża na leki wynosi około 30%. Różne raporty informują o różnych zyskach, najczęściej zawierają się one jednak w przedziale od 8 do nawet 30 tysięcy złotych miesięcznie.
Jaka jest odpowiednia lokalizacja do założenia apteki?
Poza wszelkimi wspomnianymi wyżej regulacjami, należy także pamiętać, iż według prawa apteki nie mogą się reklamować. Lokalizacja wydaje się być zatem kluczowa, aby nasz biznes tego typu był dochodowy. Dobrym pomysłem jest zatem apteka blisko szpitala, przychodni lub osiedla mieszkaniowego. Co istotne, według badania Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ponad 60% klientów dokonuje zakupów w tej aptece, do której docierają oni pieszo w ciągu 5 minut.
Warto zwrócić uwagę, że za reklamę nie uznaje się jednak informacji o lokalizacji i godzinach pracy apteki, dlatego dobrym pomysłem są ulotki informacyjne oraz informacja o istnieniu apteki zamieszczona w Internecie.
Czy zatem założenie apteki to dobry pomysł na biznes?
Apteka to doskonały pomysł na biznes. Posiadanie odpowiedniego wykształcenia czy umiejętność obsługi klientów często nie wystarczą jednak do tego, by osiągnąć sukces. Bardzo istotna jest tutaj lokalizacja, warto także zrobić odpowiedni research rynku, bowiem może okazać się, że w danej okolicy rynek farmaceutyczny jest już przesycony i ze względu na konkurencję, możemy pozyskać zbyt małą bazę klientów. Nie wolno także zapominać, że w przypadku tego biznesu obowiązuje dość wysoki próg wejścia – po pierwsze, ze względu na niemałe finanse na uruchomienie tej działalności oraz po drugie, z powodu niezbędnego specjalistycznego wykształcenia.
