Mamy obecnie czasy niepewności gospodarczej. Inflacja w naszym kraju sięga rekordowych poziomów w XXI wieku, a ekstremalnie niskie stopy procentowe sprawiają, że korzystanie z lokat przestało być opłacalne. Bardzo wiele osób boi się więc obecnie utraty wartości pieniędzy i pragnie chronić swoje oszczędności.
Niestety, swoją szansę na tym polu zwietrzyli oszuści i w efekcie coraz częściej udaje im się skutecznie wabić konsumentów “wysokim dochodem praktycznie bez ponoszenia ryzyka”. Przedstawiają oni, głównie przez Internet lub telefonicznie, oferty inwestycji w niestandardowe walory, waluty i kryptowaluty, dobra lub surowce. Według zapewnień sprzedawców mają one “gwarantować” stałe i bezpieczne zyski na wysoki procent.
Jak działają przestępcy i oszuści czyhający na nasze oszczędności? Jak nie paść ofiarą takiego nadużycia? Czego trzeba się wystrzegać? Przekonamy się poniżej:
Jak działają oszuści? – spoofing, phishing i vishing 
Dane osobowe i kontaktowe w rękach złodziei oznaczają dla nas wysokie ryzyko utraty pieniędzy. A dla złodziei szansę na zarobek. Dlatego oszuści stosują wyszukane metody socjotechniczne. Obecnie plagą stały się takie oszustwa, jak spoofing – czyli metoda telefoniczna, polegająca na podszywaniu się pod prawdziwe organizacje (w tym banki czy Biuro Informacji Kredytowej) oraz phishing – czyli metoda mailowa. Złodzieje wykorzystują narzędzia umożliwiające wykonanie połączenia telefonicznego z wyświetleniem prawdziwego numeru wiarygodnej instytucji, najczęściej znanego dostawcy usług lub banku.
Przestępca nawiązuje bliski i przekonujący kontakt z ofiarą, namawiając do podania wrażliwych danych, przeważnie niezbędnych, wykonania przelewu lub dokonania transakcji kartowej. Wszystkie szczegóły są zmyślone: przestępcy podają fikcyjne uzasadnienie, fikcyjne kwoty zobowiązań, nieistniejące dane odbiorcy.
Rozmowy mogą trwać długo, przestępcy przełączają rozmowę do innych „konsultantów”, żeby stworzyć pozory prawdziwego kontaktu z bankiem lub inną godną zaufania instytucją. Rozmówca jest zmanipulowany, zaczyna wierzyć konsultantowi, że jego pieniądze mogą być w niebezpieczeństwie. Często zdarza się, że jest więc nakłaniany do zainstalowania na swoim komputerze lub smartfonie aplikacji, która ma zwiększyć bezpieczeństwo jego pieniędzy. W rzeczywistości ten program lub aplikacja niestety umożliwia oszustom przejęcie kontroli nad telefonem, lub komputerem ofiary.
Jak z kolei działa vishing? W tym przypadku oszuści dzwonią do klientów, podając się za pracowników banku i prosząc w trakcie rozmowy o podanie loginu oraz hasła do bankowości internetowej, a potem kodu SMS. Wykorzystują te informacje do zmiany numeru telefonu niezbędnego do autoryzacji transakcji. W efekcie kody SMS trafiają na telefon przestępcy i może on wyczyścić konto z pieniędzy.
Jak działają oszuści? – piramidy finansowe
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów przestrzega także przed inwestowaniem pieniędzy w systemy promocyjne określane mianem piramid finansowych. To może być choćby projekt inwestycyjny z małą opłatą startową, z której część ma być przekazywana na cele charytatywne, a warunkiem otrzymania udziałów jest promowanie przedsięwzięcia wśród znajomych. Z czasem okazuje się, że nawet coraz wyższe wpłaty nie pozwalają na osiągnięcie zysku, a warunkiem odzyskania zainwestowanych środków jest wprowadzenie nowych osób do systemu. Bez lawinowego napływu nowych klientów piramida upada i można wszystko stracić. W związku z tym, że niemożliwe jest zapewnienie ciągłego lawinowego przyrostu nowych członków – każda piramida prędzej czy później musi upaść.
Niektóre piramidy ukrywają się pod neutralnymi albo pozytywnie wyglądającymi stronami internetowymi promującymi przedsięwzięcia biznesowe, darmowe szkolenia online, inicjatywy społeczne. W ten sposób starają się uwiarygodnić w oczach potencjalnego “inwestora”. Co ciekawe, zjawisko piramid finansowych jest obecnie tak powszechne, iż nawet reklamy, które pojawiają się w trakcie korzystania przez nas z najpopularniejszych serwisów społecznościowych czasem są jednoznacznie powiązane z różnego rodzaju odpłatnymi usługami i zapraszaniem naszych znajomych do projektów biznesowych działających w systemie piramidalnym.
Jak działają oszuści? – fałszywy makler lub broker inwestycyjny
W dzisiejszych czasach oszuści wciąż konsekwentnie tworzą kolejne strony internetowe z ofertami inwestycji w kryptowaluty i na rynku Forex. Banki, policja i prokuratora ostrzegają zwłaszcza przed brokerami inwestycyjnymi. Schemat tego oszustwa polega na specjalnie przygotowanej promocji w Internecie, wykorzystującej znane twarze, w tym celebrytów (bardzo często choćby Roberta Lewandowskiego), czasem z potwierdzeniem “przeciętnego Kowalskiego”, któremu też udało się zyskać dużą sumę pieniędzy, aby zachęcić do “korzystnych” inwestycji.
Aby zyskać, należy pobrać na komputer lub telefon aplikację, która umożliwi automatyzację operacji związanych z inwestycjami. Za jej pomocą oszuści w łatwy sposób mogą przechwycić dane osobowe czy do logowania oraz wyłudzić pieniądze. W niektórych przypadkach dzwonią też do ofiary, w tej roli występuje osoba podająca się za “analityka”, która w imieniu brokera namawia między innymi do przekazania opłaty rejestracyjnej lub instalacji programów pozwalających oszustom na zdalną kontrolę urządzenia ofiary, co prowadzi do pozyskania danych wrażliwych i wyłudzenia jeszcze większych kwot pieniędzy.
Jak chronić swoje oszczędności przed oszustami? 
O tym pamiętaj, aby nie paść ofiarą oszustów
Zawsze w przypadku wszelkich kontaktów z bankiem oraz podczas korzystania z bankowości elektronicznej należy zachować szczególną ostrożność. Po pierwsze, Biuro Informacji Kredytowej nigdy nie wymaga podania wrażliwych informacji przez telefon. Wszelkie tego typu sytuacje należy zgłaszać do Centrum Obsługi Klientów BIK. Nowoczesna bankowość i coraz częstsze przenoszenie operacji związanych z wykorzystaniem naszych danych do Internetu wymagają od nas czujności i świadomego korzystania z nowych możliwości. Praktycznie wszystkie zidentyfikowane przypadki ingerencji oszustów wynikają z niefrasobliwości i łatwowierności klientów. Jeżeli kogoś zaskakuje telefon z firmy, której nie zna, natychmiast powinien przerwać rozmowę i skontaktować się z biurem obsługi danej firmy na podstawie informacji z oficjalnej strony.
Po drugie, nie należy oddzwaniać na nieznany numer ani nie odpisywać anonimowym nadawcom. Jeśli mamy wątpliwości co do wiarygodności osoby, która dzwoni – natychmiast trzeba się rozłączyć, a następnie zadzwonić na oficjalną infolinię firmy, aby potwierdzić czy faktycznie jej pracownik kontaktował się z nami.
Po trzecie, nigdy nie należy potwierdzać operacji, których sami nie zlecamy albo których do końca nie rozumiemy. Nie wolno także klikać w podejrzane linki, które otrzymujemy od nieznanych nadawców.
Po czwarte, w sytuacji, gdy posiadamy wątpliwości co do rozmówcy, który podaje się za pracownika banku lub innej budzącej wiarygodność instytucji, poprośmy o podanie danych osoby, która podaje się za pracownika danej instytucji, aby je później zweryfikować.
Co więcej, nie należy nigdy reagować na naciski w postaci wywieranej presji czasu. Oszuści stosując spoofing bardzo często stosują hasła, że “trzeba coś zrobić natychmiast, ponieważ nasze pieniądze przestaną być bezpieczne” lub w przypadku oszustów podających się za brokerów Forex – “oferta ważna jest tylko przez określony czas i trzeba reagować natychmiast”.
Straciłeś oszczędności? Zgłoś się po pomoc!
Na koniec, należy pamiętać, że w takich sytuacjach nie jesteśmy bezsilni. Jeżeli zdarzyło nam się zetknąć z podobnymi schematami lub paść ich bezpośrednią ofiarą należy zgłosić swoją sprawę na policji lub innej instytucji, która będzie w stanie pomóc.
