Gdybyśmy mieli sporządzić listę zawodów, które uważamy za prestiżowe, z całą pewnością jedną z pierwszych pozycji u większości z nas byłby prawnik. Ponadto, najczęściej zdajemy sobie sprawę, że przygotowanie do wykonywania tego zawodu wymaga ogromnych nakładów pracy i determinacji. Mimo wszystko jednak chętnych nie brakuje, a nawet wprost przeciwnie. W ostatnim roku akademickim na prawo chciało się dostać ponad 17 tysięcy osób. Większość młodych ludzi twierdzi, że wysiłek włożony w edukację w tym zakresie bez wątpienia się opłaci.
Czy tak jest naprawdę? Ile w rzeczywistości zarabia prawnik i co dokładnie trzeba zrobić, aby nim zostać? Przekonamy się poniżej, jednak zacznijmy od wyjaśnienia kim w ogóle jest prawnik:
Kim jest prawnik?
Prawnik to po prostu osoba, która ukończyła studia prawnicze i posiada tytuł magistra prawa. Osoba ta powinna doskonale znać przepisy, ponieważ na co dzień zajmuje się prawem i musi wykorzystywać je w swojej praktyce. Tak naprawdę prawnik to najniższy stopień zawodowy jeśli chodzi o zawody prawnicze, których jest wiele, a należą do nich między innymi: sędzia, adwokat, radca prawny, notariusz czy prokurator. Oznacza to, że prawnik ma tak naprawdę najmniejsze uprawnienia.
Prawnik w kancelarii
Często osoby z wykształceniem prawniczym otwierają własne kancelarie prawne i ich głównym zadaniem jest udzielanie porad prawnych. Niektóre osoby zajmujące się zawodowo prawem nie są zbyt przychylne do osób na tym stanowisku. Przyjmują, że tak naprawdę prawnika nie obowiązuje etyka zawodowa, nie spoczywa na nim duża odpowiedzialność za swoje działania, dlatego nie do końca są oni darzeni zaufaniem. Jednak tak naprawdę wiele zależy tutaj od tego, jakim człowiekiem jest prawnik i jak podchodzi do wykonywania swojego zawodu.
Cechy dobrego prawnika
Jakimi cechami powinien charakteryzować się prawnik? Przede wszystkim powinien on być gotowy na ciągłe przyswajanie nowej wiedzy. Nie jest to zawód, w którym przez lata dzieje się to samo, prawo zmienia się bardzo szybko, a prawnik musi te zmiany śledzić na bieżąco. Wiąże się to z tym, że prawnik powinien być jak najbardziej profesjonalny. Musi także wiedzieć, jak teoretyczną znajomość prawa wykorzystać w praktyce. Dodatkowo, klienci z całą pewnością oczekują od osoby na tym stanowisku lojalności oraz dyskrecji. Z całą pewnością przydatna będzie również empatia, otwarcie na innych ludzi i komunikatywność.
Jak zostać prawnikiem? 
Jednolite studia magisterskie
Jak można się domyślić, zostanie prawnikiem nie jest proste. Na studia na wydziale prawa i administracji zazwyczaj bardzo trudno się dostać. Dlatego osoba, która chce wykonywać zawód prawnika, musi naprawdę dobrze zdać maturę. Studia trwają 5 lat. Są to jednolite studia magisterskie, kończą się napisaniem i obronieniem pracy magisterskiej.
Aplikacja
To jednak nie koniec ścieżki edukacyjnej. Jeżeli chce się zostać osobą, która nie tylko ma odpowiednią wiedzę, ale także może być radcą prawnym, adwokatem, sędzią czy notariuszem. Po otrzymaniu dyplomu magistra trzeba zdobyć prawo do wykonywania zawodu. Oznacza to, że trzeba zrobić aplikację prawniczą. Ze względu na różne profesje aplikacje trwają różną ilość czasu. Nabór na nią odbywa się we wrześniu i jest to jedyny czas w roku, w którym można się starać o przyjęcie. Poniżej znajduje się lista aplikacji prawniczych, wraz z czasem, ile on trwają:
- Aplikacja notarialna – 3,5 roku
- Aplikacja adwokacka – 3 lata
- Aplikacja radcowska – 3 lata
- Aplikacja sędziowska – 3 lata
- Aplikacja prokuratorska – 3 lata
- Aplikacja rzecznikowska – 3 lata
- Aplikacja komornicza – 2 lata
- Aplikacja legislacyjna – 1 rok
- Aplikacja kuratorska – 1 rok.
Koszty aplikacji
Jeśli chcemy wziąć udział w egzaminie, którego zdanie oznacza wstęp na aplikację, musimy odpowiednio wcześniej złożyć dokumenty oraz uiścić opłatę aplikacyjną. Egzamin składa się ze 150 pytań zamkniętych i trwa cztery godziny. Pytania obejmują znajomość z różnego rodzaju prawa – w tym karnego, cywilnego czy konstytucyjnego. Osoby, które uzyskają co najmniej 100 punktów, będą mogły kontynuować naukę. Kontynuacja nauki jest niestety płatna. Sam egzamin w 2021 roku kosztuje 1300 złotych, natomiast rok nauki w zależności od specjalizacji, jaką wybierze prawnik, wynosi około 5000 PLN.
Co więcej, zarobki aplikantów nie są zbyt wysokie – wynoszą średnio 4100 złotych brutto miesięcznie. Dopiero pełnoprawne osoby będące adwokatem, notariuszem, sędzią, radcą prawnym czy prokuratorem mogą liczyć na znacznie bardziej satysfakcjonujące zarobki.
Prawnik bez aplikacji
Istnieje również możliwość zostania prawnikiem, czyli ukończenia studiów magisterskich i zakończeniu nauki. Można nie iść na aplikację. W takim wypadku jednak nie uzyskamy uprawnień do występowania przed sądem, jako pełnomocnik czy radca prawny. Prawnicy bez aplikacji jednak także mogą zarabiać duże pieniądze – choćby w dużych korporacjach, urzędach czy na uczelniach. Aplikacje to nie jedyna droga rozwoju dla prawnika. Można również kontynuować studiowanie na studiach doktoranckich i być specjalistą w danej dziedzinie.
Różnica między radcą prawnym a adwokatem
Dwie zdecydowanie najpopularniejsze aplikacje to adwokacka i radcowska. Czym się różnią uprawnienia tych zawodów? Jeszcze kilka lat temu adwokat kojarzył się głównie z występowaniem w sądzie, a radca prawny, raczej z szerokiego doradztwa prawnego. Adwokaci mieli szersze uprawnienia jeśli chodzi o rolę pełnioną we wszelkich czynnościach sądowych. Tylko oni mogli występować w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe. Od 2015 roku również radcy mogą występować w charakterze obrońcy w sprawach karnych, co zrównało ich uprawnienia z adwokatami.
Kim jest adwokat?
Obecnie zatem, zgodnie z art. 4 prawa o adwokaturze, zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami. Adwokat ma prawo sporządzania poświadczeń odpisów dokumentów za zgodność z okazanym oryginałem w zakresie określonym odrębnymi przepisami. Poświadczenie powinno zawierać podpis adwokata, datę i oznaczenie miejsca jego sporządzenia, na żądanie – również godzinę dokonania czynności.
Kim jest radca prawny?
Ustawa o radcach prawnych stanowi, że świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego polega w szczególności na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed urzędami i sądami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy. Ponadto, radca prawny ma prawo sporządzania poświadczeń odpisów dokumentów za zgodność z okazanym oryginałem w zakresie określonym odrębnymi przepisami.
Różnice
Aktualne różnice między tymi zawodami są naprawdę nieznaczne. Należą do nich konkretnie:
- Przynależność do różnych samorządów zawodowych
- Różny kolor żabotu przy todze (adwokaci mają zielony, a radcy – niebieski)
- Fakt, że radca prawny może być zatrudniony na podstawie stosunku pracy, natomiast adwokaci mogą wykonywać swój zawód jedynie w drodze indywidualnej działalności gospodarczej lub jako wspólnik spółki.
Zarobki prawników bez aplikacji
Zarobki prawników jako całej grupy zawodowej, należą do najwyższych w Polsce. Mało tego, ich wzrost rok do roku wyniósł w ciągu ostatnich 12 miesięcy aż 15%. Mimo wszystko, zarobki prawników w Polsce na tle innych krajów wciąż wypadają znacznie gorzej. Osoby, które ukończyły studia prawnicze, jednak nie uzyskały aplikacji prawniczej, mogą w swoim zawodzie pracować na takich stanowiskach, jak:
- Asystent prawny
- Młodszy prawnik
- Prawnik wewnętrzny
- Prawnik kancelarii
- Starszy prawnik
- Dyrektor działu prawnego.
Ile wynoszą średnie zarobki w tych zawodach? Asystent prawny może liczyć na pensję w wysokości 4600 złotych brutto miesięcznie. W przypadku młodszego prawnika wzrasta już ona do 6100 PLN brutto.
Następnie zarobki już wyraźnie rosną. Prawnik wewnętrzny może liczyć na średnie wynagrodzenie w wysokości 15 tysięcy złotych brutto miesięcznie. Prawnik kancelarii na niewiele wyższe – 16 tysięcy PLN brutto. Przeciętne wynagrodzenie starszego prawnika wynosi natomiast 21 tysięcy złotych brutto miesięcznie.
Najwyższe zarobki? – dyrektor działu prawnego
Na najwyższe zarobki może jednak liczyć dyrektor działu prawnego. W jego przypadku średnia pensja wynosi 30 tysięcy złotych brutto miesięcznie.
Warto jednak zaznaczyć, że pensje prawników są bardzo zróżnicowane. Pensja w dużej mierze jest zależna od doświadczenia oraz od tego, czy jest to praca na etacie, czy na własny rachunek. Inne pieniądze zarabiają pracownicy, którzy mają swoje kancelarie. Na wysokość pensji pracowników wpływa również lokalizacja. Więcej zarobią prawnicy, którzy świadczą swoje usługi w Warszawie niż w mniejszych miejscowościach.
Zarobki adwokata 
Zarobki adwokatów są bardzo zróżnicowane. Średnie zarobki wynoszą 7140 złotych brutto miesięcznie, jednak są adwokaci, którzy prowadzą swoje kancelarie lub są bardzo cenieni w swoim środowisku. Takie osoby mogą zarabiać nawet i 50 tysięcy złotych brutto miesięcznie. Mimo tego, że co roku na rynku pojawia się około 4 tysięcy nowych adwokatów, to nadal jest to pożądany kierunek. Pracy w tym zawodzie nie brakuje. Wręcz przeciwnie, dziś coraz więcej firm decyduje się na współpracę z adwokatami.
Zarobki radcy prawnego
Radcy prawni najczęściej otwierają swoją kancelarię. Ponadto każdy radca prawny ma obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedniości cywilnej. Dzięki temu klienci mają zapewnioną wysoka ochronę ich spraw oraz interesów. Średnie zarobki radców prawnych wynoszą 8800 złotych brutto miesięcznie. Istnieje jednak wielu radców prawnych, którzy zarabiają nawet dwukrotnie więcej.
Zarobki prokuratora
Zarobki prokuratorów zależą od funkcji, jednak zawsze są dość wysokie. Prokurator generalny zarabia nawet 17 tysięcy złotych brutto miesięcznie, natomiast prokuratorzy apelacyjni zarabiają ponad 10 tysięcy PLN brutto. Prokuratorzy zatrudnieni w prokuraturze okręgowej zarabiają średnio 9 tysięcy złotych brutto. Najmniejszymi pensjami mogą się pochwalić prokuratorzy w prokuratorze rejonowej. Ich zarobki średnio wynoszą 7800 PLN brutto miesięcznie. Prokuratorom przysługują również dodatki, takie jak funkcyjny i za wysługę lat.
Zarobki notariusza 
Przeciętne wynagrodzenie notariusza w Polsce wynosi 5600 złotych brutto miesięcznie. Wszystko jednak zależy od stażu pracy i miasta. Istnieje więc wielu notariuszy, którzy zarabiają dwukrotnie więcej.
Zarobki sędziego
Pensja podstawowa sędziego apelacyjnego wynosi nie więcej niż 11 668 złotych brutto miesięcznie. W przypadku sędziego okręgowego wynosi ona nie więcej niż 10 549 PLN brutto, natomiast w przypadku sędziego rejonowego – nie więcej niż 9031 złotych brutto miesięcznie.
Dodatki dla sędziów
Sędziowie oprócz pensji podstawowej mogą jeszcze liczyć na wiele dodatków, w tym – podobnie jak prokurator – funkcyjny i stażowy. Po 6 latach pracy pensja rośnie aż o 5%. Co roku zwiększa się ten dodatek o 1% aż do osiągnięcia 20% wysokości wynagrodzenia podstawowego. Sędziowie mogą również liczyć na nagrody jubileuszowe. Po 20 latach pracy przysługuje nagroda w wysokości 100% wynagrodzenia miesięcznego. Takie nagrody dostaje od tego momentu każdy sędzia co 5 lat. W związku z tym po przepracowaniu 25 lat nagroda wynosi 150% pensji, natomiast po 30 latach jest równa 200% pensji.
Średnie wynagrodzenie prawników jako grupy zawodowej
Ogólne średnie wynagrodzenie prawników w Polsce – jako całej grupy zawodowej – wynosi obecnie 12 750 złotych brutto miesięcznie.
