Jednym z największych problemów, z jakim borykają się początkujące małe i średnie przedsiębiorstwa jest pozyskanie kapitału na inwestycje. Przyjęcie odpowiedniej strategii finansowania działalności absolutnie nie jest łatwym zadaniem, pomimo że w teorii dostępnych sposobów może być wiele. Popularną i ciekawą alternatywą wobec kredytu czy pożyczki jest fundusz private equity. Czym on jest i jak działa? Te informacje, oraz wszystkie inne najważniejsze zostaną wyjaśnione poniżej.
Private equity – co to jest?
Co to jest private equity? Po polsku nie mamy odpowiedniego terminu, jednak najprostsza definicja to po prostu rodzaj inwestycji kapitałowej stanowiącej zewnętrzne źródło finansowania spółek, które nie są dopuszczone do obrotu publicznego. Inwestor, którym zazwyczaj jest fundusz zarządzający majątkiem osób trzecich, jest najczęściej zainteresowany długookresowym wzrostem wartości spółki w celu realizacji zysku w momencie odsprzedaży udziałów w przyszłości, ewentualnie pobieraniem dywidendy. Środki przekazywane spółkom mogą przyjmować charakter zarówno finansowania własnego, jak i hybrydowego, czyli połączenia finansowania własnego i dłużnego. Poza wkładem finansowym, w ramach private equity spółka może otrzymać od inwestora wsparcie w zakresie zarządzania o różnorodnym charakterze, takie jak doradztwo prawne, podatkowe czy organizacyjne.
Dostawcami kapitału dla funduszu private equity są instytucje finansowe, organizacje państwowe, firmy oraz zamożne osoby prywatne. Przeciętna inwestycja tego typu trwa około 5-7 lat. W przypadku private equity inwestor ponosi podwyższone ryzyko w zamian za względnie wyższy, ewentualny zwrot z zainwestowanego kapitału. Private equity jest szczególnie popularne w przypadku finansowania przedsięwzięć obarczonych podwyższonym ryzykiem, takich jak startupy rozwijające innowacyjne produkty lub technologie. Dużą korzyścią przy wykorzystaniu private equity dla niedoświadczonej spółki jest doradztwo otrzymywane od inwestora.
Środki Private Equity mogą być wykorzystywane do założenia firmy, rozszerzenia jej działalności, wykupu części lub całości istniejącego przedsiębiorstwa we współpracy z jego zarządem oraz do ożywienia firmy. Pozyskiwanie środków w ramach private equity znacznie różni się od zaciągania pożyczek lub kredytów od instytucji finansowych, takich jak bank. Kredytodawcy mają prawo do odsetek i spłaty całej kwoty kapitału, niezależnie od sukcesu lub porażki przedsięwzięcia. Natomiast finansowanie w ramach Private Equity uzyskuje się w zamian za udziały w firmie, a zyski inwestorów są uzależnione od rozwoju i rentowności firmy.
Rodzaje inwestycji private equity
Skoro wiemy już jak działają fundusze private equity, zwróćmy uwagę jakie mamy ich rodzaje. Rynek private equity dzieli się na formalny i nieformalny. W skład pierwszej grupy wchodzą:
- Banki
- Wyspecjalizowane komercyjne przedsiębiorstwa zarządzające funduszami private equity
- Specjalne rządowe programy inwestycyjne
Nieformalny rynek jest natomiast tworzony przez indywidualnych inwestorów potocznie nazywanych Aniołami Biznesu. Nie podlega on szczegółowym normom w przeciwieństwie do spółek kapitałowych formalnego rynku.
Warto dodać, iż skoro rynek formalny zrzesza komercyjne i publiczne podmioty, które jako pośrednicy zarządzają kapitałem, to dodatkowo występuje podział jego uczestników właśnie ze względu na pochodzenie zarządzanego przez nie kapitału:
- Organizacje niezależne – zarządzają one kapitałem pochodzącym z niezależnych źródeł
- Tzw. captivate organizations – jednostki będące własnością banków, funduszy emerytalnych, firm ubezpieczeniowych,
- Sektor rządowy – zarządzają one kapitałem pochodzącym ze środków publicznych
Private equity a venture capital
Private equity jest określeniem bardzo rozległym. Często stosuje się je zamiennie z pojęciem venture capital, co jest absolutnie błędne. Fundusze VC dotyczą wyłącznie przedsięwzięć w bardzo wczesnej fazie rozwoju, jest to więc inwestycja o wyjątkowo wysokim stopniu ryzyka. Oznacza to, że fundusze private equity obejmują każdą inwestycję venture capital, jednak oprócz nich, mogą także inwestować w firmy, które początkową fazę rozwoju mają już za sobą; finansować takie operacje jak przejęcia, wykupy lewarowane czy wykupy menedżerskie; czy nawet stosować finansowanie typu mezzanine, czyli lokowanie kapitału w firmy, w które zainwestował już wcześniej właśnie fundusz VC.
Fundusze private equity – wartość finansowania
Finansowanie oferowane przez inwestorów z rynku formalnego, a także nieformalnego w skrajnych przypadkach może sięgać nawet do 100%, aby osiągnąć wzrost wartości firmy. Opieka Aniołów Biznesu, funduszy private equity i venture capital najczęściej jest gwarantem dynamicznego rozwoju przedsiębiorstwa, sprawia że dana firma cieszy się powszechnym prestiżem oraz zaufaniem.
Fundusze private equity – dodatkowe informacje
Od inwestorów w fundusze private equity pobierane są opłaty za zarządzanie. Przeważnie wynoszą one od 1% do 3,5% zadeklarowanego kapitału. Branża private equity jest dość specyficznym elementem rynku finansowego. Jej struktura powoduje, że jest ona odporna na turbulencje, a podmioty działające na rynku charakteryzują się dużą stabilnością. Wiele funduszy legitymuje się wieloletnią historią działania na rynku, zaś zyski, które przynoszą w horyzoncie wieloletnim przekraczają rentowność innych instrumentów finansowych, w szczególności akcji spółek notowanych na giełdach papierów wartościowych. Odróżnia to segment private equity od banków inwestycyjnych, funduszy typu hedge czy funduszy powierniczych
Rynek private equity rozwija się niezwykle dynamicznie. W 1980 roku istniały na świecie zaledwie 24 takie fundusze. Obecnie jest ich około 10 tysięcy, a wartość aktywów przez nich zarządzanych przekracza 5 bilionów dolarów. Dla ilustracji globalnego znaczenia branży można wspomnieć, że skumulowana wartość opłat, pobieranych przez fundusze przy transakcjach kupna bądź sprzedaży firm, stanowią ekwiwalent 20% przychodów globalnego systemu bankowego z tytułu fuzji i przejęć. Na świecie inwestycje private equity odgrywają ogromną rolę. Gdyby nie one, nie powstałyby firmy takie jak Intel, Google, Amazon, Facebook czy eBay. Najważniejszą częścią globalnego rynku private equity jest rynek amerykański. Wśród 20 największych funduszy na świecie 15 zarejestrowanych jest tam, pozostała piątka ma swoje siedziby we Francji, Wielkiej Brytanii i Szwajcarii.
Rynek private equity powstał w wyniku rozwoju Doliny Krzemowej. Już w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych inwestorzy dysponujący dużym kapitałem zainteresowali się startupami i zaczęli tworzyć pierwsze fundusze venture capital. Gwałtowny rozwój tego sektora doprowadził do ekspansji funduszy private equity na całe terytorium Stanów Zjednoczonych. Pojawiły się również już pierwsze wykupy lewarowane, inwestycje w rozwinięte spółki oraz pierwsze fundusze rodzaju captivate organizations. Z kolei globalne znaczenie rynek private equity zaczął zyskiwać po kryzysie nazywanym “pęknięciem bańki internetowej”, który miał miejsce w 2000 roku. Wtedy pojawiły się także państwowe, rządowe fundusze private equity.
Fundusze private equity w Polsce
W Polsce działa obecnie kilkadziesiąt funduszy private equity. śród tych firm są podmioty o zasięgu globalnym i regionalnym bądź lokalnym, fundusze działające od niedawna na polskim rynku oraz podmioty obecne w Polsce już od dłuższego czasu (najczęściej od pierwszej połowy lat dziewięćdziesiątych), pierwsza transakcja miała miejsce w 1991 roku.
Fundusze private equity w Polsce należą przede wszystkim do funduszy uniwersalnych, obejmujących całą gospodarkę, z wyłączeniem zaangażowania w przemysł ciężki, nieruchomości oraz inwestycje nieetyczne (szkodliwe dla środowiska i zdrowia, przemysł tytoniowy bądź zbrojeniowy). Niewielką część rynku stanowią fundusze specjalistyczne, inwestujące w pojedynczy sektor lub grupę sektorów (takie jak fundusze wysokich technologii lub związane z projektami niszowymi).
Przykładem udanej inwestycji typu private equity jest inwestycja funduszu PineBridge Investments w sieć sklepów Żabka. Aktualny właściciel planował wykorzystanie sklepów Żabka jako podstawy do budowy krajowej sieci sklepów spożywczych typu convenience store. Powodzenie tej strategii miało pozwolić na podniesienie sprzedaży i marż dzięki wprowadzeniu nowych produktów i usług dodatkowych. Wkład funduszu w powodzenie tej strategii polegał na wypracowaniu strategii rozwoju i planu działania, wspomaganie rozwoju firmy oraz sugestie dotyczące rozszerzenia oferty produktowej, zdobyciu finansowania dłużnego w celu zapewnienia rozwoju firmy oraz organizacji procesu wyjścia z inwestycji. W okresie gdy Żabka była częścią portfela inwestycyjnego funduszu jej przychody wzrosły ze 170 milionów złotych do 1,2 miliarda PLN, zaś sieć sklepów powiększyła się z 350 do 1600.
Jak pozyskać finansowanie za pomocą funduszu private equity?
Portale dedykowane tematyce private equity umieszczają listy inwestorów działających na rynku krajowym i zagranicznych, wraz z ich opisami i sektorami, w które inwestują. Strona chcąca uzyskać finansowanie musi przygotować odpowiednią prezentację swojej firmy, najczęściej w formie rzetelnego biznesplanu. Następnie, po zaakceptowaniu zgłoszenia obie strony przechodzą do negocjacji, które powinny prowadzić do podpisania umowy.
