Fundusz alimentacyjny to często ostatnia deska ratunku dla osób, które nie otrzymują przysługujących im alimentów. Trzeba jednak spełniać kilka warunków, aby go otrzymać. Od 1 lipca bieżącego roku można składać elektroniczne wnioski o świadczenia z funduszu alimentacyjnego na nowy okres świadczeniowy 2021/2022. W tym roku warto pamiętać o kilku ważnych zmianach, w tym o wyższym kryterium dochodowym uprawniającym do otrzymania wsparcia.
Jak działa fundusz alimentacyjny? Komu przysługuje i jak można z niego skorzystać? Ile wynosi nowe kryterium dochodowe i jaka jest kwota świadczenia, którą uprawnieni otrzymują? Na te wszystkie pytania, odpowiedzi zostaną udzielone poniżej:
Fundusz alimentacyjny – co to?
Fundusz alimentacyjny funkcjonuje obecnie na mocy ustawy z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Jest systemem wsparcia z budżetu państwa dla osób uprawnionych do alimentów, które jednak ich nie otrzymują. Dzięki funduszowi alimentacyjnemu alimenty mogą być wypłacane m.in. w sytuacji niewypłacalności płatnika alimentów lub jego uchylania się od obowiązku alimentacyjnego.
Co ciekawe, fundusz alimentacyjny pierwotnie powstał już na początku 1975 roku, na mocy ustawę o funduszu alimentacyjnym z dnia 18 lipca 1974 roku. Jednak w dniu 28 listopada 2003, na mocy ustawy o świadczeniach rodzinnych, fundusz alimentacyjny został zlikwidowany i zastąpiony szeroko krytykowaną zaliczką alimentacyjną.
Następnie, wraz ze wspomnianą na początku ustawą z dnia 7 września 2007 roku, fundusz alimentacyjny został reaktywowany. Nowa ustawa uchyliła dotychczasową ustawę z 22 kwietnia 2005 roku o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej.
Komu przysługuje fundusz alimentacyjny 2021?
Aby fundusz alimentacyjny wypłacił pieniądze, nie wystarczy sam fakt, że ktoś nie dostaje należnych mu alimentów od zobowiązanej do tego osoby. Musi być łącznie spełnionych kilka poniższych warunków:
- Dochód na osobę w rodzinie nie przekracza 900 PLN
- Alimenty zostały przyznane lub zatwierdzone przez sąd, a ich egzekucja okazała się bezskuteczna
- Alimenty zostały przyznane dziecku od rodzica
- Osoba uprawniona do alimentów nie ukończyła 18 lat, jeżeli kontynuuje naukę – nie ukończyła 25 lat, a w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności – bezterminowo.
Kryterium dochodowe
Od 1 października 2020 roku podniesiono dochód na osobę w rodzinie, uprawniający do pobierania świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Wynosi on obecnie 900 PLN na osobę w rodzinie. Wcześniej było to 800 PLN. Jeżeli dochód jest wyższy, obowiązuje tak zwana zasada złotówka za złotówkę, czyli wysokość wypłacanego świadczenia jest pomniejszana o tyle, o ile dochód na osobę przekracza 900 PLN.
Przy ustalaniu dochodów rodziny, uwzględnia się następujących członków rodziny:
- Osobę uprawnioną do alimentów
- Rodzica osoby uprawnionej
- Małżonka rodzica osoby uprawnionej
- Osobę, z którą rodzic osoby uprawnionej wychowuje wspólne dziecko
- Pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia oraz dziecko, które ukończyło 25. rok życia otrzymujące świadczenia z funduszu alimentacyjnego lub legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Na potrzeby obliczania dochodu, do rodziny nie zalicza się:
- Rodzica osoby uprawnionej zobowiązanego tytułem wykonawczym pochodzącym lub zatwierdzonym przez sąd do alimentów na jej rzecz
- Dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego
- Dziecka pozostającego w związku małżeńskim.
Przy ustalaniu dochodu na okres świadczeniowy 2021/2022, bierze się co do zasady pod uwagę dochody uzyskane w 2020 roku.
Bezskuteczność egzekucji
Za bezskuteczną egzekucję wypłaty alimentów uważa się sytuację, w której przez dwa ostatnie miesiące nie otrzymano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych. O bezskuteczności mówi się również w sytuacji, gdy nie można wszcząć egzekucji alimentów z powodu przebywania płatnika poza granicami Polski.
Jakie kwoty wypłaca fundusz alimentacyjny 2021?
Alimenty z funduszu alimentacyjnego wypłacane są w wysokości aktualnie zasądzonych alimentów. Istnieje jednak jednocześnie maksymalna wysokość alimentów z funduszu. Wynosi ona 500 PLN miesięcznie. Jeżeli wysokość zasądzonych alimentów się zmienia, analogicznej zmianie podlega również świadczenie z funduszu alimentacyjnego. Dzieje się to wówczas po wpływie tytułu wykonawczego od komornika sądowego prowadzącego postępowanie egzekucyjne.
Kiedy fundusz alimentacyjny może przestać wypłacać alimenty?
Świadczenie z funduszu alimentacyjnego nie przysługuje, jeżeli osoba uprawniona do jego otrzymywania:
- Zawarła związek małżeński
- Została umieszczona w placówce zapewniającej całodobowe utrzymanie
- Została umieszczona w pieczy zastępczej.
Świadczenie z funduszu alimentacyjnego może również oczywiście zostać zmniejszone lub odebrane w przypadku niespełniania dłużej kryterium dochodowego.
Odzyskanie pieniędzy przez fundusz alimentacyjny od dłużnika
Warto pamiętać, że od chwili, gdy alimenty zaczynają być wypłacane z funduszu alimentacyjnego, osoba objęta obowiązkiem płacenia alimentów zaczyna być dłużnikiem gminy i to wobec niej musi uregulować swoje zaległości wraz z odsetkami. Pieniądze ściąga od dłużnika komornik. Jeśli komornikowi uda się wyegzekwować od dłużnika jakieś kwoty, to w pierwszej kolejności trafiają one do funduszu alimentacyjnego, na spłatę długów wobec funduszu.
Fundusz alimentacyjny 2021 – wniosek
Aby uzyskać świadczenia z funduszu alimentacyjnego, konieczne jest złożenie wniosku 
przez osobę uprawnioną lub jej ustawowego przedstawiciela. Wniosek ten powinien być złożony w urzędzie gminy lub miasta właściwego dla miejsca zamieszkania wnioskodawcy. Możliwe jest również złożenie wniosku o fundusz alimentacyjny poprzez platformę Emp@tia. W takim przypadku wniosek musi zostać opatrzony bezpiecznym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym przez profil zaufany ePUAP.
Od kiedy można składać wniosek?
Nowy okres dla świadczeń z funduszu alimentacyjnego rozpocznie się 1 października bieżącego roku i potrwa do 30 września 2022. Wnioski na nowy okres świadczeniowy przyjmowane są natomiast drogą elektroniczną już od 1 lipca, zaś drogą tradycyjną zaczną być przyjmowane od 1 sierpnia 2021.
Terminy wypłat
Alimenty z funduszu wypłaca się w okresach miesięcznych. Ustalenie prawa do świadczeń oraz ich wypłata uzależniona jest od tego, kiedy zostanie złożony wniosek. Jeśli dokonano złożenia wniosku, wraz z wymaganymi dokumentami, do końca sierpnia, środki zostaną wypłacone do końca października. Natomiast, jeśli wniosek, zostanie złożony we wrześniu, wypłata będzie miała miejsce w listopadzie. W kolejnych miesiącach terminy zachowują się analogicznie.
Fundusz alimentacyjny 2021 – jakie dokumenty trzeba złożyć wraz z wnioskiem?
Do wniosku o alimenty z funduszu alimentacyjnego należy dołączyć niezbędne dokumenty, potwierdzające spełnianie wymaganych warunków do wypłaty świadczenia. Do niezbędnych załączników tych należą:
- Zaświadczenie organu prowadzącego postępowanie egzekucyjne albo oświadczenie stwierdzające bezskuteczność egzekucji
- Odpis podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu zasądzającego alimenty
- W przypadku niemożności wszczęcia egzekucji alimentów z powodu przebywania płatnika poza granicami Polski – informacje właściwego sądu lub właściwej instytucji o podjęciu przez osobę uprawnioną czynności związanych z wykonaniem tytułu wykonawczego za granicą albo o niepodjęciu tych czynności, w szczególności w związku z brakiem podstawy prawnej do ich podjęcia lub brakiem możliwości wskazania przez osobę uprawnioną, miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą.
Fundusz alimentacyjny – zmiany w przyszłości
W ostatnich miesiącach rząd pracował nad projektem nowelizacji ustaw związanych ze świadczeniami na rzecz rodziny. Ostatecznie nowe przepisy mają wejść w życie 1 grudnia bieżącego roku. Co się zmieni? Zgodnie z nowelizacją ustaw związanych ze świadczeniami na rzecz rodziny wprowadzony będzie stały mechanizm wzrostu kwoty kryterium dochodowego, uprawniającej do świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Co trzy lata kwota ta będzie zwiększała się o wskaźnik waloryzacji. Wskaźnik ten to procentowy skumulowany wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę. Pierwsza waloryzacja na nowych zasadach zostanie przeprowadzona w 2023 roku.
Ponadto, informacje o długach dłużników alimentacyjnych nie będą usuwane z Biur Informacji Gospodarczej (BIG) do czasu spłacenia przez nich długu wobec Skarbu Państwa. W Krajowym Rejestrze Zadłużonych ujawnieni będą zarówno dłużnicy, wobec których toczy się egzekucja świadczeń alimentacyjnych, jak i ci, wobec których toczy się egzekucja należności budżetu państwa dotycząca świadczeń wypłaconych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów.
