Wielu z nas chciałoby założyć własny biznes, który od pierwszego dnia byłby dobrze rozpoznawalny, przyciągał klientów i cieszył znakomitą renomą. Często posiadamy nawet odpowiednie środki, nie mamy jednak pomysłu na własną firmę lub sił, aby ją budować małymi krokami przez lata. Na szczęście istnieje na rynku odpowiednie rozwiązanie. Nosi ono nazwę franczyza. Poniżej zostaną przedstawione zasady jej działania oraz wady i zalet prowadzenia biznesu na licencji.
Franczyza co to jest?
Według Europejskiego Kodeksu Etycznego Franczyzy to system sprzedaży towarów, usług lub technologii oparty na ścisłej i nieustannej współpracy między niezależnymi prawnie i finansowo przedsiębiorstwami, czyli franczyzodawcą i jego indywidualnymi franczyzobiorcami. Działalność na takiej licencji oznacza obowiązek jej prowadzenia według zasad przyjętych przez podmiot jej udzielający. Współpraca zawiązuje się na podstawie umowy franczyzy, w której prawa obu stron zostają dokładnie określone.
Franczyza umożliwia franczyzobiorcy korzystanie z:
- Nazwy i znaków towarowych franczyzodawcy
- Know how i koncepcji działalności franczyzodawcy
- Pomocy w prowadzeniu działalności gospodarczej
- Pomocy handlowej i technicznej
W zamian franczyzodawca otrzymuje określone w umowie udziały w zyskach oraz inne korzyści, takie jak zwiększenie rynku zbytu przy ograniczeniu własnego wkładu. Oczywiście franczyzobiorca w takiej sytuacji decyduje się na zainwestowanie wkładu własnego w działalność, musi liczyć się z poufnością informacji, ponosić stałe opłaty względem podmiotu udzielającego licencji oraz przestrzegać obowiązujących standardów w całej sieci.
Rodzaje franczyzy
Franczyzę można podzielić na wiele sposobów. Zacznijmy od rodzaju działalności, mamy tu do wyboru:
- Franczyzę dystrybucyjną
- Franczyzę usługową
Pierwsza to przedsiębiorstwo prowadzące punkt sprzedaży na licencji, tak działają sklepy z branży spożywczej, odzieżowej czy kosmetycznej. Natomiast druga to punkt usługowy, czyli na przykład restauracje czy hotele.
Można również podzielić franczyzę ze względu na know how. W tym przypadku także mamy dwa rodzaje:
- Franczyza dystrybucji produktu
- Franczyza koncepcji działalności
W pierwszej sytuacji przedsiębiorcy udostępniany jest wyłącznie asortyment produktów lub usług, a on zajmuje się ich sprzedażą z większą swobodą. Druga franczyza to już przekazanie pełnej koncepcji prowadzenia działalności. Franczyzobiorca ma obowiązek funkcjonować w ramach modelu biznesowego narzuconego odgórnie.
Istnieje jeszcze podział franczyzy pod względem organizacji systemu. Możemy wyróżnić:
- Franczyzę bezpośrednią
- Franczyzę wielokrotną
- Masterfranczyzę
Pierwszy umowa jest najprostsza. Według niej franczyzobiorca prowadzi jedną działalność w jednej lokalizacji. Druga polega na prowadzenia wielu punktów sprzedażowych/usługowych na licencji na danym terenie, ich dokładna ilość jest wyznaczona w umowie. Masterfranczyza warunkuje wyłączność na korzystanie z know how franczyzodawcy w określonym terminie, czasami franczyzobiorca otrzymuje także prawo do udzielania dalszych sublicencji.
Pakiet franczyzowy
To komplet dokumentów zawierający pełną koncepcję prowadzenia danej działalności gospodarczej. Udostępnia go franczyzodawca. Znajduje się w nim szereg uprawnień i obowiązków.
Składa się z:
- Koncepcji działalności prowadzenia działalności gospodarczej
- Praw ochronnych
- Usług franczyzodawcy na rzecz franczyzobiorcy, takich jak np. szkolenia zatrudnionych
- Zobowiązania do prowadzenia działań marketingowych
- Terenu wyłączności franczyzobiorcy
- Uprawnień do kontroli
- Obowiązku zachowania poufności
- Opłat na rzecz franczyzodawcy
- Znaków towarowych franczyzodawcy
- Know how
Zalety franczyzy
Ten popularny model prowadzenia biznesu niezaprzeczalnie posiada wiele plusów. Po pierwsze przedsiębiorca korzysta ze sprawdzonego systemu i rozległej wiedzy podmiotu udzielającego licencji. Franczyzodawca w ten sposób oferuje swój własny pomysł na, który się sprawdził i osiągnął sukces na rynku.
Co więcej franczyzodawca zobowiązuje się do udzielenia pełnego wsparcia. W końcu zależy mu, aby jego marka się rozwijała, każdy jego partner w biznesie musi więc sobie radzić jak najlepiej, ponieważ to działa na jego korzyść.
Dodatkowo podjęcie działalności na zasadzie franczyzy oznacza dołączenie do sieci, która działa w skuteczny sposób, co zmniejsza ryzyko poniesienia strat. Badania zachodnich rynków wykazują, że firmy funkcjonujące w ramach tych systemów rzadziej upadają niż te prowadzone samodzielnie. W ten sposób przedsiębiorca staje się częścią większego biznesu, a podmiot udzielający licencji mu pomaga, co jest kluczowe zwłaszcza w początkowej fazie działalności.
Dołączając do sieci znanej marki, przedsiębiorca ma także od razu zagwarantowaną reklamę. Firma znajduje się już w świadomości społecznej, nie trzeba się więc martwić o jej wypromowanie czy początkowe działania marketingowe. Taka renoma, zaufanie klientów i rozpoznawalność jest bezcenna na rynku.
Podpisując umowę franczyzową przedsiębiorca zobowiązuje się do pobierania towaru od wskazanego dostawcy. Można to traktować jako zaletę, ponieważ warunki zakupu i dostarczania produktów są znacznie korzystniejsze niż ma to miejsce w przypadku zakładania własnego biznesu i indywidualnego negocjowania umów.
Wady franczyzy
Niestety nie ma rozwiązań idealnych. W pierwszej kolejności należy się liczyć, że franczyzodawca w każdym momencie ma prawo kontrolować czy przedsiębiorca przestrzega wszystkich warunków umowy. Właściciel firmy nie ma więc innego wyjścia niż kierować swoim biznesem zgodnie z przyznaną licencją. Nie ma tu więc miejsca na innowacyjność i kreatywność.
Kolejną wadą prowadzenia biznesu na zasadzie franczyzy jest oczywiście ponoszenie dodatkowych wydatków na rzecz franczyzodawcy. Na początku ponosi się wstępną opłatę, a następnie należy regulować bieżące. Początki mogą więc i w tym przypadku być trudne, zdarza się, że te dodatkowe wydatki przewyższają zyski, pomimo posiadania znanej marki.
Umowy franczyzowe zawierane są zawsze na określony czas. Oznacza to, że przedsiębiorca decydujący się na taki biznes, któremu poświęcił mnóstwo czasu, musi liczyć się z tym, że franczyzodawca może nie zdecydować się na przedłużenie umowy, co może oznaczać, że cała praca poszła na marne i właściciel firmy musi rozkręcić biznes od nowa.
Dodatkowy problem pojawia się, gdy zmieniają się realia rynku i marka nie potrafi lub nie chce się do nich dostosować. Gdy traci ona klientów pojawia się efekt domina i wszystkie jej punkty sprzedażowe lub usługowe prowadzone przez różnych franczyzobiorców wpadają w tarapaty. Nie da się tego uniknąć, ponieważ przedsiębiorcy nie mogą wprowadzać własnych innowacji czy zmian, reguluje to umowa franczyzowa.
Efekt domina występuje także, gdy jeden z franczyzobiorców popełni poważny błąd. Na przykład, gdy klient zatruje się jedzeniem w restauracji danej sieci, a sprawę nagłośnią media, ucierpi na tym reputacja całej marki i zacznie ona tracić klientów nawet na innym obszarze. Takie ryzyko zawsze istnieje i niestety nie ma możliwości go w żaden sposób ominąć, gdy mowa o prowadzeniu firmy na licencji.
Franczyza czy warto?
Franczyza jest sprawdzoną metodą prowadzenia biznesu. Korzysta z niej wielu przedsiębiorców i powszechnie uchodzi ona za stosunkowo skuteczne rozwiązanie.
Należy jednak liczyć się z faktem, że działanie na licencji eliminuje swobodę funkcjonowania, kreatywność czy innowacyjność, czyli cechy, którymi się można wykazać we własnym przedsiębiorstwie.
Z drugiej strony taka droga na skróty minimalizuje ryzyko poniesienia strat oraz zwiększa szanse na odniesienie sukcesu w najtrudniejszej, początkowej fazie prowadzenia biznesu.
Wydaje się to doskonałym rozwiązaniem dla osób, które mają środki, lecz nie mają pomysłu na własną działalność lub dla tych, co po prostu chcą zyskać bezcenne doświadczenie, przed rozpoczęciem własnego projektu.
Sprawdź franczyzy które działają w Polsce i zacznij swoją przygodę ze sprawdzonym biznesem.
