Jak doskonale wiemy, każda inwestycja obarczona jest ryzykiem. Warto jednak rozpatrywać ryzyko w ujęciu neutralnym, czyli jako możliwość odchylenia wartości danej inwestycji czy stopy zwrotu od wartości średniej lub przez nas oczekiwanej. Reasumując, ryzyko to nic innego jak zmienność w czasie, amplituda wahań wartości danego instrumentu czy portfela.
Poziom ryzyka zależy od tego, w jakie instrumenty inwestujemy. Stąd ryzyko towarzyszące samodzielnemu inwestowaniu w akcje będzie obarczone większym ryzykiem niż obligacje. Z drugiej strony, taka inwestycja oferuje znacznie bardziej satysfakcjonującą potencjalną (możliwą do uzyskania) stopę zwrotu. Nazywamy to premią za ryzyko.
Jednak zasady skutecznego inwestowania mówią jasno – nie należy stawiać wszystkiego na jedną kartę, czyli nie przeznaczać całości środków z naszego portfela inwestycyjnego na jeden konkretny instrument. W takiej sytuacji ryzyko inwestycyjne znacznie przekroczy akceptowalny poziom. W jaki sposób można tego uniknąć? Za pomocą dywersyfikacji portfela inwestycyjnego. Czym jest takie działanie? Jakie korzyści płyną z dywersyfikacji? Przekonamy się poniżej:
Dywersyfikacja – co to?
Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego to po prostu lokowanie naszego kapitału przeznaczonego na inwestycje w większą ilość instrumentów, które dodatkowo są niezależne od siebie. Celem dywersyfikacji jest obniżenie ryzyka inwestycyjnego w jak 
największym stopniu.
Jak działa dywersyfikacja?
Mechanizm ten działa więc w bardzo prosty sposób. Otóż, kiedy inwestor cały kapitał lokuje w jeden instrument, w przypadku utraty wartości, notuje poważne straty. Gdy z kolei kapitał rozkłada między kilka instrumentów, utrata wartości jednego zmniejsza rentowność inwestycji, ale nie do takiego stopnia, jak w pierwszym przypadku. To jak wysokie są straty, zależy oczywiście od tego, ile środków zostało ulokowane w konkretny instrument oraz jak wyglądają notowania pozostałych. Wynika więc z tego, iż aby móc realnie obniżyć ryzyko, najlepiej wybrać takie instrumenty, które pochodzą z różnych klas.
Twórca teorii dywersyfikacji inwestycji
Teorię dywersyfikacji portfela inwestycyjnego stworzył amerykański ekonomista Harry Markowitz. Początkowo nazwał ją “Teorią Portfelową”, a pierwszą pracę na jej temat napisał w 1952 roku. Z kolei w 1990 otrzymał za nią Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii.
Jak skutecznie ograniczyć ryzyko inwestycyjne korzystając z dywersyfikacji?
Istnieją dwie podstawowe metody dywersyfikacji portfela inwestycyjnego, które dzieli się ze względu na cel i horyzont inwestycyjny, oraz rodzaj aktywów.
Cel i horyzont inwestycyjny
Cel i horyzont inwestycyjny są wzajemnie ze sobą powiązane. Oba elementy określają, czy inwestycja ma charakter krótko-, średnio- lub długoterminowy. Aby jak najkorzystniej dywersyfikować portfel, inwestor powinien korzystać ze wszystkich trzech typów rozwiązań. Najpierw warto określić cele inwestycji, a następnie rozłożyć je w czasie. Dzięki temu ograniczamy ryzyko poniesienia strat.
Wybór aktywów
Rodzaje aktywów w naszym portfelu inwestycyjnym należy z kolei dopasować do możliwości finansowych i tolerancji na ryzyko. Jeśli jest ona wysoka, inwestor może pozwolić sobie na zakup akcji spółek, które dopiero wchodzą na giełdę. Kiedy jest niska, 
lepszym rozwiązaniem będzie skoncentrowanie się na obligacjach lub długoterminowym lokowaniu środków w złoto. Zamożniejsi inwestorzy mogą się z kolei decydować na zakup dużych nieruchomości lub dzieł sztuki.
Dywersyfikacja portfela oczywiście dotyczy również inwestorów rynku walutowego (Forex). Tutaj trzeba jednak zaznaczyć, że dobór instrumentów w tym przypadku jest bardziej skomplikowany. Dlaczego? Ponieważ wiele par walutowych jest ze sobą ściśle skorelowane. Oznacza to, że ich ceny poruszają się w tym samym kierunku, tyle tylko, że z inną dynamiką. Efekt jest z kolei taki, że spadek na jednej parze walutowej wywołuje spadek na innej. Pragnąc więc rzeczywiście obniżyć ryzyko, inwestor musi dobrać pary walutowe w taki sposób, aby były ze sobą jak najsłabiej skorelowane. Wtedy spadek na jednej parze walutowej, nie będzie wywoływał ruchów cenowych na drugiej parze, co ograniczy straty.
Ważnym aspektem jest także właściwa aktywna alokacja i przenoszenie środków między 
aktywami ryzykownymi a bezpiecznymi. Podczas Hossy odpowiednia dywersyfikacja powinna uwzględnić duży udział akcji i instrumentów odwzorowujących ich kurs w naszym portfelu. Natomiast kiedy występuje Bessa lub korekta na rynkach finansowych, bezpieczniej jest zainwestować w instrumenty rynku pieniężnego bądź obligacje.
Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego – korzyści
Obniżenie ryzyka
Najważniejszą zaletą wynikającą z dywersyfikacji inwestycji jest oczywiście obniżenie ryzyka. Rynek finansowy cechuje się ogromną zmiennością. Tym samym, nawet w przypadku dogłębnej analizy, inwestor nie jest w stanie przewidzieć jak dokładnie będą kształtowały się ruchy cenowe wybranych instrumentów, co wiąże się z ryzykiem utraty kapitału.
Komfort psychiczny
Bardzo duże znaczenie ma także aspekt psychologiczny dywersyfikacji portfela inwestycyjnego. Wielu inwestorów na spadki reaguje niekontrolowaną paniką. Wtedy decydują się oni na szybką sprzedaż instrumentów. Podejmowanie takich działań pod wpływem emocji bardzo często skutkuje osiąganiem dotkliwych strat. Natomiast, kiedy inwestor posiada więcej niż jeden instrument, na spadki reaguje mniej emocjonalnie. Tym samym jest skłonny poczekać z decyzją co do sprzedaży instrumentu do czasu, aż ten znów będzie nabierał na wartości.
Elastyczność
Dużym plusem dywersyfikacji jest również jej elastyczność. Dzięki dywersyfikacji swojego portfela, każdy inwestor będzie mógł samodzielnie określić, jak duże ryzyko preferuje i dostosować jego poziom do własnych potrzeb i możliwości.
