W Nowym Jorku oraz Glasgow, ale też w Warszawie i Krakowie wielkie zegary odliczają czas do kryzysu klimatycznego. Eksperci przewidują, że gdy globalna temperatura wzrośnie o 1,5 stopnia Celsjusza, zaczniemy mierzyć się z nieodwracalnymi zmianami na naszej planecie.
Aby im przeciwdziałać, 14 lipca 2021 roku Komisja Europejska zaproponowała pakiet kilkunastu aktów prawnych pod szyldem Fit for 55, czyli po polsku “Gotowi na 55”. Publikacja ta w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy była obiektem wielu gorących dyskusji, a przez licznych polityków jest uznawana za bardzo kontrowersyjną.
Czym dokładnie jest pakiet klimatyczny Fit for 55? Kiedy wejdzie w życie i jakie będą tego skutki dla Polski? Przekonamy się poniżej.
Fit for 55 – co to jest? 
Fit for 55, czyli “Gotowi na 55” to pakiet regulacji klimatycznych, który obejmuje 13 aktów legislacyjnych – zarówno zupełnie nowych aktów prawnych, jak i nowelizacji istniejących dyrektyw. Został on zaproponowany przez Komisję Europejską 14 lipca 2021 roku, jako jedno z narzędzi Europejskiego Zielonego Ładu.
W praktyce jest to zestaw wniosków ustawodawczych mających zmienić i uaktualnić unijne przepisy oraz wprowadzić nowe inicjatywy, dzięki którym polityka Unii Europejskiej będzie zgodna z celami klimatycznymi uzgodnionymi przez Radę i Parlament Europejski.
Propozycje zawarte w tym pakiecie klimatycznym w założeniu są spójnymi i zrównoważonymi ramami realizacji unijnych celów klimatycznych. W efekcie mają one:
- Zapewnić sprawiedliwą społecznie transformację
- Utrzymać i zwiększyć innowacyjność i konkurencyjność przemysłu UE, a równocześnie zagwarantować równe warunki działania względem podmiotów gospodarczych z państw trzecich
- Wzmocnić pozycję UE jako lidera globalnej walki ze zmianą klimatu.
Nazwa “Fit for 55” stanowi natomiast nawiązanie do celu redukcji emisji o co najmniej 55% względem poziomu z 1990 roku, którego termin Unia Europejska wyznaczyła na 2030 rok. Proponowany pakiet ma dostosować unijne przepisy do tego celu. Drugi najistotniejszy cel pakietu Fit for 55 stanowi osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku.
Co obejmuje pakiet Fit for 55?
Założenia pakietu Fit for 55 spisano na ponad 4 tysiącach stron i w ramach 13 aktów legislacyjnych. Proponowane ramy regulacyjne odnoszą się między innymi do sektora energetycznego, w tym systemów ciepłowniczych i kogeneracji, użytkowania gruntów i gospodarki leśnej, sektora transportu drogowego oraz opodatkowania energii.
Reforma handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS)
W ramach nowelizacji obowiązującego unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji (ETS) planuje się zmniejszyć liczbę uprawnień do emisji aż o 62% do 2030 roku.
Co więcej, projekt zakłada również ustanowienie osobnego systemu EU ETS dla sektorów budowlanego i transportu drogowego od 2027 roku oraz stopniowe wycofywanie darmowych uprawnień dla przemysłu aż do ich całkowitego usunięcia do 2034. 
Powoli wycofywane będą także bezpłatne uprawnienia dla lotnictwa (odpowiadać za to będzie projekt ReFuelEU Aviation), a do programu włączona zostanie również żegluga, w której o emisje gazów cieplarnianych będących efektem zużycia energii na statkach mają zostać zredukowane o 75% do 2050 roku.
Ponadto, w sektorach, które nie są objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji ani rozporządzeniem o użytkowaniu gruntów, zmianie użytkowania gruntów i leśnictwie, wiążące roczne limity emisyjne ma wprowadzić nowe rozporządzenie o wspólnym wysiłku redukcyjnym. Cel redukcyjny dwutlenku węgla ma wynieść w tych sektorach 40% do 2030 roku – w stosunku do 2005 roku.
Dyrektywa o odnawialnych źródłach energii
Fit for 55 zakłada też zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych do 40% do 2030 roku i wykorzystanie jej w kluczowych gospodarczo sektorach, takich jak transport, przemysł oraz budownictwo.
Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej
Państwa członkowskie Unii Europejskiej w ramach Fit for 55 mają być również zobowiązane do ograniczenia ogólnego zużycia energii – 36% w przypadku zużycia energii końcowej i do 39% w przypadku zużycia energii pierwotnej.
Planuje się także przeprowadzać renowację budynków, aby napędzać falę renowacji, zwiększać ich efektywność energetyczną i tworzyć nowe miejsca pracy. Nowe przepisy w tym zakresie zakładają przede wszystkim, że:
- Do 2030 roku wszystkie nowe budynki staną się bezemisyjne
- Do 2050 roku istniejące budynki zostaną przekształcone w budynki bezemisyjne.
Zmiany norm emisji CO2 dla samochodów osobowych i dostawczych
Fit for 55 to również przyspieszone przejście na elektromobilność. Od 2030 roku o 55%, a od 2035 roku o 100% powinna zmniejszyć się średnia emisja nowych samochodów osobowych i dostawczych – w porównaniu z poziomem z 2021 roku. W praktyce, do 2035 roku pojazdy muszą stać się w pełni bezemisyjne.
Nowelizacja Rozporządzenia w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych zakłada także wymóg instalacji określonej liczby punktów ładowania na autostradach. Ponadto, od 2035 roku ma być wprowadzony zakaz sprzedaży pojazdów z silnikami spalinowymi.
Rozporządzenie w sprawie użytkowania gruntów, rolnictwa i leśnictwa
Celem Unii Europejskiej jest również usuwanie dwutlenku węgla poprzez jego naturalne pochłaniacze. W konsekwencji, do 2030 roku planuje się zasadzić 3 miliardy drzew w całej UE – w tym celu, aby były one w stanie pochłonąć co najmniej 310 milionów ton ekwiwalentu CO2 do 2030. 
Neutralność klimatyczna musi objąć także sektor rolnictwa, leśnictwa i użytkowania gruntów, a narzędziem zmiany jest ograniczenie o 40% do 2030 roku emisji innych niż dwutlenek węgla gazów – pochodzących ze stosowania nawozów i od zwierząt gospodarskich, w tym zwłaszcza metanu.
Graniczny podatek węglowy
Import określonych produktów w ramach Fit for 55 ma wiązać się z wprowadzeniem cen za emisję dwutlenku węgla. Będzie to zapobiegać przenoszeniu produkcji wysokoemisyjnej z państw członkowskich Unii Europejskiej do innych krajów.
Tak zwane cło węglowe ma wyrównywać różnicę w kosztach produkcji w UE i nakłaniać kraje spoza Europy do wdrożenia polityki zapobiegającej zmianom klimatycznym.
Społeczny Fundusz Klimatyczny
Propozycja dotycząca Społecznego Funduszu Klimatycznego dotyczy skutków społecznych i dystrybucyjnych nowo proponowanego systemu handlu uprawnieniami do emisji dla budownictwa i transportu drogowego.
Na podstawie planów społeczno-klimatycznych, które mają zostać opracowane przez państwa członkowskie, fundusz będzie wspierać działania i inwestycje korzystne dla znajdujących się w trudnej sytuacji:
- Gospodarstw domowych
- Mikroprzedsiębiorstw
- Użytkowników transportu.
Warto dodać, że Polska ma być największym beneficjentem tego funduszu i otrzymać z niego aż 13 miliardów euro dofinansowania.
Opodatkowanie energii
Propozycja zmiany dyrektywy Rady o opodatkowaniu produktów energetycznych i energii elektrycznej przewiduje:
- Dostosowanie opodatkowania do unijnej polityki w dziedzinie energii, środowiska i klimatu
- Ochronę i usprawnienie rynku wewnętrznego UE poprzez uaktualnienie zakresu produktów energetycznych i struktury stawek oraz racjonalniejsze stosowanie przez państwa członkowskie zwolnień podatkowych i obniżek podatku
- Utrzymanie zdolności do generowania dochodów budżetowych państw członkowskich.
Kiedy Fit for 55 wejdzie w życie?
Proces legislacyjny Fit for 55 potrwa do 2023 roku. Zmiany zapisane w Fit for 55 muszą zostać jeszcze zaakceptowane przez poszczególne państwa unijne oraz Parlament Europejski. Dlatego nowe wytyczne mogą w praktyce zacząć obowiązywać najwcześniej w 2024 roku.
Ile Polskę będzie kosztować realizacja Fit for 55? 
Realizacja pakietu Fit for 55 związana jest z wysokimi kosztami ponoszonymi przez kraje członkowskie Unii Europejskiej, w tym także Polskę. W analizie Banku Pekao zatytułowanej „Wpływ pakietu Fit for 55 na polską gospodarkę”, wskazano, że realizacja scenariusza Fit for 55 związana jest z wydatkiem rzędu 527,5 miliarda euro.
W raporcie mowa jest też o tym, że „niezbędne inwestycje związane z Fit for 55 generują jednak nie tylko koszty, lecz także oszczędności, rozłożone w czasie poza 2030 rok.
Mowa o kwocie blisko 220 miliardów euro, na którą składać mają się fundusze pochodzące z uprawnień do handlu emisjami, wsparcie z Funduszu Odbudowy Unii Europejskiej oraz innych Funduszy UE z budżetu obowiązującego do 2027 roku.
Polski rząd nie chce zaakceptować Fit for 55
Dziś w zasadzie wszyscy politycy obozu władzy są zagorzałymi przeciwnikami pakietu Fit for 55 i w każdej wypowiedzi surowo krytykują możliwość jego wprowadzenia. Nawet Minister klimatu i środowiska Anna Moskwa wyraziła się o tych regulacjach klimatycznych następującymi słowami:
“Pakiet Fit for 55 w całości nie jest dla nas możliwy do osiągnięcia. Pakiet narzuconych nam rozwiązań nie wzmacnia naszej gospodarki i społeczeństwa. Wiąże się z wykluczeniem energetycznym. System ETS w obecnym kształcie powinien być zawieszony do czasu głębokiej reformy, przynoszącej wymierne efekty”.
Warto jednak zauważyć, że politycy obozu władzy wyliczają w ogóle nie wspominając jednak o korzyściach płynących z pakietu Fit for 55 i ochronie przed katastrofą klimatyczną. A nie jest żadną tajemnicą, że dziś każdy traci mnóstwo pieniędzy z powodu szybujących cen energii z węgla i gazu. 
Ponadto, eksperci uważają, że w Polsce po prostu przez lata nie zrobiono nic w kwestii transformacji energetycznej i teraz winę za podwyżki cen energii władza próbuje przypisać Unii Europejskiej.
